Những cuốn sách đón chào các em nhỏ quay lại trường.
Niên khóa 2023-2024, 23/8 là ngày sinh viên Viện đại học Florida trở lại trường, học những giờ đầu tiên. Tuy nhiên, các thầy cô đã phải chính thức làm việc từ ngày 15/8, như họp Khoa, soạn chương trình (syllabus) để nộp trước khi sinh viên trở lại, v.v. Ngày này sớm muộn có thể chênh nhau tùy địa phương và tiểu bang, nhưng không chênh quá vài ngày.
Ở vài Đại học thì sinh viên trở lại trường sau Lễ Lao Động (thứ Hai đầu tiên của tháng Chín). Học sinh tiểu học và trung học ở tiểu bang Florida phần lớn bắt đầu năm học vào ngày 10/8. Florida không cho phép trường nào bắt đầu trước tháng Tám. Ngày này, ở mọi cấp học chỉ được gọi một cách đơn giản là “Back-to-School” (Trở lại Trường).
Trong bao năm đưa đón con học tiểu học ở Canada, rồi bậc trung học vẫn gói thức ăn trưa cho mang theo, tôi thấy ngày "Trở lại Trường" rất đơn giản. Ở Hoa Kỳ cũng vậy. Không tập trung học sinh và thầy cô ngồi hàng giờ ở sân trường, không bóng dáng quan chức chính quyền đến đánh trống, đọc diễn văn nhắc nhở, hay có hoa tươi trưng bày khắp nơi. Tiệc tùng ăn uống lam nham lại càng không thể hình dung. Ngay Hiệu trưởng Hiệu phó cũng không xuất hiện đọc diễn văn, đánh trống khai mạc cái gì cả. Ngày này chỉ là việc của các thầy cô đón các em học sinh vào lớp mới.
Chuyện giáo dục có Bộ Giáo dục lo, nhưng Bộ cũng không nhúng tay vào những việc cụ thể. Họ chỉ lo những chuyện thuộc chính sách chung. Ví dụ trước ngày học sinh trở lại trường, Bộ Giáo dục Florida ra các công văn nhắc các trường về việc tuân thủ những điều lệ có tính luật pháp, như bảo đảm bao nhiêu tín chỉ thì tốt nghiệp kể cả học những môn online, điều kiện để thi lại môn đọc và môn toán và việc tổ chức các kỳ thi ấy, lo liệu kịp thời hạn các thủ tục tốt nghiệp cho học sinh lớp cuối mỗi bậc, bảo đảm trong năm học sinh được quyền thực hiện các nghi lễ của dân tộc họ (như được nghỉ học ngày lễ lớn), các trường công giáo có quyền dành thì giờ trong lớp, đọc lời cầu nguyện theo nghi thức tôn giáo, v.v.
Còn chính quyền thì làm những gì trong dịp học sinh trở lại trường? Họ giúp đỡ người dân một cách thực tế: miễn thuế. Ở Florida (và không chỉ ở Florida), trừ thuốc men và thức ăn, khi mua hàng người dân phải đóng 7% thuế món hàng mua (vốn là 6%, vừa tăng năm nay). Chính quyền tiểu bang quy định hai đợt người dân được miễn thuế khi mua những món cho học sinh vào đầu mỗi học kỳ. Một đợt cuối hè, ở Florida năm nay là từ 24/7 đến 6/8/2023.
Một đợt đầu năm mới, từ 1 đến 14/1/2024. Danh sách hàng giảm thuế là các món như ba lô, cặp sách, giấy vở, bút mực... các món trị giá dưới $50 Mỹ kim mỗi món; quần áo, giày dép, mũ nón và các thứ mặc trên người, mỗi món trị giá không quá $100; laptop có giá dưới $1.500 mỗi cái. Những món này mua để dùng mới được miễn thuế, không áp dụng với tiểu thương mua đi bán lại. Thay vì đầu cơ những thứ ai cũng sẽ phải mua, tất cả các cửa hàng, online cũng như ngoài tiệm, những công ty bán lẻ khổng lồ như Target, WalMart, Amazon... bắt đầu từ tháng Bảy kéo dài sang tháng Tám đều ồ ạt bán hạ giá nhiều mặt hàng. Cả những mặt hàng chẳng liên quan gì mấy đến “back-to-school” như điện thoại di động, tai nghe (earbuds)... cũng ăn theo, giảm giá.
Hình ảnh giới thiệu về các bạn trẻ trong lớp.
Trong cả tháng trước ngày học sinh trở lại trường, chính quyền cho phép dùng những địa điểm công cộng (nhân viên vệ sinh dọn dẹp, lực lượng cảnh sát giữ gìn an ninh trật tự...) để tổ chức những sự kiện và khuyến khích người dân tham dự. Chẳng hạn năm nay ở thủ đô Washington, D.C., thị trưởng ra thông báo về các hoạt động trong thành phố, đón mừng học sinh trở lại trường (Văn phòng Thị trưởng Browser, 2023). Ngày 8/8 một số cộng đồng, Hội đoàn, bao gồm cả Cảnh sát thành phố, Phòng Quản lý Công viên và các Hội trường Thể thao và Giải trí... cùng tổ chức ngày Bellevue Back to School Bash hàng năm, lần thứ 11. Họ phát không ba lô và các dụng cụ học sinh, thức ăn. Các hoạt động vui chơi như vẽ mặt cho trẻ, tết tóc cho bé gái, hoặc cắt tóc cho bé trai... tất cả đều miễn phí.
Ngày 9/8 có buổi giải đáp online. Phụ huynh thành phố có con chuẩn bị đi học sẽ được trả lời mọi thắc mắc về việc vào trường, chuyển trường của con mình, và các phụ huynh chia sẻ kinh nghiệm về việc sao cho trẻ bắt đầu cuộc đời học sinh một cách vui vẻ, tốt đẹp nhất. Ngày 16/8 Phòng Nhân sự bộ phận phục vụ thanh thiếu niên (Department of Human Service Youth Services Division) tổ chức mừng dịp học sinh trở lại trường bằng cách phát không thức ăn, kem ăn, dụng cụ học sinh, cắt tóc miễn phí; có cả các trò chơi có thưởng và nhạc do các DJs phụ trách (người giữ nhiệm vụ thông tin về sự kiện này có tên Việt, Quyen Nguyen). Ngày 17/8 thì họ mời các giáo viên cũ và mới trong thành phố gặp gỡ (Meet & Greet) làm quen với nhau, chia sẻ kinh nghiệm, có cung cấp thức ăn nhẹ miễn phí. Buổi gặp gỡ được tổ chức trên sân thượng thư viện cộng cộng Martin Luther King Jr.’s Memorial Library, nhìn xuống phong cảnh tuyệt đẹp của thành phố.
Tóm lại tất cả những giúp đỡ của chính quyền và các hoạt động của thầy cô cho năm học mới, chuẩn bị cho ngày đón học sinh quay lại sau kỳ nghỉ hè... đều diễn ra ở “hậu trường sân khấu”, trước ngày các em về trường.
Góc dành cho các phụ huynh.
Cũng dịp này, trên các trang mạng giáo dục, ngoài các thông tin còn có rất nhiều ý tưởng giúp các thầy cô chuẩn bị cho các lớp Mầm non, Mẫu giáo, các lớp Tiểu học. Đó là cấp học quan trọng nhất, và do đó, nên là một trong những giai đoạn hạnh phúc nhất của một đời người. Chẳng hạn Nhóm Giáo viên (We are Teachers) là trang của hơn 3 triệu thầy cô ở Hoa Kỳ lập ra để chia sẻ kinh nghiệm, nguồn tài liệu, thông tin và các câu chuyện về những thành tựu kỳ diệu trong lớp học trên toàn đất nước. Chuẩn bị cho dịp trở lại trường năm nay, trang đăng bài “101 Back-to-School Bulletin Board Ideas From Creative Teachers” (101 ý tưởng dùng bảng thông tin trong lớp, từ những giáo viên đầy sáng tạo).
Những ý tưởng này trình bày cách dùng các hình vẽ hoặc cắt dán thủ công trên các tấm giấy lớn đính trên tường (bulletin board), có màu sắc sặc sỡ vui tươi, đẹp mắt, để đón chào các em học sinh. Có những bức vẽ với dòng chữ “Hãy để hôm nay là bắt đầu của một điều gì mới”, bức khuyến khích đọc thì “Chào mừng bạn đã quay lại trường. Những cuốn sách cũng nhớ bạn!”, có bức vẽ hai trái dứa cùng dòng chữ “Hãy là trái dứa, đứng thẳng người, đầu đội vương miện, và trong ruột thì ngọt ngào”.
Bức tranh nhắc nhở học sinh nhìn xa hơn, ra ngoài phạm vi lớp học, gia đình, đất nước... thì vẽ những bàn tay và dòng chữ “Đôi tay chúng ta sẽ để lại dấu vết trên thế giới này”. Có bức hẹn nhau “Năm nay là năm chúng ta sẽ thử những cái mới: chấp nhận các rủi ro (take risks), tập một môn thể thao mới, làm quen với một bạn mới, trở thành một lãnh đạo, toả sáng, học chăm (work hard), độc đáo, sáng tạo, tìm hiểu các cơ hội mới, đạt được một mục tiêu nào đó, đi theo ước mơ...
Đặc biệt, rất nhiều bức tranh nhắc học sinh về tinh thần đồng đội. Như bức vẽ những chú cá xinh xinh với dòng chữ “Chúng ta có thể là những con cá khác nhau, nhưng ở ngôi trường này, chúng ta cùng bơi với nhau”. Sâu sắc và ấn tượng với tôi là bức tranh xếp hình “Những mảnh chúng mình” (Pieces of us), vẽ các mảnh xếp khít với nhau một cách hoàn hảo như trong trò chơi xếp tranh. Trên mỗi mảnh là tên của một bạn trong lớp với cá tính và sở thích, do chính tay bạn ấy viết. Những bức tranh chỉ nói lên những điều tốt đẹp, tử tế về mỗi bạn trong lớp, và bày tỏ tình thân ái.
Ví dụ trong một bức, ở phía dưới dòng chữ “Khi bạn bước chân vào lớp này...” có dán nhiều ô, trên mỗi ô viết “bạn sẽ được đón nhận”, “thương yêu”, “biết ơn”, “ngưỡng mộ”...; “Bạn là người quan trọng, độc đáo, đáng giá, tài năng, thành công, đặc biệt, người giải quyết khó khăn, một lãnh đạo, một người thông thái, một người hòa giải”, v.v...
Bức tranh chào mừng các bạn trẻ quay lại trường.
Cũng độc đáo không kém là bức tranh với những cách nói thay đổi ý nghĩ tiêu cực bằng tích cực để khích lệ những em cần thêm các cú huých. Ví dụ như “Mình không biết làm toán” sẽ thành “Mình sẽ luyện cách suy nghĩ dùng đến toán”; “Cái này khó quá” thành “Cái này có thể cần ráng thêm một chút và mất thêm chút thời gian”; “Mình bỏ cuộc thôi” thành “Mình sẽ dùng thử vài cách đã học xem sao”; “Mình đã làm sai” thành “Không sao, những lỗi này giúp mình lần tới làm hay hơn”.
Ngược lại, có cả “giải pháp” cho cách nghĩ kiêu ngạo hay an phận, như “Mình rất ngon lành về khoản này” thành “Mình đang đi đúng hướng”; “Làm vầy đủ rồi” thành “Có phải mình chỉ làm được đến chừng này thôi sao?”. Tinh thần dung hợp mọi khác biệt và làm việc cùng nhau như một đàn chim, đàn cá, cùng bay và bơi về một hướng không có nghĩa là không có chỗ cho cá nhân.
Ví dụ có bức ghi chủ đề “Mình là đây!” (All is about me), trên dán nhiều bức vẽ nhỏ. Mỗi học sinh tự họa chân dung mình lên mẩu giấy, đề tên và vài điều vui vui về bản thân mà muốn chia sẻ với cả lớp. Còn có một “Góc phụ huynh” nơi người ta chia sẻ thông tin, thảo luận, và thậm chí dùng ngôn ngữ của họ, mà không cần đến các cuộc họp với thầy cô.
Tóm lại, lớp học là nơi các thầy cô giáo tạo ra một môi trường nhẹ nhàng, vui tươi, thân ái; nơi mà tất cả mọi học sinh thấy mình được tôn trọng, bình đẳng, thương yêu, khích lệ; nơi những điều tốt đẹp của mỗi học sinh được đưa ra để các bạn biết đến và ngưỡng mộ, vì ai nấy ít nhiều đều có những điểm son, những cái đáng khen nho nhỏ, những thói quen tốt. Đồng thời, tất cả học sinh được hướng dẫn học tập, sinh hoạt trong lớp với một tinh thần đồng đội cao.
Ngày trở lại trường của học sinh phải là một ngày mong chờ với nhiều háo hức, ở đó trẻ là trung tâm. Chính quyền, thầy cô, phụ huynh, và những người có trách nhiệm... tất cả đều ở phía sau, góp sức giúp đỡ các em không chỉ trong dịp này mà trong suốt những năm tháng các em cắp sách đến trường.
