Nhìn lại thắng lợi vụ hè thu: Giữ an toàn cho vụ lúa khó lường nhất trong năm

Thắng lợi toàn diện

Ông Bùi Phước Trang, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Quảng Trị nở nụ cười tươi khi nói với chúng tôi: "Các anh đừng viết là được mùa nhất từ trước đến nay nữa. Nếu không gặp thiên tai lũ lụt thì vài năm lại đây, cụm từ này đã khá quen thuộc trong vụ hè thu tại Quảng Trị. Các anh về các huyện Hải Lăng, Vĩnh Linh, Gio Linh… sẽ rõ".

Theo lời ông Trang, chúng tôi về thị trấn Diên Sanh, huyện Hải Lăng vào những ngày cuối tháng 8. Nông dân vui vì lúa năng suất, chất lượng cao, được giá, được cả… nắng. Nắng kéo dài mấy tuần nay cùng với việc lúa chín đúng thời điểm, cơ giới hóa giúp nông dân thu hoạch nhanh gọn. Lúa tập kết khắp các sân phơi, lúa trải dài từ đường thôn xóm ra tận quốc lộ. Thương lái cũng sà vào các cánh đồng để thu mua lúa tươi. Xe công nông, xe ô tô đi lại chen chúc trên những con đường dẫn ra các cánh đồng.

Ông Phạm Quý Phi, nông dân trồng lúa tại thị trấn Diên Sanh nhìn lên phía con đường trải dài tít tắp được trải "thảm vàng" từ mấy tuần nay rồi nói như phân bua: "Bà con ai cũng biết phơi lúa trên đường là sai. Nhưng nông dân chỉ tranh thủ mấy ngày nắng nóng, phơi được 1 nắng bán thêm được vài giá chú ạ".

Vụ hè thu năm nay, gia đình ông Phi xuống giống 0,75ha, chủ yếu giống lúa ĐBR57. Rút kinh nghiệm những vụ hè thu trước, lúa chín khoảng 80% là ông Phi thuê máy gặt đập liên hợp thu hoạch. Lúa vừa gặt xong, phơi khô 1 nắng là đã có thương lái tới thu mua với giá 8,8 nghìn đồng/kg. Với năng suất trên 3 tạ/sào (500m2), ông Phi lãi ròng gần 20 triệu đồng.

“Năm nay thời tiết tương đối thuận lợi, sâu bệnh ít, cây lúa phát triển tốt, năng suất cao; giá vật tư, phân bón ổn định, giá lúa cao nên nông dân lãi lớn”, ông Phi phấn khởi.

Còn ông Nguyễn Trường Sơn tại xã Hải Định gieo sạ được hơn 2,2ha lúa, chủ yếu là giống lúa Khang dân. Những năm trước, đầu vụ thương lái thu mua với giá cao và giảm nhanh vào thời điểm chính vụ. Nhưng năm nay, giá lúa tăng từng ngày và đạt từ 8,8 – 9 nghìn đồng/kg. Với năng suất hơn 3,4 tạ/sào, trừ chi phí ông thu về trên 60 triệu đồng.

Ông Bùi Như Lộc, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Định thông tin thêm, đến thời điểm này nông dân trong xã đã hoàn thành việc thu hoạch lúa hè thu. Năng suất bình quân đạt 6,8 tấn/ha, trong đó cao nhất là Hợp tác xã Phước Điền lên đến 7 tấn/ha.

Theo ông Lộc, một trong những yếu tố giúp vụ hè thu năm nay thắng lớn là nhờ thời tiết thuận lợi. Nhưng để nắm chắc phần thắng, ngay khi lúa trổ, chính quyền đã hướng dẫn nông dân các biện pháp chăm sóc để đẩy nhanh tốc độ sinh trưởng của cây lúa và thu hoạch với phương châm "xanh nhà hơn già đồng".

"UBND xã đã chỉ đạo các hợp tác xã chủ động rà soát, nắm số lượng máy gặt đập liên hợp và hợp đồng chặt chẽ với các chủ máy. Các máy gặt đập sẽ được phân chia diện tích phù hợp cho từng vùng để đẩy nhanh tiến độ thu hoạch. Đến ngày 15/8, nông dân Hải Định đã cơ bản hoàn thành thu hoạch lúa, sớm hơn 5 ngày so với kế hoạch của huyện đề ra", ông Lộc cho hay.

Giống và cơ giới hóa là yếu tố then chốt

Ông Văn Ngọc Tiến Đức, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Hải Lăng cho biết, đến thời điểm cuối tháng 8, các xã vùng trũng cũng đã cơ bản thu hoạch xong lúa hè thu. Đây tiếp tục là một vụ hè thu được mùa, được giá, năng suất lúa khô bình quân ước đạt 6,5 tấn/ha, nơi cao đạt 7 tấn/ha, cao nhất từ trước tới nay.

Theo ông Đức, có được kết quả trên là nhờ sự linh hoạt trong công tác chỉ đạo của địa phương cũng như sự chủ động của nông dân với từng vùng sản xuất cụ thể. Hè thu là vụ mùa khó lường nhất trong năm, thời tiết diễn biến phức tạp nên nông dân đã chủ động thu hoạch ngay khi số hạt chín trên bông đạt từ 80% để tránh thiệt hại do thiên tai. Trên các cánh đồng, các chủ máy gặt đập liên hợp hoạt động với công suất tối đa, gặt cả ngày lẫn đêm để tăng tốc thu hoạch nhằm bảo toàn năng suất, chất lượng.

“Là địa phương vùng trũng nên trên cơ sở kế hoạch của tỉnh, chúng tôi xây dựng khung lịch thời vụ sớm hơn 5 ngày. Bên cạnh đó, nông dân cũng tập trung xuống giống đồng loạt, đẩy mạnh cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nên cây lúa phát triển tốt, rút ngắn thời gian sinh trưởng và thu hoạch sớm hơn so với các địa phương khác”, ông Đức cho hay.

Theo bà Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Quảng Trị, vụ hè thu năm nay toàn tỉnh gieo sạ được hơn 22,7 nghìn ha lúa. Tính đến cuối tháng 8, nông dân đã thu hoạch được trên 70% diện tích, riêng huyện Hải Lăng đã hoàn thành. Năng suất lúa hè thu toàn tỉnh dự kiến đạt khoảng 6 tấn/ha, cao nhất từ trước đến nay.

Năm nay, ngoài yếu tố thời tiết thuận lợi thì vấn đề cơ giới hóa trong nông nghiệp, sử dụng giống đạt phẩm cấp là những điều kiện giúp năng suất, chất lượng lúa hè thu tăng cao.

"Trong vụ hè thu, nông dân Quảng Trị thường dùng lúa thịt để làm giống. Nhưng vụ hè thu năm nay đã có trên 80% diện tích sử dụng giống lúa đạt phẩm cấp và ngắn ngày để gieo sạ. Chi phí tiền giống có tăng nhưng đổi lại sâu bệnh ít hơn, năng suất cao hơn nên hiệu quả kinh tế cao hơn", bà Phương lý giải.

Cũng theo bà Phương, việc áp dụng cơ giới hóa trên 80% các công đoạn trong sản xuất lúa (sử dụng máy bay không người lái cho khoảng 10 nghìn ha) đã giúp địa phương rút ngắn thời vụ, thu hoạch sớm vụ đông xuân để bước vào gieo sạ vụ hè thu sớm hơn những năm trước 5 ngày. Điều này đảm bảo cho Quảng Trị thu hoạch phần lớn diện tích trước khi mùa mưa lũ về.

Với nông dân, lúa chưa thu hoạch xong thì chưa thể gọi là thắng lợi. Theo bà Phương, toàn tỉnh sẽ có hơn 1,5 nghìn ha lúa trổ muộn, tập trung tại các huyện Cam Lộ, Hướng Hóa, Đakrông và thành phố Đông Hà.

Đối với diện tích này, ngành nông nghiệp Quảng Trị đã yêu cầu chính quyền các địa phương thường xuyên cập nhật, theo dõi diễn biến thời tiết để chủ động các giải pháp sản xuất, thích ứng, ứng phó kịp thời, hiệu quả. Khi lúa chín 80 – 85%, nông dân cần huy động nhân lực, máy móc thu hoạch nhanh gọn và tính đến các phương án sấy lúa trong trường hợp cần thiết để đảm bảo chất lượng.

Những năm qua, diện tích trồng lúa có liên kết tại Quảng Trị liên tục tăng. Vụ hè thu năm nay, toàn tỉnh có trên 1,3 nghìn ha liên kết tiêu thụ sản phẩm (trong đó có 150ha liên kết sản xuất giống; 500ha lúa hữu cơ, lúa VietGAP). Hiệu quả diện tích liên kết tăng từ 15 - 20%.