Thời kỳ Thế chiến 2, một chú gấu mồ côi tên Wojtek đã trở thành chiến binh quả cảm và cừ khôi của Ba Lan, đóng góp không nhỏ vào thắng lợi của quân đội nước này trong các trận chiến với phát xít Đức.
 |
| Wojtek và người chăm sóc. Ảnh: Wikipedia. |
Sự nghiệp quân sự kỳ lạ của Wojtek bắt đầu vào năm 1942 ở vùng núi Alborz, phía bắc Iran. Giai thoại kể rằng một cậu bé sống tại tỉnh Hamadan tìm thấy chú gấu mồ côi bơ vơ giữa rừng hoang, dường như mẹ của Wojtek đã bị thợ săn bắn chết. Cậu bé đưa chú gấu bé nhỏ về nhà nuôi dưỡng. Nhưng vì không có thức ăn, khi các binh sĩ quân đội Ba Lan đi qua nơi em sống trên đường hành quân từ Persia về Ai Cập và Palestine, cậu bé đã đồng ý trao chú gấu cho nhóm lính, đổi lấy vài hộp thịt, theo Spiegel.
Các binh sĩ này thuộc một đơn vị mang tên “Đội quân Anders” gồm các tù nhân chiến tranh Ba Lan được Nga trao trả tự do sau khi bị quân Đức tấn công vào năm 1941. Nửa cuối năm 1942, họ tới Trung Đông để góp sức vào nỗ lực chống lại các cuộc tấn công từ phe phát xít.
Chú gấu nhỏ hậu đậu nhanh chóng trở thành thú cưng của các binh sĩ Sư đoàn Vận pháo 22, quân đội Ba Lan. Họ cho Wojtek uống sữa từ bình trong khẩu phần, tắm rửa, chăm sóc cho chú gấu với tình yêu thương mà Wojtek không được hưởng từ lúc mới lọt lòng. Đổi lại, Wojtek giúp nâng cao sĩ khí, tinh thần của những người lính.
“Sự mừng vui, chào đón mà Wojtek dành cho chúng tôi khi từ chiến trường trở về với cơ thể rệu rã, mệt mỏi, thực sự là một liều thuốc giải tỏa căng thẳng vô cùng quan trọng”, Wojciech Narebski, cựu binh Ba Lan, kể lại trong một bộ phim tài liệu về Wojtek năm 2011. Đối với họ, sự đáng yêu, thân thiện ở Wojtek có lẽ là nguồn vui duy nhất.
Không biết gì nhiều về cách chăm sóc gấu, các binh sĩ đơn giản đối xử với Wojtek giống như một người lính, đồng đội của họ. “Cậu ấy chỉ giống như một chú chó mà thôi”, cựu binh Ba Lan Karolewski Augustyn năm 2008 nói với BBC. Augustyn kể Wojtek còn “uống bia như một người đàn ông” và rất thích thuốc lá. Nhưng thay vì hút, Wojtek nhai ngấu nghiến rồi nuốt hết.
Narebski kể Wojtek nhiều lúc cứ lẽo đẽo theo ông để đòi thuốc lá và chú gấu uống bia khá tốt. “Một chai không là gì… Cậu ấy không say đâu”, ông quả quyết.
Huyền thoại
Ngày 14/4/1944, các binh sĩ Ba Lan và Wojtek ở Ai Cập và đang đợi lên tàu tới Naples, nơi họ dự kiến hội quân với phe Đồng minh ở Italy. Tuy nhiên, các quan chức cảng vụ tại Alexandria lại không cho phép thú hoang lên tàu, nhấn mạnh chỉ những binh sĩ quân đội mới có thể tham gia hành trình.
Không đồng tình, các binh sĩ Ba Lan quyết liệt đấu tranh. Họ nhanh chóng nhận được sự chấp thuận từ người đứng đầu văn phòng quân sự ở Cairo, đồng ý để Wojtek trở thành một người lính thực thụ. Từ đây, họ mới đặt cho chú gấu cái tên "Wojtek", có nghĩa là “Chiến binh tươi cười” trong tiếng Ba Lan. Đi kèm với đó, Wojtek có cả số hiệu, quân hàm và sổ lương. Với hàm hạ sĩ, Wotjek cuối cùng cũng được lên tàu.
Từ một chú gấu bé nhỏ, Wojtek đã biến thành một “thanh niên gấu” to lớn, cao 1,82 m, nặng 220 kg. Quyết tâm phát huy sức mạnh của người đồng đội đặc biệt, các binh sĩ đã huấn luyện để Wojtek mang vác những thùng chứa đầy đạn cối chuyển từ xe tải đến tận tay các binh sĩ vận hành súng tại tiền tuyến.
Trong cuộc phỏng vấn cho bộ phim tài liệu về Wojtek năm 2011, một cựu binh Anh đã mô tả lại ông đã bất ngờ ra sao khi đột nhiên chứng kiến một con gấu to lớn, lông lá bờm xờm bình tĩnh kéo đạn súng cối đi qua ông trên chiến trường Monte Cassino, mùa xuân năm 1944.
Wojtek được cho là chưa bao giờ để rơi một thùng đạn. Cậu không hề biết e sợ, luôn hoành thành xuất sắc nhiệm vụ. Nhằm công nhận đóng góp của Wojtek, cấp chỉ huy đã dùng hình ảnh một con gấu vác vỏ đạn pháo làm huy hiệu chính thức cho Sư đoàn Vận pháo 22.
Ngay cả sau khi chiến tranh kết thúc, hành trình của Wojtek vẫn chưa dừng lại. Năm 1946, Wojtek lên tàu cùng các đồng đội tới Scotland để hợp quân cùng 3.000 binh sĩ khác đóng tại sân bay Winfield, gần Hutton ở Berwickshire. Lúc này, câu hỏi về việc Wojtek sẽ sống ở đâu bắt đầu được quan tâm tới: Ba Lan, Iran hay Scotland?
“Nhà chức trách muốn đưa Wojtek về sở thú Ba Lan”, ông Narebski kể. “Nhưng các đồng đội của tôi ở Scotland phản đối”. Sau cùng, nhà mới của Wojtek là ở vườn thú Edinburgh, Scotland. Tại đây, Wojtek trở thành một “ngôi sao” thu hút khách tham quan. Rất nhiều cựu binh chiến tranh cũng tìm đến để làm quen, trò chuyện cùng Wojtek.
Karolewski Augustyn thỉnh thoảng quay lại thăm đồng đội cũ và nhận ra rằng Wojtek vẫn phản ứng khi nghe thấy tiếng Ba Lan. “Cứ lúc nào tôi nhắc tới tên cậu ấy, Wojtek lại ngồi xuống và lắc đầu, ra hiệu muốn một điếu thuốc”.
Năm 1963, Wojtek qua đời ở tuổi 22 tại vườn thú Edinburgh. Chú gấu đã trở thành biểu tượng cho tinh thần đoàn kết giữa Ba Lan và Scotland. Wojtek vẫn tiếp tục được người đời sau ở cả hai quốc gia nhớ tới. Tháng 3/2009, quốc hội Scotland còn tổ chức một buổi lễ chính thức vinh danh Wojtek. Ngày nay, các bức tượng gấu Wojtek thường được nhìn thấy tại nhiều bảo tàng ở Ba Lan và cả Scotland. Thậm chí, người ta còn làm hẳn một bộ phim tài liệu về cuộc đời kỳ lạ của chú gấu chiến binh này.
