"Nông dân mua nhiều, khan giống lúa thơm"

ThS Nguyễn Văn Tạo

Vụ lúa TĐ được xem là SX giống cho vụ ĐX - vụ lúa chính cho chất lượng, năng suất cao nhất trong năm. Viện Lúa ĐBSCL có kế hoạch chuẩn bị như thế nào, thưa ông?

Thông thường vụ TĐ được xem là vụ SX giống thuận lợi, vì cận kề vụ ĐX, mức độ rủi ro thấp, độ nảy mầm tốt. Tuy vậy khó khăn là khâu thu hoạch lo ngại gặp lúc thời tiết bất lợi, mưa dầm. Trong khi phần lớn lò sấy lúa thương phẩm, còn lò sấy lúa chuyên cho lúa giống ít. Nếu sấy không đảm bảo độ nảy mầm của hạt bị ảnh hưởng.

Hằng năm, viện chúng tôi có 200 ha SX giống trong 2 vụ ĐX và HT. Bên cạnh đó, còn tổ chức liên kết với mạng lưới nhân giống lúa ở trung tâm giống, các trạm- trại giống các tỉnh trong vùng với quy mô 15-20 ha/tỉnh, SX giống nguyên chủng (NC), giống xác nhận (XN). Sản lượng vụ ĐX 200 tấn, vụ HT 150 tấn, vụ TĐ 50 tấn…

Viện còn ký kết với 4 DN SX và cung ứng 700-800 tấn giống/năm. Về mặt kỹ thuật bảo quản giống, chúng tôi sấy lúa giống đảm bảo độ ẩm dưới 12,5%, tồn trữ trong túi yếm khí 2 lớp có khả năng kéo dài 9 - 12 tháng, đảm bảo chất lượng phục vụ SX trong cả năm. Như vụ ĐX làm giống có khả năng trữ cung ứng cho đến vụ ĐX năm sau.

Hiện bà con có nhu cầu giống lúa xác nhận rất lớn. Mạng lưới SX, cung cấp giống chưa thể đáp ứng. Theo dự tính hàng năm vụ ĐX ĐBSCL có hơn 1,5 triệu ha, tính bình quân lượng lúa gieo sạ 100 kg/ha, nhu cầu toàn vùng cần 150.000 tấn giống xác nhận. Ước tính hiện nay viện chúng tôi và các trung tâm giống, trạm, trại, DN tham gia SX cũng chỉ đáp ứng khoảng 60%, tương đương 90.000 tấn. Số còn lại nông dân tự SX và trao đổi.

Xu hướng chọn giống trong vụ ĐX sắp tới là gì, nhất là sau 1 năm gạo thơm, gạo cao cấp có giá trên thị trường XK, thưa ông?

Diễn biến năm 2012 gạo thơm XK vượt hơn nửa triệu tấn và có giá tốt đã tác động đến xu hướng SX lúa của nông dân. Cá biệt năm nay, từ tháng 8 khi Viện vừa thu hoạch lúa giống đã có nông dân đến đặt mua. Một số giống lúa thơm trở nên “sốt” được nhiều HTX, nông dân tiên đoán và đặt mua giống siêu nguyên chủng (SNC) về SX như OM4900, OM7347, Jasmine 85...

Bên cạnh đó, một số giống lúa thơm khác mới nổi lên hút hàng như OM9915, OM600, OM5954… Đặc biệt 2 giống lúa thơm Jasmine 85 và OM4900 nông dân mua nhiều nên khan hàng. So với các vụ ĐX trước đây có khoảng 4 tỉnh trong vùng có nhu cầu khoảng 50-60 tấn lúa giống. Năm nay có 8 tỉnh đặt hàng, chúng tôi SX tăng lên 100 tấn vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu.

Theo Cục Trồng trọt, cơ cấu giống lúa vụ ĐX tới, trong nhóm giống lúa chủ lực vẫn có giống IR50404. Đây là giống lúa từng khuyến cáo không nên SX vượt 30% diện tích. Theo ông, thực tế chất lượng giống lúa IR50404 và tình hình SX, cung ứng hiện nay ra sao?

Giống lúa IR50404 thích nghi trên nền đất lúa 3 vụ/năm. Nông hộ SX trên diện tích thửa ruộng nhỏ lẻ chọn trồng vì dễ làm, năng suất cao, giá bán chỉ chênh lệch so với giống lúa hạt dài 100-200 đ/kg. Cho đến nay viện vẫn duy trì nguồn giống gốc và giống SNC. Hiện thời nông dân trong vùng vẫn đến mua. Tuy nhiên, ước đoán vụ ĐX năm nay diện tích lúa IR50404 không tăng nhiều, bởi thị trường tiêu thụ không mạnh.

Mấy năm qua nhiều Cty, HTX, tổ nhân giống các địa phương tham gia SX, mua bán giống. Nhưng theo sau đó có lời phàn nàn về chất lượng. Vậy việc thẩm định chất lượng giống ra sao?

Quan sát thị trường lúa giống trong vùng tuy có chuyển biến khá lên, có nhiều công ty tư nhân, SX giống quy mô nông hộ cũng tham gia làm lúa giống. Thế nhưng, qua đó cũng cho thấy dấu hiệu bất cập như: Điều kiện SX giống, kho trữ và khả năng chuyên môn nông dân tham gia làm giống. Thậm chí nông dân phản ánh với chúng tôi, một số HTX tổ chức thu mua lúa chở về đóng bao bì rồi bán ngược lại cho nông dân với giá lúa giống cao hơn.

Vấn đề này cần có vai trò quản lý Nhà nước của ngành nông nghiệp tại các địa phương trong việc kiểm tra điều kiện SX giống của các cơ sở; giống mua bán phải có nguồn gốc, địa chỉ; tuyên truyền nông dân sử dụng giống lúa chất lượng tốt; hướng dẫn tổ chức tập huấn cho nông dân đủ điều kiện tham gia SX giống đạt tiêu chuẩn chất lượng.

Nhiều địa phương đang mở rộng cánh đồng mẫu lớn (CĐML), viện có đủ lượng giống đáp ứng nhu cầu giống lúa cho các CĐML, thưa ông?

Yếu tố thành công CĐML vừa qua là có sự tham gia của DN liên kết tiêu thụ lúa hàng hóa. Trong đó có một số DN đảm nhận cả khâu cung cấp giống. Giống được xem là đầu vào rất quan trọng. Nguồn giống cung cấp và chất lượng giống do các DN cung cấp chưa biết rõ. Tuy nhiên, chúng tôi sẵn sàng hướng dẫn, tập huấn SX giống cho CĐML.

Mới đây, Sở NN-PTNT Cần Thơ đang chuyển đổi hoạt động SX, cung cấp giống cho CĐML. Điển hình như huyện Cờ Đỏ tổ chức SX giống XN và cung cấp cho CĐML và nông dân trong huyện.

Xin cảm ơn ông!