Phải đa dạng hóa nguồn lực xây dựng NTM

Cuối tuần qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh chủ trì Hội nghị giao ban trực tuyến triển khai Chương trình MTQG xây dựng NTM năm 2012.

Sẽ sửa đổi 3 tiêu chí

Tại hội nghị, Bộ trưởng Cao Đức Phát, Phó trưởng ban Thường trực BCĐ TƯ Chương trình MTQG xây dựng NTM nêu rõ 6 nhóm khó khăn vướng mắc hiện nay cần tháo gỡ như: Nhận thức của một số cán bộ và người dân về Chương trình xây dựng NTM còn hạn chế. Ở một số địa phương người dân và ngay cả các cấp chính quyền vẫn thụ động trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước trong xây dựng NTM. Vẫn còn tình trạng Ban chỉ đạo các cấp, các ngành lúng túng khi triển khai thực hiện.

Ngoài ra sự phối hợp giữa các thành viên ban chỉ đạo NTM còn chưa chặt chẽ. Điểm yếu nhất trong xây dựng NTM có lẽ nằm ở trình độ của các cán bộ, nhất là cấp xã. Vẫn còn một bộ phận cán bộ ngại khó, thiếu quyết tâm trong thực hiện chương trình khiến tiến độ triển khai chương trình còn chậm. Cơ chế, thủ tục về giải ngân, nguồn ngân sách còn thấp, chưa thu hút được nhiều DN tham gia. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình sản xuất nông nghiệp còn chậm, hiệu quả thấp.

Vấn đề mấu chốt được quan tâm nhất tại hội nghị lần này là việc sửa đổi Bộ tiêu chí xây dựng NTM. BCĐTƯ đã nhận được ý kiến của 30/63 tỉnh, thành phố về kiến nghị điều chỉnh, bổ sung Bộ tiêu chí quốc gia. Trong đó 3 tiêu chí tập trung nhiều ý kiến nhất là chợ nông thôn, thu nhập và cơ cấu lao động.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Cao Đức Phát đã trình bày dự thảo đề xuất Thủ tướng sửa đổi như sau: Về tiêu chí chợ nông thôn, để tránh hiểu lầm mỗi xã NTM phải có một chợ nên sẽ điều chỉnh theo quy hoạch của Bộ Xây dựng, các xã NTM không nhất thiết phải có chợ NTM. Về thu nhập có thể sửa theo 2 phương án: hoặc giữ nguyên tiêu chí rồi điều chỉnh theo hướng thu nhập bình quân đầu người gấp 1,4 lần so với khu vực nông thôn của tỉnh, hoặc tính thu nhập bình quân theo số tuyệt đối với mức vùng khác nhau. Về lao động, đề nghị thay bằng tiêu chí “Tỷ lệ lao động trong độ tuổi có việc làm” và quy định cụ thể tùy theo từng vùng.

Còn lại 6 tiêu chí khác là giao thông, thủy lợi, cơ sở văn hóa, hình thức tổ chức sản xuất, môi trường, giáo dục, Bộ NN-PTNT sẽ chủ trì, cùng với các bộ, ngành điều chỉnh Thông tư hướng dẫn thay thế cho Thông tư 54 trước đây.

Hầu hết các địa phương đều đồng ý với đề xuất sửa đổi bộ tiêu chí. Vấn đề nóng nhất hội nghị lần này vẫn là nguồn vốn đầu tư.

Làng Hoành Đồn (Hải Đường, Hải Hậu, Nam Định) có nhiều sáng tạo trong 
xây dựng NTM

Giao quyền chủ động cho địa phương

Đại diện các địa phương cho rằng, khó khăn lớn nhất phụ thuộc vào nguồn vốn đầu tư cho NTM chậm được giải ngân và thanh quyết toán do sự cứng nhắc về thủ tục hành chính. Dự kiến năm 2012, ngân sách TƯ sẽ đầu tư trực tiếp Chương trình NTM khoảng 1.700 tỷ đồng. Quỹ tín dụng cho Chương trình NTM, Bộ Tài chính đã cân đối khoản ngân sách khoảng 3000 tỷ đồng cho địa phương vay để kiên cố hóa kênh mương, đường giao thông nông thôn.

Nguồn vốn này yêu cầu các địa phương phải có những cách huy động phù hợp, tránh tình trạng trông chờ, ỷ lại. Ông Mai Văn Ninh, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, cho rằng không thể trông chờ nguồn vốn ngân sách ít ỏi mà cần khai thác tối đa tiềm lực sẵn có của địa phương. Mặc dù vậy, việc huy động tiền của nông dân là rất khó bởi đời sống của họ chẳng dư dả gì. Vậy nên Nhà nước phải huy động các nguồn vốn vay tín dụng cho nông dân thì họ mới có sức để làm.

Ông Đặng Huy Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, đồng tình với ý kiến của ông Mai Văn Ninh và cho rằng Nhà nước vẫn phải có cơ chế hỗ trợ, đặc biệt là hỗ trợ lãi suất để tạo nguồn lực cho nông thôn. Thực tế người dân rất khó tiếp cận vốn vay dù lãi suất đã giảm. Mặt khác, ông Hậu vạch ra vấn đề cốt yếu vẫn là thay đổi nhận thức để huy động được sức dân.

Năm 2011, Quảng Ninh đã đầu tư 1.500 tỷ đồng để xây dựng NTM, nhưng vẫn hơi thiên về đầu tư cho hạ tầng nên tâm lý người dân vẫn cứ trông chờ, xem NTM như một sự đầu tư của riêng Nhà nước. Năm 2012, Quảng Ninh vẫn dành 1.500 tỷ đồng xây dựng NTM, nhưng thực hiện theo phương châm “Nhà nước hỗ trợ, người dân đứng ra làm”. Quảng Ninh thí điểm đầu tư 3 tỷ cho 3 huyện làm đường, nhà văn hóa... 3 tỷ đồng đầu tư đã thu được công trình có giá trị 10 tỷ. Ngoài ra Quảng Ninh còn ưu tiên nguồn vốn cho sản xuất bằng xây dựng nguồn quỹ để hỗ trợ công nghệ cho nông thôn. Tỉnh cũng đã dành tới 30 tỷ đồng cho xây dựng thương hiệu. Chính quyền Quảng Ninh đã chủ động xây dựng bộ máy tham mưu giúp lãnh đạo tỉnh xây dựng NTM (tương đương cấp sở) để phụ trách riêng.

Đại diện tỉnh Hà Tĩnh, ông Lê Đình Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, chia sẻ: Với Hà Tĩnh, nguồn vốn đầu tư của Trung ương chỉ chiếm 1/3 trong tổng ngân sách đầu tư cho xây dựng NTM. Hà Tĩnh đã hoàn thành 100% quy hoạch xây dựng NTM đồng thời, thực hiện “phương thức 3 trong 1”, vừa xây dựng quy hoạch vừa xây dựng đề án NTM và đề án nâng cao thu nhập cho người nông dân. Hiện đã có 231/235 xã trên địa bản tỉnh Hà Tĩnh đã thực hiện phương thức 3 trong 1 này. Tỉnh cũng đã ban hành chính sách khá đồng bộ để khuyến khích phát triển sản xuất như đưa doanh nghiệp về nông thôn đồng hành cùng nông dân sản xuất tiêu thụ sản phẩm. Để huy động nguồn lực của dân, Hà Tĩnh dựa chính quyền xã và chính sự chủ động của người dân. Đặc biệt Hà Tĩnh đã huy động các DN đỡ đầu các xã. Cán bộ xã mỗi tuần có ít nhất một lần xuống thực tế ở xã xây dựng NTM. Xã nào về đích trước hạn sẽ được thưởng nóng.

Để chính người dân thực hiện

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh, Trưởng BCĐ TƯ Chương trình MTQG xây dựng NTM nhấn mạnh: Xây dựng NTM đã trở thành phong trào rộng trong cả nước. Những kết quả bước đầu đó cho thấy, trước hết về nhận thức, phải có sự quyết tâm của chính quyền các cấp và sự đồng thuận của người dân.

Phó Thủ tướng yêu cầu những địa phương triển khai chưa đạt yêu cầu cần nghiêm túc kiểm điểm, đánh giá rút kinh nghiệm về vấn đề này để trong thời gian tới thực hiện tốt hơn. Trong đó, tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ, xây dựng NTM là lợi ích của người dân, do chính người dân thực hiện. Phó Thủ tướng yêu cầu, năm 2012 phải cơ bản hoàn thành quy hoạch tổng thể xây dựng NTM, trong đó, cần quan tâm đặc biệt đến quy hoạch sản xuất, quy hoạch dân cư và hạ tầng. Các quy hoạch phải phù hợp với từng địa phương, thậm chí từng làng, từng xã, đảm bảo bản sắc văn hóa của từng vùng, xuất phát từ nguyện vọng và ý chí của người dân, không được nóng vội.

Về huy động nguồn lực, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đề nghị, các địa phương phải đa dạng hóa nguồn lực, không thể trông chờ vào nguồn vốn của Nhà nước. Trong đó, tăng nguồn vốn tín dụng ưu đãi cho sản xuất, đầu tư hạ tầng. Các địa phương cần đưa Chương trình xây dựng NTM vào chương trình công tác và chỉ tiêu hàng năm về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương.