Theo bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, HTX muốn phát triển thì chắc chắn phải tự học tập, vận động, chuyển mình. Ảnh: Trung Quân.
Còn nhiều khó khăn
Tại Hội thảo “Nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng cho các thành viên, người lao động hợp tác xã (HTX) và các tổ chức kinh tế tập thể” do Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức, bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam chia sẻ: Hiện nay, bên cạnh những HTX hoạt động hiệu quả (chiếm khoảng 50% số lượng HTX) vẫn có những HTX đang phải gồng mình tìm cách tháo gỡ những khó khăn, thậm chí giải thể. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, tuy nhiên việc hạn chế nguồn nhân lực chất lượng cao điều hành hoạt động của HTX, năng lực của các thành viên còn thấp, được xem là yếu tố then chốt.
“Việc tìm được những người có nhiệt huyết, trách nhiệm thì không khó nhưng tìm được người vừa có những yếu tố đó vừa có kỹ năng quản trị, điều hành HTX thực sự trở thành một tổ chức kinh tế - xã hội là một việc rất khó khăn”, bà Vân đánh giá.
Cũng theo bà Vân, Việt Nam phấn đấu đến năm 2045 có khoảng 20% dân số tham gia vào các tổ chức kinh tế tập thể (KTTT). Từ đó có thể thấy, việc hình thành HTX không còn là phong trào mà đòi hỏi phải có một cơ sở rất khoa học, được Nhà nước bảo hộ thông qua Luật Hợp tác xã. Trong bối cảnh mới, các HTX muốn phát triển thì chắc chắn phải tự học tập, vận động, chuyển mình. Tuy nhiên, một thực tế là việc nâng cao trình độ cho các thành viên HTX đang rất được quan tâm, nhưng chưa có một bộ giáo trình đào tạo thống nhất cho từng chức danh trong HTX.
TS Nguyễn Viết Cường, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Bắc bộ cho rằng, công tác đào tạo, bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực của các HTX trong những năm qua vẫn còn một số hạn chế, bất cập như: Kinh phí bố trí cho các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng theo quy định của Bộ Tài chính còn thấp, chưa phù hợp với nhu cầu thực tế. Các HTX luôn thiếu nguồn nhân lực quản lý có trình độ, năng lực cũng như thiếu lực lượng lao động trình độ tay nghề cao. Trong khi đó, khả năng thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao của khu vực KTTT còn yếu.
Hoạt động đào tạo, bồi dưỡng năng lực còn dàn trải, phân tán ở nhiều ngành, đơn vị; nội dung, phương thức, chương trình đào tạo, bồi dưỡng chưa thống nhất, phù hợp với thực tiễn và nhu cầu của HTX. Đối tượng được tham gia các lớp bồi dưỡng chủ yếu là thành viên trong Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc, Ban Kiểm soát, kế toán trưởng nên thành viên làm công tác chuyên môn, nghiệp vụ của HTX phần lớn chưa được tham gia các khóa bồi dưỡng, tập huấn.
Bên cạnh đó, độ tuổi của cán bộ quản lý HTX khá cao, phản ứng chậm với sự thay đổi thường xuyên của thị trường. Công tác quản lý chủ yếu dựa trên kinh nghiệm tích lũy qua thực tế, thiếu nhạy bén với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Việc tuyển dụng, giữ chân cán bộ có năng lực làm việc tại HTX gặp khó khăn vì mức lương, chế độ chính sách tương đối thấp hơn các thành phần kinh tế khác…
Lãnh đạo HTX phải có kiến thức tổng hợp
TS Võ Thị Kim Sa, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn đánh giá, muốn vươn đến đỉnh cao thành công thì các HTX phải biến những hỗ trợ từ bên ngoài thành sức mạnh nội tại bên trong để khởi nguồn cho mọi sự thay đổi.
Trong môi trường kinh doanh toàn cầu biến động nhanh, linh hoạt và có tính cạnh tranh cao như hiện nay thì việc nâng cao năng lực cho HTX càng trở nên cấp thiết. Những người cầm lái “con thuyền HTX” trên thương trường đòi hỏi phải am hiểu kiến thức, thuần thục kỹ năng, linh hoạt, nhạy bén trong quản trị kinh doanh. Trong đó, cần tập trung nâng cao năng lực hoạch định chiến lược kinh doanh; tư duy sáng tạo đổi mới; quản trị sản xuất; lựa chọn công nghệ, quy trình sản xuất - kinh doanh; liên kết - hợp tác.
Bên cạnh đó, các chương trình nâng cao năng lực cho HTX cần chú trọng đào tạo năng lực lãnh đạo và kỹ năng “nuôi dưỡng tinh thần hợp tác”. Một đặc trưng riêng biệt của HTX mà không có ở bất kỳ loại hình doanh nghiệp nào là lực lượng đông đảo thành viên vừa là người đồng sở hữu HTX vừa là khách hàng sử dụng sản phẩm và dịch vụ của HTX.
Trong bối cảnh mới, những người đứng đầu HTX đòi hỏi phải am hiểu kiến thức, thuần thục kỹ năng, linh hoạt, nhạy bén trong quản trị kinh doanh. Ảnh: Trung Quân.
Do đó, người lãnh đạo HTX cần am hiểu tâm lý và có kỹ năng truyền cảm hứng, khai phóng sức sáng tạo của các thành viên HTX để họ sẵn sàng “vượt qua những giới hạn”. Nhiệm vụ này không hề đơn giản bởi con người có xu hướng ngại thay đổi, khó chấp nhận việc xáo trộn, lo lắng khi đặt chân vào không gian mới.
Tại Hội thảo, các đại biểu cũng chỉ ra rằng, hệ lụy của đại dịch Covid-19, xung đột sắc tộc, nguy cơ chiến tranh, dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu, yêu cầu khắt khe về chất lượng hàng hóa và dịch vụ, sở hữu trí tuệ, phát triển bền vững… đã hình thành nhiều “luật chơi mới” trong thương mại thế giới.
Trong bối cảnh đó, các HTX phải đối mặt ngày càng nhiều hơn với những thách thức to lớn từ những xu hướng mới của bảo hộ mậu dịch ở mức độ tinh vi, dễ thay đổi và khó lường hơn trước. Phòng vệ thương mại là lĩnh vực mới với các HTX và tương đối phức tạp cả về pháp lý lẫn yêu cầu từ thực tế. Do đó, HTX nói riêng và các tổ chức kinh tế nói chung phải tự nâng cấp chính mình, thích ứng nhanh nhạy, đổi mới sáng tạo, áp dụng thành quả của khoa học kỹ thuật và công nghệ số vào hoạt động sản xuất kinh doanh, nắm bắt những cơ hội, quản lý tốt các rủi ro.
