Người dân vùng Guadeloupe và Martinique biểu tình đòi bồi thường bệnh tật do bị phơi nhiễm thuốc trừ sâu chlordecone suốt 15 năm qua. Ảnh: Xavier Chevalier.
Tin này vừa được đích thân Bộ trưởng Nông nghiệp và Thực phẩm Pháp Julien Denormandie đưa ra trong một sắc lệnh xác nhận “căn bệnh ung thư tuyến tiền liệt là một bệnh nghề nghiệp do hóa chất chlordecone gây ra” sẽ được ban hành trước cuối năm nay.
Mặc dù thuốc trừ sâu chlordecone đã bị cấm ở Pháp vào năm 1990, nhưng một sự miễn trừ đã được đặc cách cho phép hóa chất này vẫn được sử dụng trong các đồn điền trồng chuối ở Tây Ấn thuộc Pháp cho đến năm 1993.
Theo cơ quan y tế công cộng Pháp, kết quả là có tới hơn 90% dân số trưởng thành ở Guadeloupe và Martinique được cho là đã bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm loại thuốc trừ sâu này.
Các xét nghiệm y tế ở Guadeloupe và Martinique cho thấy cư dân của khu vực này có tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao nhất trên thế giới.
Trước đó, một báo cáo của Viện Nghiên cứu Y tế và Sức khỏe Quốc gia Pháp (Inserm) công bố vào tháng 6 cũng xác nhận mối liên hệ giữa thuốc trừ sâu chlordecone và bệnh ung thư, trong đó nhấn mạnh đến việc “tiếp xúc với chlordecone trong dân số nói chung và nguy cơ mắc căn bệnh ung thư tuyến tiền liệt".
Một nghiên cứu năm 2010 về phơi nhiễm chlordecone và ung thư tuyến tiền liệt cho thấy, loại thuốc trừ sâu này tiếp tục có ảnh hưởng đến người dân ở Tây Ấn thuộc Pháp ngay cả sau khi nó bị cấm, vì nó không bị phân hủy theo thời gian.
Nghiên cứu cho biết: “Đất đai và nguồn nước bị ô nhiễm vĩnh viễn vẫn là nguy cơ gây ô nhiễm thực phẩm chính và con người vẫn tiếp tục bị phơi nhiễm với loại hóa chất này”.
Ông Denormandie nói với đài truyền hình France 3 hôm Chủ nhật: Việc người dân được nhận bồi thường do bệnh tật là một nhu cầu chính đáng, thậm chí từ rất lâu rồi khi các chuyên gia công nhận rằng ung thư tuyến tiền liệt là một bệnh nghề nghiệp liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm, đặc biệt là thuốc trừ sâu chlordecone. Theo đó những người mắc bệnh và gia đình của họ sẽ có quyền yêu cầu bồi thường.
"Chính phủ đang đầu tư để khắc phục môi trường bị ô nhiễm bởi thuốc trừ sâu chlordecone. Dự tính khoản ngân sách được lên kế hoạch trị giá 92 triệu euro đang chuẩn bị triển khai", ông Denormandie nói.
Trước đó người dân vùng bị ảnh hưởng đã bày tỏ sự thất vọng về việc chính phủ xử lý sai loại thuốc trừ sâu độc hại này, dẫn đến sự mất lòng tin trên diện rộng đối với các hướng dẫn y tế, lên đến đỉnh điểm là các cuộc biểu tình bạo lực ở Martinique vào đầu tháng này.
Tây Ấn thuộc Pháp hay Antilles thuộc Pháp dùng để chỉ bảy vùng lãnh thổ hiện thuộc chủ quyền của Pháp tại quần đảo Antilles của Caribe.
Thuốc trừ sâu chlordecone là gì, độc hại ra sao?
Theo Công ước Stockholm được các nước ký kết ngày 22/5/2001 tại Stockholm và có hiệu lực từ ngày 17/5/2004 thì thuốc trừ sâu chlordecone thuộc dạng các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy, thuộc nhóm bị cấm sử dụng. Ngoài ra nó có khả năng phát tán rộng, tích lũy sinh học trong các hệ sinh thái trên cạn và dưới nước ở gần và cả những nơi rất xa nguồn phát thải chúng, gây tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe con người và môi trường.
Nông dân trồng chuối ở vùng Tây Ấn thuộc Pháp. Ảnh: Getty.
Chlordecone nằm trong Phụ lục A của Công ước Stockholm có công thức hóa học C10H6Cl8 là một hợp chất clo hữu cơ được sử dụng làm thuốc trừ sâu trong nông nghiệp. Nó là một chất rắn màu trắng từng được được sử dụng để chống mối mọt, nóng chảy ở nhiệt độ 106 độ C.
Chlordecone còn là hóa chất có liên hệ với Mirex, một loại thuốc trừ sâu trong phụ lục A của Công ước Stockholm có tên Thương mại: Kepone® và GC-1189.
Hợp chất chlordecone này được sản xuất lần đầu tiên vào năm 1951 và được thương mại hóa năm 1958. Hiện nay, hóa chất này không còn được sản xuất và sử dụng.
Chlordecone rất khó phân hủy trong môi trường, có khả năng tích lũy sinh học và lan rộng sinh học cao, dựa trên các tính chất lý hóa và số liệu mô phỏng, chlordecone có thể phân tán với khoảng cách lớn. Hợp chất này được xếp vào loại nhóm chất có thể gây ung thư cho người và rất độc hại cho các sinh vật sống dưới nước.
Hiện có nhiều hợp chất khác có thể thay thế cho chlordecone và có thể được tiến hành mà không gây tốn kém. Rất nhiều nước đã cấm việc mua bán và sử dụng chất này. Mục đích chính cho việc loại trừ chlordecone là xác định, quản lý các kho lưu trữ đã quá hạn và các chất thải.
