1 
Mặt hàng phân bón DAP nhập khẩu từng bị đẩy giá lên tới 18.000 đồng/kg năm 2008 khi trong nước chưa có doanh nghiệp sản xuất DAP. Ảnh: DDV.
DAP từng bị đẩy giá lên 18.000 đồng/kg khi chưa có sản xuất trong nước
Tại văn bản báo cáo vừa được công bố, Cục Phòng vệ thương mại cho biết, trước năm 2009, khi ngành sản xuất trong nước chưa hình thành các nhà máy sản xuất DAP, giá phân bón DAP đã từng bị đẩy lên rất cao (18.000đ/kg năm 2008), gây ảnh hưởng tiêu cực đến người nông dân.
Thực tế cho thấy, với nhiều ngành công nghiệp đầu vào quan trọng như phân bón, kim loại cơ bản, hóa chất, chất dẻo..., khi đã có sản xuất trong nước để tạo đối trọng, giá bình quân luôn thấp hơn thời kỳ phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu trước đó.
Vì vậy, rất nhiều thành viên WTO, kể cả các nền kinh tế lớn như Hoa Kỳ, EU, Canada… đều đã và đang áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các ngành sản xuất này.
Cũng theo Cục Phòng vệ thương mại, sản phẩm phân bón DAP và MAP nhập khẩu đang là đối tượng áp dụng biện pháp tự vệ theo Luật Quản lý ngoại thương, phù hợp với các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Bộ Công Thương quyết định áp dụng biện pháp tự vệ đối với phân bón DAP và MAP nhập khẩu trên cơ sở yêu cầu hợp lệ của ngành sản xuất trong nước và sau một quá trình điều tra, đánh giá toàn diện tác động của các sản phẩm này tới thị trường Việt Nam theo đúng quy định của pháp luật có liên quan.
Trong quá trình điều tra để áp dụng biện pháp tự vệ, các yếu tố kinh tế, xã hội đã được Bộ Công thương đánh giá đầy đủ và có sự tham khảo, thống nhất ý kiến với các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Bộ NN-PTNT.
Việc thuế tự vệ đối với DAP và MAP nhập khẩu được áp dụng ở mức thấp hơn, với thời gian áp dụng ngắn hơn so với quy định của WTO và được giảm dần theo lộ trình, cho thấy Bộ Công thương và các Bộ, ngành liên quan đã cân nhắc kỹ thực trạng của thị trường phân bón trong nước, tác động của biện pháp tự vệ tới các bên sử dụng và tác động đến chi phí trồng lúa.
Theo tính toán, tại thời điểm quyết định áp dụng biện pháp tự vệ, mức thuế tự vệ chỉ tương đương tối đa khoảng 0,66% tổng chi phí của người trồng lúa. Tỷ lệ này tới nay có thể còn thấp hơn do mức thuế tự vệ được giảm dần theo lộ trình, trong khi nhiều chi phí khác trong sản xuất lúa tăng lên.
"Việc áp dụng thuế tự vệ DAP và MAP theo lộ trình giảm dần một mặt tạo môi trường công bằng cho sản xuất trong nước phát triển nhưng cùng với đó cũng hướng tới việc duy trì môi trường cạnh tranh để mang tới lợi ích cho người sử dụng phân bón." Trích văn bản của Cục Phòng vệ thương mại.
Theo Cục phòng vệ thương mại, việc áp thuế tự vệ DAP giúp tạo môi trường cạnh tranh công bằng giữa hàng hóa sản xuất trong nước và hàng hóa nhập khẩu. Ảnh: DDV.
Áp thuệ tự vệ DAP tạo môi trường cạnh tranh công bằng
Cục Phòng vệ thương mại cho biết, Bộ Công thương vẫn đang phối hợp cùng các Bộ, ngành liên quan theo dõi sát tình hình biến động giá cả trên thị trường phân bón DAP, MAP; Giá thế giới của các nguyên liệu đầu vào và kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước.
Bộ Công thương cũng đã tổ chức họp với Bộ NN-PTNT và các đơn vị liên quan để đánh giá tình hình và nhận thấy biến động giá DAP trong thời gian gần đây chủ yếu là do các yếu tố bên ngoài như sự tăng giá của một số nguyên liệu đầu vào, sự gia tăng của chi phí vận chuyển….
Nhu cầu trong nước đối với DAP về cơ bản không tăng so với các năm trước, hơn nữa, không chỉ giá DAP nhập khẩu tăng mà giá một số mặt hàng phân bón nhập khẩu khác, dù không bị áp thuế tự vệ, cũng tăng rất mạnh.
Trong bối cảnh đó, giá DAP sản xuất trong nước không tăng mạnh như giá DAP nhập khẩu cho thấy ngành sản xuất trong nước đã phát huy tác dụng trong việc hạn chế ảnh hưởng tiêu cực từ các yếu tố bên ngoài, góp phần kìm hãm mức tăng giá chung của phân bón DAP.
Do đó Cục Phòng vệ thương mại nhấn mạnh, các biện pháp phòng vệ thương mại, trong đó có biện pháp tự vệ, là các biện pháp có tính chất dài hạn nhằm đem lại một môi trường cạnh tranh công bằng giữa hàng hóa sản xuất trong nước và hàng hóa nhập khẩu.
Đặc biệt, việc áp dụng biện pháp tự vệ đã tuân thủ các quy định pháp luật liên quan và pháp luật hiện hành không có quy định về việc tạm thời hủy bỏ biện pháp tự vệ theo những biến động mang tính thời điểm. Do đó, Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ NN-PTNT và các đơn vị liên quan để đánh giá, rà soát biện pháp tự vệ một cách khách quan, tổng thể và phù hợp với quy định của pháp luật.
Trước đó, ngày 2/3/2018, Bộ Công thương chính thức áp dụng biện pháp tự vệ với sản phẩm phân bón DAP và MAP nhập khẩu. Thuế tự vệ với hai loại phân bón trên là trên 1,1 triệu đồng/tấn. Sau đó, đến ngày 3/3/2020, Bộ Công thương tiếp tục gia hạn thuế tự vệ DAP và MAP đến hết ngày 6/9/2022 với mức thuế giảm dần theo từng năm còn hơn 1 triệu đồng/tấn.
Tuy nhiên, gần đây giá mặt bằng phân bón trên thế giới và Việt Nam có biến động tăng mạnh, đặc biệt là sản phẩm DAP nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc, từ mức 10.500 - 12.000 đồng/kg lên 15.000 - 15.500 đồng/kg, một số doanh nghiệp nhập khẩu phân bón đã có đơn kiến nghị gửi Bộ Công thương, Chính phủ đề nghị tạm thời dừng chính sách thuế tự vệ nhập khẩu với mặt hàng phân bón DAP và MAP.
Sau khi tiến hành rà soát, đánh giá và tham vấn các đơn vị liên quan, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) cho rằng, việc áp thuế tự vệ đã được cân nhắc, tính toán rất kỹ lưỡng, hơn nữa pháp luật hiện hành không có quy định về việc tạm thời hủy bỏ biện pháp tự vệ theo những biến động mang tính thời điểm.
