Quản lý nước và dinh dưỡng cho lúa đông xuân: Vụ lúa trong mơ

Những ngày này xuống các tỉnh ĐBSCL tới bất cứ đâu từ Vĩnh Hưng, Mộc Hóa, Long An xuyên qua Đồng Tháp về Thoại Sơn, Bảy Núi - An Giang, qua Hòn Đất, Kiên Lương - Kiên Giang đâu cũng gặp một màu xanh mơn mởn của lúa thì con gái. Chưa bao giờ người dân đồng bằng lại chắc mẩm một vụ ĐX bội thu như vụ ĐX này.

Theo thống kê diện tích vụ ĐX này suýt soát 1,5 triệu ha, trong đó chỉ vào khoảng 0,2 triệu ha xuống giống đợt 1 (cuối tháng 11) còn lại đại bộ phận được xuống giống tập trung trong khoảng thời gian từ giữa đến cuối tháng 12. Như vậy, so với các năm trước diện tích “ló đuôi” sang đợt 3 không đáng kể.

Có được mức độ xuống giống tập trung né rầy đồng loạt như vậy ngoài sự chỉ đạo quyết liệt của ngành Nông nghiệp, sức hấp dẫn của giá lúa đang hứa hẹn ở mức cao còn có yếu tố thời tiết vì mưa năm nay dứt sớm, diện tích phải bơm tát để kịp xuống giống không đáng kể. Hơn thế nữa, sau nhiều năm gây khó cho người thì dịch rầy nâu cũng đang tạm lui, theo Cục BVTV, toàn vùng hiện chỉ có 4.800 ha nhiễm rầy ở các mức độ khác nhau, chỉ chiếm 0,003%, thấp hơn mức độ nhiễm rầy của năm ngoái đến 10 lần, hơn thế nữa, sức sống của quần thể RN như yếu hơn, ít độc hơn và bệnh VL, LXL hình như không xuất hiện.

Việc xuống giống tập trung dứt điểm vào tháng 12 được coi là “thời điểm vàng” vì cây sẽ nhận được lượng bức xạ mặt trời cao nhất, chất lượng tốt nhất trong năm nên càng có cơ hội đạt năng suất cao.

Mặc dù lúa ĐX còn một mối đe dọa khác là hạn và nhiễm mặn vào cuối vụ nhưng việc xuống giống tập trung được sớm, mức độ gây hại chắc không nhiều nên có thể coi đây là “vụ lúa trong mơ”. Hiệp hội Lương thực VN đã đưa ra kế hoạch tiêu thụ 3 triệu T gạo lúa ĐX (nếu không có thiên tai thì dự kiến cả năm xuất khoảng 6,9 triệu T) với giá sàn tiên liệu là 4.500 đ/kg và có thể biến động lên 5.500 đ/kg.

Mặc dù hội được nhiều điều kiện thuận lợi để đạt được vụ ĐX đại thắng trên cả 3 mặt diện tích, năng suất và sản lượng, tuy nhiên trong giai đoạn lúa con gái này cần đòi hỏi sự chăm sóc chu đáo trong đó nước và dinh dưỡng là 2 yếu tố hàng đầu.

QUẢN LÝ NƯỚC

Không biết vì có phải các cơ quan khuyến nông đang đẩy mạnh chương trình 5 phải 1 giảm cải tiến từ chương trình 3 giảm 3 tăng không mà vấn đề quản lý nước lại được nhiều nông dân quan tâm. Theo kinh nghiệm của anh Mai Chí Hiếu (TT Óc Eo, huyện Thoại Sơn, An Giang) trong giai đoạn lúa đẻ nhánh cần giữ nước ở mức độ vừa phải (ngập khoảng 5 cm), có nước kèm theo thúc phân thì cây sẽ đẻ nhánh khỏe, đẻ nhánh tập trung và số chồi hữu hiệu cao.

Theo PGS. TS Dương Văn Chín, PVT Viện lúa ĐBSCL thì cây lúa có thể chịu được nước ngập suốt vụ nhưng không có nghĩa là cây lúa lúc nào cũng cần nước ngập trên mặt ruộng. Rút cạn nước rễ lúa vẫn có thể tiếp tục hút lượng nước nằm trong các lỗ hổng, mạch mao dẫn trong đất. Vào lúc 30 ngày sau khi sạ, nên nhanh chóng tháo toàn bộ nước mặt ra khỏi ruộng.

Việc để khô ruộng ở giai đoạn 30 NSS có thể tiết kiệm một đến hai lần bơm nước. Ưu điểm của việc rút nước lúc này là: các chất hữu cơ độc hại hòa tan trong dung dịch đất được di chuyển khỏi vùng rễ lúa, đất được thoáng khí thì chất H₂S tích tụ trong quá trình ngập nước sẽ được oxid hoá và dẫn đến giảm ngộ độc. Hệ thống rễ được kích thích tạo ra các rễ mới, rễ mọc xuống đất sâu hơn, giảm đổ ngã cho lúa khi có gió bão. Khi nước cạn, các lá ủ bên dưới sẽ khô nên gốc lúa sạch, tiểu khí hậu tốt, giảm sâu bệnh.

Trước khi thu hoạch cần rút nước cạn ruộng để lúa dễ chín và gặt dễ dàng. Đối với vùng đất thịt hoặc thịt pha cát ven sông, rút nước cạn khoảng một tuần trước khi thu hoạch. Đối với đất sét nặng, nhiều chất hữu cơ, lầy thụt, nên rút cạn toàn bộ ruộng khoảng 15 ngày trước khi thu hoạch.

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG

Theo GS.TS Mai Văn Quyền, nguyên PVT Viện KHKTNN Miền Nam, lượng phân bón được khuyến cáo cho 1 ha lúa ĐX vùng ĐBSCL thông thường 80 – 100 kg N, 30-40 kg P₂O₅ và 30-40 kg K₂O. Với lúa sạ thì nên chia làm 3 lần bón, lần 1: 5-7 ngày sau sạ bón 20-30% N, 40-50% P₂O₅ và 30% K₂O; lần 2: 20-25 ngày sau sạ, bón 30-40% N, bón hết lân còn lại và lần 3: 40-45 ngày sau sạ bón nốt số đạm và kali còn lại. Trong 3 lần bón thì lần bón thứ 2 sẽ quyết định năng suất nhất bởi đây là lúc cần cung cấp đủ dinh dưỡng cho cây đẻ nhánh. Tuy nhiên tùy từng điều kiện cụ thể mà có thể gia giảm cho phù hợp. Biện pháp tốt nhất là sử dụng bảng so màu lá lúa vì đại đa số các giống sử dụng ở vụ ĐX chính vụ đều có thời gian sinh trưởng từ 90-100 ngày, có chế độ dinh dưỡng giống nhau. Khi so nếu độ xanh của lá dưới mức số 3 thì nên bón bổ sung 35 kg N/ha (khoảng 70 kg u rê), nếu giữa mức 3 và 4 thì cần bón bổ sung 30 kg N/ha (khoảng 60 kg u rê), nếu xanh đậm hơn mức 4 thì cần bón 15-20 kg N/ha.