Việt Nam có lợi thế đa dạng các loại nông sản. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Đẩy mạnh marketing
Các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới (FTA) như CPTPP, EVFTA và UKVFTA được thực thi đã tạo đà cho hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam tăng trưởng cao hơn. Đặc biệt, sau 3 năm thực hiện CPTPP và hơn 1 năm thực hiện EVFTA đã có những tác động tích cực đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.
Riêng năm 2021, thương mại hai chiều giữa Việt Nam và EU đạt 63,6 tỷ đô la, tăng trưởng 14,8% so với năm 2020. Cụ thể, tổng giá trị hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang EU đạt 45,8 tỷ đô la, tăng 14,2%; còn EU xuất khẩu sang Việt Nam đạt 17,9 tỷ đô la, tăng 16,5% so với năm 2020. Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ (C/O mẫu EUR.1) đạt khoảng 7,8 tỷ đô la. Điều này cho thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng cơ hội từ việc cắt giảm thuế quan của EU theo EVFTA.
Năm 2022, xuất khẩu sang các thị trường FTA tiếp tục tăng. Đơn cử, với thị trường EU, sau 9 tháng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này ước đạt 39,4 tỷ USD, tăng 22,3%; xuất khẩu sang ASEAN ước đạt 28,9 tỷ USD, tăng 24%; xuất khẩu sang Hàn Quốc ước đạt 20,7 tỷ USD, tăng 15,4%; xuất khẩu sang Nhật Bản ước đạt 19,8 tỷ USD, tăng 22%.
Theo ông Nguyễn Đình Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Việt Nam đang ghi nhận một số lợi thế từ các FTA thế hệ mới. Các doanh nghiệp điển hình như khối EU đã hướng tới thị trường Việt Nam nhiều hơn. Tuy nhiên, vấn đề rào cản hiện nay khi xuất khẩu rau quả vào các thị trường FTA không chỉ là vấn đề thuế quan, mà còn là các hàng rào kỹ thuật.
“Để có thể tham gia sâu hơn vào sân chơi này, các doanh nghiệp Việt Nam phải tuân thủ nghiêm khắc các quy tắc của từng thị trường tại nước đó.
Ví dụ như thị trường EU tưởng “dễ mà khó, khó mà dễ” bởi hàng hóa xuất khẩu vào EU không cần đàm phán. EU cho phép tất cả các loại trái cây vào nhưng họ kiểm soát hơn 30 các loại dư lượng và họ kiểm soát rất chặt vấn đề này”, ông Nguyễn Đình Tùng cho hay.
Hiện nay, lợi thế để xuất khẩu rau quả là người nông dân Việt Nam có thể tạo ra sản phẩm quanh năm, nhiều chương trình xúc tiến thương mại được triển khai, hỗ trợ. Tuy nhiên, ông Tùng chỉ ra điểm yếu của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay cần khắc phục, đó là công tác marketing sản phẩm chưa tốt. Trong khi đó, ở lĩnh vực này, các doanh nghiệp của Thái Lan làm rất tốt.
“Trong thời gian tới, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh công tác quảng bá sản phẩm hơn nữa”, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam khuyến nghị.
Năm 2021, trong tổng kim ngạch 3,3 tỷ USD xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính của Việt Nam sang EU thì riêng hạt điều đạt 695 triệu USD.
Thương hiệu riêng, sản phẩm xanh
Theo Phó Chủ tịch EuroCham Jean Jacques Bouflet, qua đại dịch Covid-19, các chính sách nhập khẩu từ EU không có sự thay đổi. Tuy nhiên, Việt Nam đối mặt với trở ngại khi phải đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh, sạch của EU ngày càng gắt gao. Đơn cử như ở ngành cà phê, cần đảm bảo chứng chỉ phát triển bền vững để có thể đáp ứng nhu cầu của các nhà nhập khẩu EU.
“Thời gian tới, các doanh nghiệp Việt Nam phải đảm bảo chỉ số phát thải, phát triển bền vững. Người tiêu dùng EU cần thấy được sự sẵn sàng của các nhà sản xuất Việt Nam thay đổi trong phát triển bền vững, giảm phát thải một cách mạnh mẽ”, Jean Jacques Bouflet nói.
Thách thức chính của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là phải đảm bảo phát triển xuất khẩu bền vững, đảm bảo yêu cầu phát triển sản xuất xanh, sản phẩm xanh, phát triển bền vững...
Để các doanh nghiệp Việt Nam có thể gia tăng xuất khẩu vào EU trong thời gian tới, Phó Chủ tịch EuroCham Jean Jacques Bouflet khuyến nghị, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần xây dựng thương hiệu riêng cho mình, hạn chế xuất khẩu thô, nâng cao năng lực chế biến.
Đồng thời, để tận dụng hiệu quả EVFTA mang lại, các doanh nghiệp xuất khẩu cần tập trung tối đa nguồn lực để đẩy mạnh xuất khẩu trong thời gian tới, nhanh chóng tăng thị phần trong thị trường nhập khẩu nông sản của EU, trước khi EU triển khai ký kết FTA với các đối thủ cạnh tranh tiềm năng của Việt Nam.
Đối với thị trường Úc, ông Lê Thanh Tùng, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) cho biết, Việt Nam có nhiều tiềm năng để đẩy mạnh xuất khẩu sang Úc các loại trái cây như bưởi, chanh leo, thanh long...
Đặc điểm trái cây nhiệt đới của Việt Nam nhanh hư hỏng, trong khi để đi được đến các thị trường tiêu thụ xa phải mất rất nhiều thời gian. Vì vậy, các doanh nghiệp ngành rau quả Việt Nam cần đẩy mạnh khâu sơ chế, bảo quản nâng cao chất lượng nông sản để có thể tận dụng tối đa lợi thế các FTA mang lại.
