Một hòn đảo thuộc quần đảo Raja Ampat của Indonesia. Ảnh: CNN.
Hơn 30 năm trước, Max Ammer được nghe câu chuyện về một chiếc máy bay Thế chiến II bị chìm ở vùng biển Indonesia. Vốn là người đam mê lịch sử, người đàn ông Hà Lan quyết định lên đường tìm kiếm.
Manh mối đó đã dẫn ông trải qua một hành trình thám hiểm lặn biển kéo dài 4 tháng qua nhiều hòn đảo khác nhau, vừa đi vừa khai thác thông tin từ các ngư dân địa phương. Trong hành trình của mình, có một địa điểm khiến ông ấn tượng hơn cả: Quần đảo Raja Ampat thuộc tỉnh Tây Papua, Indonesia.
Nằm ở trung tâm của Tam giác San hô, Mạng lưới Khu bảo tồn Biển Raja Ampat trải dài trên một khu vực rộng 4 triệu ha và bao gồm 1.500 hòn đảo lớn nhỏ.
Được công nhận là nơi có đa dạng sinh học phong phú nhất Trái Đất và nằm ở một vị trí tương đối hiểm trở, không phải nói quá khi Raja Ampat được quảng cáo là "Thiên đường cuối cùng trên Trái Đất". Raja Ampat là nhà của hơn 1.600 loài cá, với trên 75% loài san hô được biết đến trên thế giới đều hiện diện tại đây.
"Có những khu vực với cảnh quan đẹp vô tận và hàng trăm khu vườn san hô khiến bạn choáng ngợp", Ammer nói.
Tình yêu đối với vẻ đẹp thiên nhiên cũng như cộng đồng dân cư địa phương đã thôi thúc ông mở một khu nghỉ dưỡng ở Raja Ampat vào năm 1994 với mục tiêu đào tạo thợ lặn địa phương và đưa du khách vào một "thế giới thủy sinh hoang sơ". Tiếp theo là một khu nghỉ mát tại Vịnh Sorido gần đó cùng hai khách sạn đều do ông điều hành.
Cá mập và các sinh vật biển khác đã quay trở lại với Raja Ampat nhờ nỗ lực bảo tồn. Ảnh: CNN.
Một trong những dự án bảo tồn thành công nhất Trái Đất
Raja Ampat không phải lúc nào cũng là một câu chuyện về bảo tồn thành công. Tuy nhiên, nó là minh chứng cho thấy thay đổi thực sự hoàn toàn có thể xảy ra với cách tiếp cận đúng đắn.
"Khoảng 20 năm trước, Raja Ampat đã suy tàn vì hoạt động đánh bắt cá không được kiểm soát và các hoạt động không bền vững khác", Meizani Irmadhiany, phó chủ tịch cấp cao kiêm chủ tịch điều hành của Konservasi Indonesia, quỹ quốc gia nhằm hỗ trợ phát triển bền vững và bảo vệ các hệ sinh thái quan trọng ở Indonesia, nói với CNN, lấy ví dụ về nạn săn bắt rùa và cá mập lấy vây. "Cần rất nhiều mối hợp tác với các bên liên quan để xoay chuyển tình thế này".
Năm 2004, Raja Ampat lọt vào một dự án của tỉnh Tây Papua được tạo ra nhằm xây dựng mạng lưới các khu bảo tồn biển với hỗ trợ từ các nhà bảo tồn quốc tế và chính quyền địa phương. Họ cố gắng tìm cách bảo vệ các nguồn tài nguyên biển trong khi vẫn đảm bảo được an ninh lương thực và lợi ích kinh tế bền vững cho người dân.
"Kể từ khi sáng kiến ra đời, quần thể cá đã tăng trở lại, nạn săn bắt trộm giảm khoảng 90%, san hô đang phục hồi, an ninh lương thực và sinh kế lâu dài cho cộng đồng địa phương được cải thiện", Irmadhiany nói.
Thu hút cộng đồng địa phương trở thành thành viên tích cực của sáng kiến chính là chìa khóa dẫn tới thành công.
"Bạn phải bắt đầu từ các cộng đồng địa phương và đảm bảo những giải pháp bạn đưa ra phù hợp với nhu cầu của họ", Irmadhiany giải thích. "Mục tiêu là giúp họ nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ nơi họ đang sống, do đó, giải pháp là bền vững và mang lại lợi ích cho người dân địa phương cũng như đa dạng sinh học".
Những nỗ lực của sáng kiến đang được đền đáp. Hồi đầu năm nay, Mạng lưới Công viên Biển Raja Ampat, gồm 10 khu bảo tồn trải rộng hơn hai triệu ha, đã được trao Giải thưởng Công viên Xanh.
Được xây dựng bởi Tổ chức Bảo tồn Biển Quốc tế và Liên Hợp Quốc xác nhận, giải thưởng hàng năm này công nhận các công viên biển trên toàn thế giới đáp ứng những tiêu chuẩn cao nhất dựa trên khoa học vể bảo tồn hiệu quả.
Thuyết phục người dân tham gia vào hoạt động bảo tồn là chìa khóa giúp hồi sinh vẻ đẹp của Raja Ampat. Ảnh: CNN.
Bãi săn vây cá mập hóa khu nghỉ dưỡng sinh thái
Marit Miners, đồng sáng lập một khu nghỉ dưỡng nổi tiếng ở Raja Ampat, kể mối lương duyên giữa cô với nơi này bắt nguồn bằng một câu chuyện tình yêu. Khi đi du lịch ở Bangkok vào năm 2005, Marit đã gặp một người đam mê lặn và chồng tương lai của cô, Andrew Miners.
Vào buổi hẹn hò thứ ba, anh mời cô đến Raja Ampat.
"Chuyến đi đầu tiên của tôi tới Raja Ampat hồi năm 2005 là chuyến đi thay đổi cuộc đời", cô nói. Sinh ra ở Thụy Điển, cô theo học ngành nhân chủng học trước khi khám phá ra niềm đam mê lặn biển và yoga ở Thái Lan.
"Nó không giống như bất cứ điều gì tôi từng trải qua trước đây, cả trên và dưới nước", Marit mô tả. Dù những rạn san hô ngoài khơi đảo Batbitim mê hoặc cô, Marit vẫn cảm thấy chút gì đó gờn gợn. "Tôi không nhìn thấy con cá mập nào", cô nói.
Đa dạng sinh học đã bị tàn phá sau nhiều năm đánh bắt cá vô tổ chức. Đứng trước thực tế này, hai người đã nỗ lực thuyết phục cộng đồng địa phương bắt tay vào bảo tốn và cấm hoạt động săn bắt cá mập.
Trải qua thời gian, các sinh vật biển bắt đầu quay lại nơi từng là "nghĩa địa của những con cá mập không vây". Cuộc sống dưới đáy biển trở nên đa dạng hơn khiến giới thợ lặn háo hức tìm đến Raja Ampat.
