Tôm giống được lượng, lo chất: [Bài 3] Nỗi lo từ 'thủ phủ' sản xuất tôm giống

Ghi nhận tại “thủ phủ” sản xuất tôm giống

Với bờ biển dài và điều kiện tự nhiên thuận lợi, Ninh Thuận có nhiều lợi thế sản xuất tôm giống nước lợ.

Theo bà Nguyễn Thị Lệ, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Ninh Thuận, hiện tỉnh có hai khu quy hoạch sản xuất tôm giống: khu sản xuất giống thủy sản công nghệ cao An Hải (Ninh Phước) và khu sản xuất giống thủy sản tập trung Nhơn Hải (Ninh Hải), với tổng quy mô 298ha, gồm 460 cơ sở, cung ứng cho thị trường 38-42 tỷ tôm post/năm, chiếm hơn 30% sản lượng tôm giống của cả nước.

Trong đó, khu sản xuất giống thủy sản công nghệ cao An Hải có diện tích 168ha, hiện đã thu hút hơn 130 cơ sở sản xuất giống, sản lượng hằng năm dao động 10-12 tỷ con giống (chiếm 25-35% lượng giống của tỉnh).

Tỉnh Ninh Thuận đang có chủ trương kêu gọi các nhà đầu tư có đủ điều kiện đầu tư vào khu vực này, nhằm xây dựng khu sản xuất giống An Hải thành khu sản xuất tôm giống công nghệ cao kiểu mẫu của cả nước.

Còn khu sản xuất giống thủy sản tập trung Nhơn Hải có diện tích khoảng 130ha, hiện tập trung hơn 60% số cơ sở sản xuất tôm giống trên địa bàn tỉnh, chiếm khoảng 45-55% sản lượng giống của tỉnh.

Ngoài 2 khu vực sản xuất giống trên, Ninh Thuận còn một số khu vực nhỏ lẻ: Cà Ná, Ninh Chữ, Tri Hải với sản lượng tôm giống đóng góp hằng năm chiếm khoảng 10% của tỉnh.

Là một doanh nghiệp sản xuất giống uy tín ở Ninh Thuận, ông Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Công ty Đầu tư thủy sản Newway, cho biết, hiện mỗi năm cung ứng thị trường cả nước từ 1,5-1,8 tỷ con.

Để đáp ứng con giống chất lượng cho người nuôi, công ty nhập tôm bố mẹ chân trắng từ Tập đoàn SIS Hoa Kỳ, mỗi năm khoảng 1.500 cặp, gồm 2 dòng tôm là siêu tăng trưởng superior và lớn nhanh tiêu chuẩn. Tôm bố mẹ này được cơ quan chức năng nước nhập khẩu giám sát chặt chẽ các loại dịch bệnh. Khi đưa về Việt Nam, tôm bố mẹ tiếp tục được cơ quan thú y giám sát cách ly kiểm dịch theo quy định nên hoàn toàn đảm bảo chất lượng, sạch bệnh.

Trong quá trình sản xuất, công ty ứng dụng các công nghệ hiện đại để sản xuất, kiểm soát tốt dịch bệnh như: công nghệ xử lý nước đầu vào phục vụ sản xuất, công nghệ nuôi cấy tảo tươi làm thức ăn cho ấu trùng tôm, công nghệ nâng, giảm nhiệt độ nước trong ương nuôi ấu trùng tôm nhằm nâng cao năng suất, chất lượng tôm giống.

“Mỗi lô tôm bố mẹ nhập về từ 75-85 USD/con (tùy theo dòng tôm). Cứ 4-5 ngày tôm đẻ một lần, với lượng trung bình khoảng 250-350 ngàn trứng. Tôm có khả năng sinh sản trong 140 ngày sử dụng theo quy định tại Thông tư 26/2018 của Bộ NN-PTNT (cũ). Như vậy, mỗi con có thể đẻ trên 1 triệu naup”, ông Sơn chia sẻ và cho biết thêm, trong quá trình thả naup nuôi thành con tôm post bị hao hụt 50%.

Được biết, năm 2024, tỉnh Ninh Thuận sản xuất đạt hơn 44 tỷ con giống, trong đó tôm sú hơn 8,7 tỷ con, tôm thẻ trên 35 tỷ con. Con giống Ninh Thuận được thị trường trong cả nước đánh giá cao cả về chất lượng và sản lượng.

Cần làm chủ tôm giống bố mẹ

Theo Chi cục Thủy sản Ninh Thuận, hiện nay, tôm chân trắng bố mẹ phải nhập khẩu từ nước ngoài, với nhiều nguồn khác nhau nên chất lượng không ổn định. Trong năm 2024, Chi cục đã giám sát 161 lô tôm bố mẹ/55.589 con.

Ông Lê Văn Quê, Chủ tịch Hiệp hội Giống thủy sản Ninh Thuận, cho biết, tôm thẻ chân trắng bố mẹ hiện được nhập khẩu chủ yếu từ Mỹ, Thái Lan. Ưu điểm giống tôm nhập khẩu là đã chọn lọc di truyền gen nên kiểm soát được tốc độ tăng trưởng. Bên cạnh đó, tôm sạch bệnh và không bị cận huyết nên không gây tình trạng dị tật, dị hình ở ấu trùng.

Tuy nhiên, do tôm bố mẹ vận chuyển xa nên thường bị hao hụt, cũng như dẫn đến tôm yếu, gây sinh sản kém. Nhiều trường hợp, có những bầy tôm nhập về bị lỗi trong quá trình sản xuất, song do các quy định của nước nhập khẩu, họ độc quyền nên các doanh nghiệp đành chịu rủi ro.

“Với những nhược điểm trên đã ảnh hưởng đến sản xuất tôm giống. Bởi khi điều kiện sản xuất tôm giống không thuận lợi thì đâu đó ảnh hưởng chất lượng tôm giống, ảnh hưởng trực tiếp vùng nuôi của bà con. Do đó, việc cần thiết là cần làm chủ nguồn tôm bố mẹ tại Việt Nam, từ đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng con giống và nuôi thương phẩm đạt sản lượng cao”, ông Quê chia sẻ.

Quy hoạch khu sản xuất tôm bố mẹ

Cũng tại tỉnh Ninh Thuận, hiện nay có vùng sản xuất tôm bố mẹ sạch bệnh Sơn Hải (huyện Thuận Nam) với diện tích 37,7ha. Đây là vùng quy hoạch sản xuất tôm bố mẹ đầu tiên và duy nhất trong cả nước.

Tại khu vực này, UBND tỉnh Ninh Thuận giao cho các công ty, tập đoàn lớn nghiên cứu sản xuất tôm bố mẹ gồm: Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I (hợp tác với Công ty TNHH Moana) chuyên sản xuất tôm sú bố mẹ gia hóa với diện tích 7ha và Tập đoàn Việt Úc xây dựng Trung tâm sản xuất tôm thẻ chân trắng bố mẹ với diện tích 15ha.

Theo bà Nguyễn Thị Lệ đến nay, Tập đoàn Việt Úc hợp tác với Viện SCIRO (Úc) đã thực hiện thành công chương trình gia hóa tôm thẻ chân trắng bố mẹ. Theo công suất thiết kế, sản lượng tôm thẻ chân trắng bố mẹ của Công ty TNHH Việt Úc Phước Dinh có thể đạt 36.000 con/năm. Tuy nhiên, hiện nguồn tôm thẻ chân trắng bố mẹ của Tập đoàn Việt Úc chủ yếu chỉ cung cấp cho hệ thống trại sản xuất tôm giống thuộc Tập đoàn, chưa cung cấp cho các cơ sở sản xuất, ương dưỡng tôm giống bên ngoài. 

Còn tôm sú bố mẹ, trong những năm gần đây, Công ty TNHH Moana đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong việc gia hóa, chọn tạo tôm sú bố mẹ tại Hawaii (Mỹ). Hằng năm, sản lượng tôm sú bố mẹ Moana dao động 20.000-30.000 con, được đánh giá là có chất lượng tốt, sạch bệnh, đảm bảo đủ số lượng để cung ứng cho các cơ sở sản xuất tôm giống trong và ngoài tỉnh, cũng như một số nước như Đài Loan, Malaysia, Nigeria, Banglades, Thái Lan, Trung Quốc.

Theo Chi cục Thủy sản Ninh Thuận, nhằm giúp cho người nuôi tôm thương phẩm, cơ quan quản lý nơi đến dễ dàng xác minh nguồn gốc theo quy định tại Thông tư 26/2018 của Bộ NN-PTNT (cũ) ngày 15/11/2018 về quản lý giống thủy sản, Ninh Thuận đã cung cấp trên trang web danh sách các lô tôm bố mẹ trong thời hạn sinh sản. Trong đó, có đủ thông tin về thời điểm nhập khẩu đàn tôm, tên cơ sở sản xuất, nguồn gốc, số lượng tôm bố mẹ, số giấy chứng nhận kiểm dịch…