Xuất khẩu thủy sản 2 tháng đầu năm đạt hơn 1,42 tỷ USD

Tôm là điểm sáng, cá tra nhiều khó khăn

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 2 tháng đầu năm 2025, hoạt động xuất khẩu thủy sản của Việt Nam ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực, với tổng kim ngạch đạt hơn 1,42 tỷ USD, tăng 18,2% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, riêng tháng 2/2025 đạt 655 triệu USD, tăng trưởng ấn tượng 42,6%.

Tôm tiếp tục là điểm sáng lớn nhất, đóng góp hơn 542 triệu USD, tăng 30,8% so với cùng kỳ năm 2024. 

VASEP nhận định, triển vọng năm 2025 cho ngành tôm khá lạc quan, miễn là các yếu tố bất ổn như chiến tranh thương mại dưới thời chính quyền Trump không gây thêm gián đoạn. Giá nhập khẩu trung bình tăng từ tháng 10/2024 và dự kiến duy trì ở mức cao trong suốt năm 2025 nhờ tồn kho ổn định, mang lại niềm tin cho cả nhà xuất khẩu và nhập khẩu.

Trong khi đó, cá tra ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 253 triệu USD, giảm 0,8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Thị trường cá tra hiện đối mặt với không ít thách thức. Giá nguyên liệu tăng do chi phí đầu vào (thức ăn, nhân công) leo thang và sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Mỹ, với mức thuế bổ sung 10% áp lên thủy sản chế biến từ Trung Quốc, gián tiếp ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu. Nhu cầu tại Mỹ vẫn ảm đạm, trong khi tồn kho lớn có thể kìm hãm đà tăng giá.

Người nuôi cá tra cần thận trọng, tránh mở rộng sản xuất tự phát, bởi giá cả hiện tại có thể mang tính “ảo” và dễ lao dốc nếu cung vượt cầu. Việc liên kết với doanh nghiệp, áp dụng công nghệ nuôi hiện đại và tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng sẽ là chìa khóa để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Thách thức đối với cá ngừ và thủy sản khai thác

Xuất khẩu cá ngừ đạt hơn 126 triệu USD trong 2 tháng đầu năm 2025, giảm nhẹ 3,5% so với 2 tháng đầu năm 2024. Thị trường Nhật Bản - một trong những điểm đến chính của cá ngừ Việt Nam cho thấy, sự ổn định về giá, dù ở mức thấp.

Xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn từ các thị trường nhập khẩu chủ lực như EU và Mỹ. Quy định về chống đánh bắt thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) tiếp tục là rào cản lớn đối với thủy sản khai thác, bao gồm có cá ngừ. Trong đó, quy định kích thước tối thiểu cá ngừ vằn 0,5m tại Nghị định 37/2024 đang gây khiến cho ngư dân và doanh nghiệp không giải quyết bài toán nguyên liệu.

Tương tự, Hoa Kỳ áp dụng Đạo luật Bảo vệ động vật có vú ở biển (MMPA), yêu cầu các quốc gia xuất khẩu hải sản phải chứng minh quy trình đánh bắt không gây hại đến động vật biển và chứng minh những quy định quản lý tương đồng với Hoa Kỳ. Phía Hoa Kỳ vừa có thông báo không công nhận Việt Nam tương đương và có nguy cơ cấm nhập khẩu nhiều loài hải sản Việt Nam từ ngày 1/1/2026 nếu Việt Nam không có động thái kịp thời.

Để vượt qua, cần sự đồng hành quyết liệt từ các cơ quan thẩm quyền và nhà quản lý ngành trong việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực giám sát và hỗ trợ ngư dân tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.

Các nhóm sản phẩm như: Cá các loại khác đạt gần 303 triệu USD, tăng 13,6%; mực và bạch tuộc hơn 101 triệu USD, tăng 13,8%; nhuyễn thể có vỏ hơn 39 triệu USD, tăng 121,6%; cua ghẹ gần 63 triệu USD, tăng 86,1%... đều cho thấy tiềm năng lớn. Đặc biệt, nhuyễn thể có vỏ và cua ghẹ ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc, nhờ nhu cầu tăng mạnh từ thị trường Trung Quốc.

Tuy nhiên, tương tự cá ngừ, các sản phẩm khai thác như mực, bạch tuộc và cua ghẹ cũng chịu áp lực từ quy định IUU và MMPA. EU và Mỹ ngày càng siết chặt kiểm soát nguồn gốc, đòi hỏi truy xuất nguồn gốc đầy đủ và chặt chẽ. Nếu không đáp ứng, các mặt hàng này có nguy cơ bị từ chối nhập khẩu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kim ngạch xuất khẩu.

Theo đó, sự phối hợp giữa Chính phủ, doanh nghiệp và ngư dân trong việc xây dựng chuỗi cung ứng bền vững là yếu tố sống còn để giữ vững thị trường và thúc đẩy tăng trưởng.