Trang phục độc đáo của người Thu Lao

Ở Si Ma Cai (Lào Cai), trang phục truyền thống của người Thu Lao vẫn được người dân lưu truyền và phát triển đến nay. Với những nét họa tiết văn hóa đặc sắc, được các bà các chị khắc họa và trang trí công phu trên từng đường kim, mũi chỉ. Những họa tiết gắn cầu kỳ ấy gắn liền với những hình của cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của họ. Trên trang phục phản ánh rõ nét những họa tiết, được thêu thủ công tái hiện lại những cảnh vật thiên nhiên, công cụ sản xuất.

Để làm nên những bộ trang phục độc đáo như thế này người dân nơi đây phải làm trong 10 ngày mới xong. Những bộ trang phục ấy chỉ được người Thu Lao mặc vào những dịp lễ, Tết cổ truyền, ngày hội truyền thống trọng đại của địa phương, của dân tộc họ. Những bộ trang phục đó không có để bán ra thị trường, mà chỉ phục vụ cho nhu cầu mặc của đồng bào họ.

Những bộ trang phục được người Thu Lao làm ra với những kỹ thuật tinh xảo, thủ công và nó gắn với hoạt động của từng gia đình. Nó phản ánh nền kinh tế tự cung tự cấp, thể hiện vai trò của phụ nữ Thu Lao trong việc giải quyết nhu cầu mặc của gia đình.

Trang phục của phụ nữ Thu Lao thường may bằng chất liệu vải chàm tự dệt, không cầu kỳ, không nhiều đồ trang sức, màu chủ đạo trên bộ trang phục là màu đen. Quá trình làm quần áo của người Thu Lao, khâu khó nhất và mất nhiều thời gian nhất là kéo bông thành sợi để dệt vải.

Ở thôn Sán Chá, xã Thào Chư Phìn (huyện Si Ma Cai, Lào Cai), những người phụ nữ Thu Lao đều biết kéo bông, dệt, nhuộm chàm để may quần áo truyền thống. Bà con cũng sử dụng một số loại thực vật làm nguyên liệu để làm ra thuốc nhuộm vải của riêng mình.

Phụ nữ trong đình cũng là người truyền dạy cho con cháu của mình, biết cách dệt vải, may những bộ trang phục truyền thống. Chính vì vậy những bộ trang phục truyền thống của họ đến nay vẫn được lưu giữ nguyên bản, không có sự cách tân.

Để gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của người dân tộc Thu Lao. Những năm qua, cấp ủy, chính quyền xã Thào Chư Phìn, người dân địa phương đã có nhiều cách làm sáng tạo, thiết thực nhằm gìn giữ và bảo tồn, kịp thời ngăn chặn thực trạng trang phục truyền thống của các dân tộc thiểu số đang ngày bị mai một, biến dạng, xa rời nguyên gốc.

Dù ngày nay, do cơ chế thị trường, nhiều dân tộc đã bị mai một bản sắc. Song những nét đẹp văn hóa của người Thu Lao, vẫn được bảo tồn được khá nguyên vẹn bản sắc văn hóa của dân tộc mình, đồng thời tiếp thu một cách có chọn lọc những yếu tố văn hóa của các dân tộc khác. Đặc biệt, về kỹ thuật dệt may, màu sắc, nguyên liệu, trang phục của người Thu Lao mang sắc thái rõ rệt, phản ánh những nhận thức về thẩm mỹ dân gian, tín ngưỡng, đạo đức, ước mơ, khát vọng của họ.

Qua đó cũng góp phần vào việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc trên địa bàn xã Thào Chư Phìn nói riêng và huyện Si Ma Cai nói chung.

Ông Dương Tuấn Nghĩa, Trưởng Phòng Di sản văn hóa - Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Lào Cai cho biết, người Thu Lao tương tự như các dân tộc khác họ có các văn hóa truyền thống liên quan chu kỳ vòng đời người như cưới xin, tang ma, mừng nhà mới, sinh nở...

Trong lễ hội dân gian, người Thu Lao có lễ hội cúng rừng. Mặc dù nhiều dân tộc cũng có nhưng nghi lễ này của người Thu Lao mỗi năm tổ chức 2 lần, tại khu rừng thiêng đầu thôn vào ngày cuối cùng của tháng Giêng và ngày cuối cùng của tháng Năm...  Người Thu Lao chủ yếu sinh sống bằng trồng lúa nước trên những thửa ruộng bậc thang. Còn việc làm trang phục truyền thống của người Thu Lao còn nhiều đặc trưng. Ở Si Ma Cai bà con vẫn trồng bông dệt vải. Trang phục truyền thống của người Thu Lao chủ yếu là nhuộm chàm đen từ mũ, khăn, áo, váy...

Người Thu Lao được xếp vào nhóm ngành của dân tộc Tày nhưng ngôn ngữ của họ khác ngôn ngữ của người Tày Thái. Đã có nhiều ý kiến cho rằng, nên xếp người Thu Lao thành một dân tộc riêng biệt nhưng đến nay chưa được công nhận. Ở Lào Cai, người Thu Lao hiện có khoảng 1.000 người cư trú chủ yếu 2 huyện Si Ma Cai và Mường Khương.

Lào Cai đang thực hiện đề án số 3 trong nghị quyết 01 giai đoạn 2021-2025 của Tỉnh ủy Lào Cai về phát triển văn hóa du lịch. Trong đề án này có nội dung về bảo tồn các trang phục truyền thống của các dân tộc tỉnh Lào Cai, trong đó có người Thu Lao.