Rừng gỗ lớn ‘khát’ chính sách hỗ trợ: [Bài 1] Áp lực tài chính lớn

Vượt khó để phát triển rừng gỗ lớn

Bình Định hiện có diện tích rừng và đất lâm nghiệp là 415.347ha; trong đó, diện tích thuộc quy hoạch lâm nghiệp là 379.040ha. Những năm qua, Bình Định đẩy mạnh phát triển lâm nghiệp theo hướng bền vững, được cụ thể hóa với đề án phát triển cây gỗ lớn trên địa bàn giai đoạn 2016-2025, định hướng tới năm 2035.

Theo đó, Bình Định sẽ phát triển mạnh diện tích rừng gỗ lớn trồng tập trung; tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị từ trồng rừng đến chế biến và tiêu thụ sản phẩm, nhằm nâng cao giá trị gỗ rừng trồng, thích ứng với quy định mới về chống mất rừng của Liên minh châu Âu (EUDR).

“Hiện trên địa bàn Bình Định đang có 10 đơn vị được phê duyệt phương án quản lý rừng bền vững; có 12.175ha rừng trồng được cấp chứng chỉ FSC… Địa phương đang đặt ra mục tiêu đến năm 2035 toàn tỉnh phát triển hơn 30.000ha rừng trồng gỗ lớn, từng bước đáp ứng nhu cầu về gỗ nguyên liệu cho khoảng 300 doanh nghiệp ngành gỗ trên địa bàn”, ông Lê Đức Sáu, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Bình Định cho hay.

Với khoảng 300 doanh nghiệp chế biến gỗ, mỗi năm ngành gỗ Bình Định phải cần đến 1,2 triệu m3 gỗ nguyên liệu. Tuy nhiên hiện nay, 80% nhu cầu về nguyên liệu của ngành gỗ Bình Định lệ thuộc vào gỗ nhập khẩu, gỗ rừng trồng chỉ chiếm hơn 20%. “Từ thực tế trên, Bình Định đề ra lộ trình trồng rừng gỗ lớn để vừa tăng giá trị cho gỗ rừng trồng, vừa để ngành chế biến gỗ xuất khẩu bớt lệ thuộc vào nguồn nguyên liệu ngoại nhập”, ông Sáu chia sẻ.

Để mục tiêu phát triển rừng gỗ lớn đi vào thực tiễn, ngoài hỗ trợ các doanh nghiệp thực hiện quy trình, thủ tục đầu tư liên kết trồng rừng bền vững, Chi cục Kiểm lâm Bình Định còn tham mưu Sở NN-PTNT (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) trình UBND tỉnh xem xét, trình HĐND tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ phát triển rừng trồng sản xuất cây gỗ lớn trên địa bàn đến năm 2030.

“Theo đó, các tổ chức, cá nhân, hộ cá nhân trồng rừng gỗ lớn, chuyển hóa rừng gỗ nhỏ sang trồng gỗ lớn được hỗ trợ bảo vệ rừng, hỗ trợ cấp chứng chỉ FSC, hỗ trợ thiệt hại do nguyên nhân bất khả kháng…”, ông Sáu thông tin.

Ngoài ra, các doanh nghiệp, hộ cá nhân phát triển rừng trồng gỗ lớn còn được ngành chức năng Bình Định hướng dẫn việc xác định lập địa phù hợp. Đất phát triển rừng gỗ lớn phải là đất thịt xốp, tầng đất dày từ 0,7m trở lên. Vùng đất trồng rừng gỗ lớn cần có khí hậu phù hợp, nằm ở độ cao dưới 600m so với mực nước biển. Người trồng rừng gỗ lớn còn được khuyến cáo nên chọn các giống keo lai, keo lá tràm, cây bản địa gồm sao đen, dầu rái, giáng hương, dổi… có nguồn gốc rõ ràng, bảo đảm chất lượng để mang lại hiệu quả.

Theo ông Lê Đức Sáu, trồng rừng gỗ lớn gắn với cấp chứng chỉ FSC, ngoài việc mang lại hiệu quả kinh tế cao, còn có những tác động tích cực về môi trường tự nhiên. Đặc biệt, độ che phủ của rừng duy trì hàng chục năm nên đất đai không bị mưa gió làm xói mòn.

“Do vậy, việc khuyến khích phát triển trồng rừng gỗ lớn là một định hướng đúng đắn của tỉnh. Đến nay, trên địa bàn Bình Định đã có gần 10.000ha rừng trồng gỗ lớn, trong đó có hơn 3.000ha của Công ty Cổ phần Năng lượng sinh học Phú Tài, 1.112ha của Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh, 2.921ha của Công ty TNHH Trồng rừng Quy Nhơn, gần 725ha của Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn, còn lại là của các hộ cá nhân”, ông Lê Đức Sáu chia sẻ.

Áp lực về tài chính

Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh (huyện Vân Canh) là một trong những đơn vị tiên phong trồng rừng gỗ lớn tại Bình Định. Từ năm 2010 Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh đã triển khai trồng mới tại xã Canh Giao (xã Canh Hiệp) 90ha rừng với quyết tâm “nuôi” diện tích rừng này thành rừng gỗ lớn. Đến năm 2019, diện tích rừng ở Canh Giao cho khai thác, năng suất đạt đến 180 tấn/ha.

Theo ông Phạm Bá Nghị, Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh, diện tích rừng gỗ lớn của Công ty không ngừng tăng trưởng qua từng năm, đến nay đã đạt 1.112ha. Sản lượng thu hoạch gỗ lớn trong năm 2024 đạt khoảng 5.000 tấn, chiếm gần 20% tổng sản lượng gỗ thu hoạch trong năm của công ty.

Tuy nhiên, cũng theo ông Nghị, lộ trình phát triển rừng trồng gỗ lớn của Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh đã phải đối mặt với không ít khó khăn. Cái khó đầu tiên là về lập địa, một số diện tích đất rừng mà Công ty được giao không thuận lợi cho việc trồng rừng gỗ lớn. Dù vậy, với quyết tâm phát triển rừng gỗ lớn, Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh đã chọn những khu vực có điều kiện lập địa tốt, ít chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, như khu vực làng Canh Giao (xã Canh Hiệp), Hà Dế (xã Canh Liên), Cà Te (xã Canh Liên và Canh Thuận)… để trồng rừng gỗ lớn.

“Nếu năng lực tài chính đủ mạnh, công ty sẽ nuôi rừng từ 10-12 năm mới khai thác thì tỷ lệ gỗ nguyên liệu đạt chuẩn cung cấp cho chế biến gỗ sẽ tăng lên. Toàn bộ diện tích gỗ rừng trồng của công ty đều đã được cấp chứng chỉ FSC, nếu có điều kiện về tài chính thì đây là điều kiện thuận lợi để công ty chuyển hóa nhiều diện tích từ rừng gỗ nhỏ sang rừng gỗ lớn”, ông Phạm Bá Nghị cho hay.

Theo ông Cái Minh Tùng, Chủ tịch Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh, trong trồng rừng gỗ lớn, việc chọn cây giống là rất quan trọng, nếu sử dụng giống cấy mô thì càng hiệu quả. Thứ đến là phải tác động lâm sinh đúng quy trình, rừng phải được chăm sóc kịp thời, đúng mùa vụ, trong suốt chu kỳ phải bón cho cây rừng ít nhất một lứa phân.

“Sử dụng giống cấy mô rừng phát triển có độ đồng đều rất cao; cây dẻo, có thể trụ vững trước gió bão; chống chịu sâu bệnh hại rất tốt, đặc biệt là cây rừng phát triển rất nhanh, vừa trồng xuống đất là lên ngay”, ông Tùng cho hay.

Ông Tùng nêu ví dụ: Vụ trồng rừng năm 2017, Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh trồng 400ha rừng với giống cấy mô, sau 2 năm, diện tích rừng nói trên đã cao được 4-5m, trong khi những cánh rừng khác trồng cùng thời điểm với giống giâm hom chỉ cao 1,5m.

Từ thực tế trên, Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh chọn giống keo lai nuôi cấy mô thay vì giống giâm hom để cải thiện năng suất rừng trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng giống chất lượng cao và tuân thủ quy trình lâm sinh chặt chẽ đã làm tăng chi phí đáng kể, gây áp lực về tài chính trong bối cảnh nguồn vốn vay còn hạn chế.

“Nếu nuôi rừng gỗ lớn công ty phải hạn chế khai thác, trồng lại rừng hằng năm. Như vậy doanh thu của đơn vị sẽ thấp xuống, lợi nhuận theo đó cũng giảm theo, công ty sẽ thiếu hụt kinh phí để chi thường xuyên. Do đó, hằng năm Công ty đành phải khai thác rừng gỗ nhỏ, kể cả rừng trên những diện tích có lập địa tốt vẫn phải khai thác để lấy kinh phí hoạt động”, ông Phạm Bá Nghị, Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh, bộc bạch.

Theo ông Trần Nguyên Tú, Chủ tịch Công ty TNHH Lâm nghiệp Quy Nhơn: Tổng doanh thu của rừng gỗ lớn đạt 425 triệu đồng/ha, còn tổng doanh thu rừng gỗ nhỏ chỉ 220 triệu đồng/ha. Sau khi trừ chi phí khai thác và các chi phí khác như đầu tư trồng, chăm sóc, bảo vệ rừng cùng trả lãi vay hết 213 triệu đồng, người trồng rừng gỗ lớn còn lãi ròng 212 triệu đồng/ha; còn rừng gỗ nhỏ sau khi trừ tổng chi phí 110 triệu đồng, còn lãi ròng chỉ 110 triệu đồng/ha. Đó là chưa kể gỗ nguyên liệu của rừng gỗ lớn có chứng chỉ FSC có giá trị tăng thêm từ 20-30% so với gỗ lớn không có chứng chỉ.