Mù Cang Chải là huyện vùng cao của tỉnh Yên Bái với 96% là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Mông. Địa phương này nằm trong danh sách 74 huyện nghèo của cả nước giai đoạn 2021 - 2025 theo Quyết định 353 ngày 15/3/2022 Thủ tướng Chính phủ. Đến cuối năm 2022 tổng số hộ nghèo toàn huyện hơn 6.300 hộ, chiếm tỷ lệ 48,28%; hộ cận nghèo gần 1.500 hộ, chiếm 11,05%.
Hỗ trợ sinh kế cho hộ nghèo
Thời gian qua, các cấp chính quyền trong huyện đã cụ thể hóa các chương trình, nghị quyết của Trung ương, của tỉnh về giảm nghèo. Trong đó, trọng tâm là thay đổi phương thức sản xuất, hỗ trợ sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.
Hàng trăm hộ dân ở huyện Mù Cang Chải được hỗ trợ mô hình chăn nuôi để phát triển kinh tế. Ảnh: Thanh Tiến.
Là hộ nghèo lâu năm ở xã La Pán Tẩn, năm 2020 ông Hảng Sáy Rùa được vay 50 triệu đồng từ nguồn vốn tín dụng của Ngân hàng Chính sách xã hội. Từ số tiền được vay, ông đã mua trâu, lợn giống về phát triển chăn nuôi. Sau 3 năm nỗ lực, đến nay ông Rùa có 6 con trâu và 12 lợn nái, đem lại thu nhập bình quân mỗi năm hơn 100 triệu đồng. Hết năm 2022, gia đình ông Rùa đã thoát khỏi danh sách hộ nghèo và trở thành hộ có kinh tế khá ở bản.
Ông Rùa cho biết, trước đây cuộc sống gia đình rất khó khăn, sinh kế chỉ trông vào vài sào ruộng nương, cả gia sản chỉ nuôi 1 con trâu lấy sức kéo, cuộc sống đói nghèo đeo bám nhiều năm. Từ khi có nguồn vốn vay, ông mua thêm trâu giống, lợn giống, nâng cấp mở rộng chuồng trại để nhân đàn nên đã hình thành được mô hình nuôi trâu bán chăn thả và nuôi lợn nái.
Những năm trước kia, gia đình ông Giàng A Nhà ở bản Cồ Dề Sàng, xã Lao Chải thuộc diện hộ nghèo có thâm niên. Năm 2021, gia đình ông được hỗ trợ 15 triệu đồng từ chính sách phát triển chăn nuôi theo Nghị quyết 69 của HĐND tỉnh Yên Bái. Với số tiền được hỗ trợ, ông Nhà đã tu sửa lại chuồng trại để thực hiện mô hình nuôi lợn đen bản địa với quy mô 3 lợn nái và 20 lợn thịt.
Sau 2 năm, trang trại của ông đã nhân đàn lên 60 con lợn, mỗi năm ông bán lợn giống và gần 2 tấn lợn thịt thu nhập hơn 80 triệu đồng. Hiện nay, gia đình ông Nhà đã trở thành hộ có thu nhập khá trong xã và mô hình nuôi lợn bản địa của ông được nhiều hộ dân tại địa phương học tập áp dụng.
Theo ông Nhà, đối với các hộ dân người Mông ở vùng cao, nghèo chủ yếu do thiếu vốn và tư liệu sản xuất. Vì vậy, được Nhà nước hỗ trợ vốn để phát triển chăn nuôi đã giúp ích rất hiệu quả cho bà con trong phát triển kinh tế. Giống lợn đen bản địa rất khỏe, có khả năng sinh tồn cao, chịu được thời tiết khắc nghiệt, ít dịch bệnh và nguồn thức ăn sẵn có nên nhiều hộ nuôi được. Giá thịt lợn đen cao hơn so với lợn nuôi công nghiệp nên mang lại nguồn thu nhập ổn định.
Chăn nuôi giống gà đen, lợn bản địa mang lại thu nhập ổn định cho người dân ở Mù Cang Chải. Ảnh: Thanh Tiến.
Ông Giàng A Lử - Chủ tịch UBND xã Lao Chải cho biết, xã xây dựng mục tiêu giảm 108 hộ nghèo, 6 hộ cận nghèo, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 30,9% trong năm 2023. Từ đó, tích cực vận động nhân dân sử dụng hiệu quả các chính sách hỗ trợ không hoàn lại và các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư phát triển kinh tế. Tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo nghề ngắn hạn, hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi cho các hộ nghèo. Như vậy giúp cho hộ nghèo vừa có mô hình kinh tế vừa có kiến thức thâm canh sản xuất mang lại thu nhập bền vững.
Trồng trọt, chăn nuôi hàng hóa tạo đòn bẩy
Cuộc sống của người dân ở huyện Mù Cang Chải chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, do đó phát triển sản xuất trồng trọt, chăn nuôi được xác định là giải pháp giảm nghèo nhanh và bền vững. Những năm qua, các ngành của huyện tập trung vận động nhân dân phát triển sản xuất, thâm canh tăng vụ để đảm bảo an ninh lương thực, chuyển đổi sản xuất từ nhỏ lẻ sang sản xuất theo hướng hàng hóa. Đưa các giống mới có năng suất cao, chất lượng cao, chống chịu được sâu bệnh và thời tiết bất lợi vào sản xuất. Đã có gần 70ha đất lúa thiếu nước tưới được thay thế trồng hoa hồng và rau màu hàng hóa. Tại các xã Khao Mang, Nậm Có, Cao Phạ đã hình thành vùng lúa chất lượng cao trên 700ha với các giống đặc sản như Séng Cù, Nếp Tan.
Một số diện tích đất lúa thiếu nước sản xuất được người dân chuyển đổi sang trồng hoa hồng cho hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Thanh Tiến.
Chăn nuôi theo hướng hàng hóa ngày càng phát triển mạnh, toàn huyện hiện đã có 10 tổ hợp tác và hơn 500 cơ sở chăn nuôi theo hướng hàng hóa, đặc sản hữu cơ với trên 44.000 con lợn đen bản địa và gần 50.000 con gà đen đặc sản vùng cao.
Ngoài ra, các dự án liên kết trồng mới và tiêu thụ sản phẩm cây ăn quả ôn đới với tổng diện tích trồng cây ăn quả gần 180ha, chủ yếu là lê, hồng giòn, mận, đào... đang ngày càng được nhân rộng. Những loại cây trồng mới đã thích nghi với khí hậu, đất đai nơi đây và từng bước khẳng định được hiệu quả kinh tế, do đó hàng trăm hộ dân trong huyện lựa chọn mở rộng diện tích để nâng cao thu nhập.
Theo ông Lương Văn Thư - Trưởng phòng NN-PTNT huyện Mù Cang Chải, thời gian qua Phòng NN-PTNT đã phối hợp triển khai thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất; quan tâm xây dựng các mô hình mới và chuyển giao khoa học công nghệ, nhất là các ứng dụng công nghệ cao phục vụ sản xuất nông nghiệp. Liên tục khảo nghiệm và đưa các giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai, có chất lượng, giá trị kinh tế cao vào sản xuất quy mô lớn. Nhờ đó, hiện nay thu nhập bình quân đầu người của huyện đạt gần 31 triệu đồng/năm.
Khơi dậy khát vọng tự vươn lên thoát nghèo
Ông Nông Việt Yên - Bí thư Huyện ủy Mù Cang Chải cho biết, để thực hiện hiệu quả công tác giảm nghèo, huyện đặc biệt quan tâm đổi mới cách tiếp cận, đặt hộ nghèo, người nghèo vào vị trí chủ thể của hoạt động giảm nghèo. Tích cực tuyên truyền, vận động để khơi dậy khát vọng tự vươn lên thoát nghèo của người dân; thay đổi tư tưởng trông chờ, ỷ lại của các hộ nghèo vào sự trợ giúp của Nhà nước và cộng đồng.
Ông Nông Việt Yên - Bí thư Huyện ủy Mù Cang Chải thăm mô hình trồng lê Tai Nung của người dân. Ảnh: Thanh Tiến.
Bên cạnh đó, tập trung xác định nguyên nhân chủ yếu dẫn đến cái nghèo của các hộ dân; phân tích hiện trạng hộ nghèo, hộ cận nghèo của từng xã, thị trấn, từng bản để phân nhóm và có chính sách, giải pháp hỗ trợ nâng cao thu nhập và cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Tiếp tục huy động thêm nguồn lực xã hội hóa từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và nguồn lực từ các cộng đồng cho công tác giảm nghèo.
Huyện Mù Cang Chải phấn đấu đến năm 2025 cơ bản không còn là huyện nghèo, giảm tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện xuống dưới 25%, có ít nhất 5 xã đặc biệt khó khăn của huyện ra khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn. Đến năm 2030, phấn đấu đưa Mù Cang Chải thoát khỏi danh sách huyện nghèo.
