Sông Krông Nô sạt lở nghiêm trọng

Nỗi lòng người bên sông

Sông Krông Nô, hay còn được gọi thân thương với hai từ “sông cha,” đã trở thành nỗi lo lớn đối với nhiều hộ dân sống dọc theo bờ sông.

Bà H’Trong và gia đình đã sinh sống tại thôn Phú Lợi, xã Quảng Phú, huyện Krông Nô (Đắk Nông) từ năm 1982 và canh tác 5 sào (1 sào 1.000m2) đất trồng các loại cây nông nghiệp. Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay, khu đất giáp bờ sông liên tục bị sạt lở, cuốn trôi hàng trăm cây trồng và hơn 1 sào đất của bà xuống sông.

“Hồi trước tôi trồng chuối và điều, nhưng giờ tất cả đã bị cuốn trôi xuống sông. Từ khi thủy điện Chư Pông Krông dâng nước, tàu hút cát hoạt động liên tục, khiến tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng. Nhà tôi có ba khu đất bị mất vì sạt lở, tôi đã gửi đơn đi nhiều nơi nhưng đến nay vẫn chưa nhận được hỗ trợ gì”, bà H’Trong bức xúc.

Cũng rơi vào cảnh tương tự, ông Y’Tai (thôn Phú Lợi, xã Quảng Phú, huyện Krông Nô) bất lực chứng kiến dòng sông ngày càng nuốt chửng cây trồng và đất đai của gia đình. “Ngày trước, dòng sông này rất nhỏ, chỉ cách bờ bên kia khoảng 50-60m, nhưng giờ đã rộng hơn 100m rồi”, ông Y’Tai lo ngại.

Theo ghi nhận của phóng viên, khi di chuyển đến bờ bên kia của sông Krông Nô thuộc thôn 5, xã Nam Ka, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk, tình trạng sạt lở cũng hết sức nghiêm trọng. Nhiều khu vực bờ sông đã sát vách nhà dân, cây trồng bị vùi lấp hoàn toàn.

Ông Nguyễn Văn Đào, một người dân tại thôn 5, xã Nam Ka chia sẻ: “Trước đây, ban ngày đi làm, tối về cứ yên tâm ngủ, nhưng khoảng ba năm trở lại đây, gia đình tôi đêm nào cũng lo lắng vì bờ sông đã xâm lấn sát đến nhà. Không biết khi nào nhà sẽ sập, nhưng do chưa có điều kiện nên không thể chuyển đi được”.

Địa phương gặp khó

Ông Đỗ Thanh Hùng, Chủ tịch xã Quảng Phú, huyện Krông Nô cho biết, tình trạng khai thác cát dọc theo sông Krông Nô gây sạt lở đã diễn ra từ vài năm trước. Cao điểm nhất là từ cuối năm 2020, khi thủy điện Chư Pông Krông đóng nước, tạo điều kiện cho các tàu hút cát hoạt động mạnh.

Cũng theo ông Hùng, tại khu vực thôn Phú Lợi, khoảng 20 hộ dân đã bị ảnh hưởng bởi sạt lở đất. Trước đây, các hộ này đã được thủy điện và các đơn vị khai thác cát phối hợp với chính quyền bồi thường, hỗ trợ. Cụ thể, từ năm 2022 đến nay, 20 hộ dân bị ảnh hưởng đã nhận tổng cộng 17 tỷ đồng từ các công ty như thủy điện Hưng Phúc, công ty khai thác cát Phúc Lộc và một số đơn vị khai thác cát khác. Tuy nhiên, từ năm 2023 đến nay, vẫn còn 8 hộ dân chưa nhận được bồi thường.

"Chúng tôi đã tiếp nhận đơn của các hộ dân thôn Phú Lợi và phối hợp với Phòng NN&MT huyện tiến hành kiểm tra thực tế. Đến nay, chúng tôi đã báo cáo lên UBND huyện để xin xử lý. Tuy nhiên, vẫn chưa có sự thống nhất giữa các bên", ông Hùng cho hay.

Ông Trần Đăng Ánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Krông Nô cho biết, từ năm 2010 đến nay, UBND huyện Krông Nô đã phê duyệt 6 phương án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ cho hộ dân có đất bị sạt lở, ngập úng do ảnh hưởng của quá trình xây dựng, vận hành Thủy điện Buôn Tua Srah (được xây dựng trên sông Krông Nô, đoạn chảy qua xã Nam Ka, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk và xã Quảng Phú, huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông) với tổng diện tích hơn 130ha.

Tuy nhiên, đối chiếu quy định của Luật Đất đai và các nghị định hướng dẫn liên quan, việc tiếp tục bồi thường, hỗ trợ để thu hồi đất do ngập úng, sạt lở đất vùng hạ lưu Nhà máy Thủy điện chưa được quy định cụ thể. Việc xác định nguyên nhân sạt lở bờ sông sông Krông Nô (do hoạt động khai thác cát, do quá trình vận hành thủy điện, hay do địa chất, dòng chảy tự nhiên...) vẫn chưa rõ ràng, ngã ngũ.

“Sông Krông Nô nằm giáp ranh giữa hai tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk nên công tác quản lý, giám sát còn nhiều bất cập và khá phức tạp. Trong đó, khó khăn lớn nhất vẫn là việc thiếu phương tiện đường thuỷ chuyên dụng nên khi bị lực lượng chức năng huyện Krông Nô phát hiện các tàu có dấu hiệu vi phạm khai thác cát ngay lập tức rút chạy về phía bên kia bờ thuộc tỉnh Đắk Lắk”, ông Ánh chia sẻ.

Xử lý không ngoại lệ

Theo ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Nông, những năm qua, đoạn sông Krông Nô qua tỉnh Đắk Nông liên tiếp sạt lở và diễn biến hết sức phức tạp, đặc biệt tại các xã: Nâm N’đir, Đức Xuyên, Đắk Nang. Nhiều đoạn sạt vào sâu tới 20m so với trước đây. Bên cạnh đó, do đặc thù sông Krông Nô nằm giáp ranh giữa 2 tỉnh Đắk Nông và Đắk Lắk nên việc điều tra, đánh giá nguyên nhân gây sạt lở bờ sông và đưa ra các giải pháp giảm thiểu sạt lở bờ sông cần phải thực hiện đồng bộ.

“Sau khi Nghị định 23 có hiệu lực tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo cho các sở ngành, địa phương liên quan tuyên truyên, vận động các đơn vị doanh nghiệp chấp hành và phối hợp để hoạt động khai thác cát, sỏi, bơ bãi đi vào nề nếp. Cùng với đó thường xuyên kiểm tra, giám sát chặt chẽ nếu phát hiện vi phạm xử lý nghiêm không có ngoại lệ”, ông Yên khẳng định.

Ngoài ra, những năm qua UBND tỉnh Đắk Nông và UBND tỉnh Đắk Lắk đã ký kết quy chế phối hợp trong công tác quản lý, giám sát đối với các đơn vị, doanh nghiệp hiện đang khai thác cát dọc tuyến sông Krông Nô và cùng xử lý những trường hợp khai thác cát trái phép. Quan điểm của tỉnh Đắk Nông luôn chú trọng quản lý và tích cực phối hợp, thực hiện đúng quy chế đã ký kết với tỉnh Đắk Lắk.

Sông Krông Nô bắt nguồn từ dãy núi Chư Yang Sin, độ cao trên 2.000m chảy về phía Tây qua các thung lũng rồi chuyển sang hướng Bắc hợp lưu với sông Krông Ana, dòng sông dài 189km đi qua ranh giới 3 tỉnh: Lâm Đồng, Đắk Lắk và Đắk Nông, đoạn chảy qua địa bàn huyện Krông Nô có 53,3km đi qua 6 xã. Trong đó, có 39km được cấp phép cho 7 đơn vị doanh nghiệp khai thác cát. Tuy nhiên, do toàn tuyến sông có đến 19 điểm sạt lở nghiêm trọng nên hiện tại các đơn vị này chỉ được khai thác trên 29km.