Xuất khẩu cá ngừ ấn tượng từ những thị trường mới nổi

Thu hoạch cá ngừ. Ảnh: Kim Sơ-MT

9 tháng đầu năm nay, XK cá ngừ tăng mạnh so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài sự tăng trưởng ở những thị trường truyền thống, việc đẩy mạnh XK sang những thị trường mới nổi, đầy tiềm năng khác, như Trung Đông, Mexico… đã góp phần quan trọng cho thành công của XK cá ngừ Việt Nam năm 2017.

Theo VASEP, trong 9 tháng đầu năm nay, XK cá ngừ đạt giá trị 429,7 triệu USD, tăng 21,2% so với cùng kỳ năm ngoái. XK cá ngừ tăng trưởng tốt, trước hết là nhờ vào 2 thị trường chủ lực Mỹ và EU.

Ở thị trường số 1 là Mỹ, giá trị XK cá ngừ trong 9 tháng là 168,7 triệu USD, tăng 16,8% so với cùng kỳ. Trong bối cảnh 2 sản phẩm chủ lực là tôm và cá tra bị giảm giá trị XK sang Mỹ, thì sự tăng trưởng như trên của cá ngừ góp phần giúp cho giá trị XK thủy sản nói chung sang Mỹ chỉ giảm nhẹ 1,7%, và Mỹ vẫn là thị trường số 1 của thủy sản Việt Nam. Cá ngừ vằn chế biến và cá ngừ đóng hộp là 2 sản phẩm chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu cá ngừ NK của Mỹ. Hiện nay giá những sản phẩm này của Việt Nam XK sang Mỹ tương đương với giá sản phẩm cùng loại của Thái Lan và Philippines và gần với mức giá cá ngừ NK bình quân vào Mỹ (4,5-5 USD/kg) nên có khả năng cạnh tranh tốt.

XK cá ngừ sang hầu hết các nước EU đều tăng trưởng, trong đó, tăng mạnh nhất là Hà Lan với mức tăng 67,2% và Đức 38,3%. Thăn/philê cá ngừ đông lạnh là sản phẩm XK chủ lực của cá ngừ Việt Nam sang thị trường EU (chiếm hơn 40% tổng giá trị XK sang thị trường này), tiếp đến là cá ngừ đóng hộp chiếm 32%… XK cá ngừ tươi, sống và đông lạnh của Việt Nam sang EU cũng đang được đẩy mạnh. Việt Nam hiện là nguồn cung cấp cá ngừ đứng hàng thứ 9 cho EU.

Bên cạnh đó, XK cá ngừ sang nhiều thị trường khác cũng tăng trưởng rất ấn tượng, nhất là tại các thị trường mới nổi như Trung Đông, Mexico... Trong đó, đáng chú ý nhất là việc các DN cá ngừ chuyển hướng mạnh sang thị trường Trung Đông. Đây là một khu vực có tiềm năng lớn đối với cá ngừ XK, do ngành khai thác thủy sản ở đây còn nhỏ lẻ, nên nhu cầu cá ngừ phụ thuộc nhiều vào NK. Theo Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), trong năm 2015, các nước Trung Đông chi ra hơn 753 triệu USD để NK cá ngừ. 3 nước NK lớn nhất là Ai Cập với 172 triệu USD, Ảrập Xêut 138 triệu USD và Israel 70 triệu USD.

Các DN Việt Nam chuyển hướng XK cá ngừ sang Trung Đông, trước hết là vì nhu cầu NK cá ngừ đóng hộp của khu vực này đang tăng lên trong khi nhu cầu ở Mỹ, EU có dấu hiệu chững lại. Mặt khác, thuế NK cá ngừ đóng hộp ở phần lớn các nước Trung Đông chỉ là 5% (có nước thấp hơn như Libya 0%, Israel 4%), thấp hơn nhiều so với thuế NK cá ngừ đóng hộp vào Mỹ và EU. Còn với sản phẩm thăn/philê cá ngừ đông lạnh, đang được miễn thuế NK. Do đó, trong năm 2017, Trung Đông đã trở thành điểm đến hấp dẫn của cá ngừ Việt Nam.

Israel hiện là thị trường lớn nhất của cá ngừ Việt Nam tại Trung Đông, và là thị trường đứng thứ 3 thế giới sau Mỹ và EU. 9 tháng đầu năm nay, XK cá ngừ sang Israel đạt 34,9 triệu USD, tăng tới 109,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Việt Nam đang chiếm lĩnh phân khúc cá ngừ đông lạnh NK của Israel và gần như không có đối thủ ở sản phẩm này. Ở mặt hàng cá ngừ đóng hộp, Việt Nam là nhà cung cấp thứ 2 sau Thái Lan. Tính chung về thị trường cá ngừ Israel, Việt Nam cùng Thái Lan và Philippines đang là 3 nhà cung cấp lớn nhất.

Ai Cập là nước NK cá ngừ lớn nhất tại Trung Đông, nhưng thị phần của cá ngừ Việt Nam hãy còn rất khiêm tốn, trung bình từ 0,1-1,8% trong 10 năm qua (Thái Lan 87-95%, Indonesia 1-5%). Việt Nam đang có vị thế là nguồn cung cấp cá ngừ lớn thứ 3 (sau Thái Lan và Indonesia) cho thị trường này. Hiện XK cá ngừ của Thái Lan và Indonesia sang Ai Cập đang có xu hướng giảm, trong khi XK của Việt Nam lại tăng lên. Nguyên nhân là do các nhà NK Ai Cập đang tìm kiếm những nguồn cung cấp cá ngừ vằn với giá rẻ hơn, khi mà giá sản phẩm này tăng cao trên thị trường thế giới. Vì vậy, Ai Cập cũng đang là một thị trường rất hứa hẹn của cá ngừ Việt Nam ở Trung Đông.

Theo dự báo của VASEP, từ nay tới cuối năm, giá trị XK cá ngừ sang khu vực Trung Đông tiếp tục tăng trưởng. Trong đó, giá trị XK sang 3 thị trường lớn nhất là Israel, Ai Cập và Ảrập Xêut sẽ tăng mạnh so với năm 2016.

Thu hoạch cá ngừ. Ảnh: Kim Sơ-MT

Ở các thị trường Mexico, Canada và Nhật Bản, XK cá ngừ của Việt Nam cũng tăng trưởng tốt, với mức tăng lần lượt là 69,6%, 32% và 23%. Trong đó, nổi bật nhất là thị trường Mexico. Bởi với sự tăng trưởng như trên, Mexico đang cùng Israel là 2 thị trường có đà tăng trưởng ấn tượng nhất của cá ngừ Việt Nam trong năm nay. Việt Nam hiện đang đứng thứ 4 trong số những nguồn cung cấp cá ngừ lớn nhất cho Mexico (sau Mỹ, Trung Quốc và Venezuela). Dự báo trong 3 tháng cuối năm 2017, giá trị XK cá ngừ sang thị trường Mexico tiếp tục tăng từ 30–50% mỗi tháng so với cùng kỳ năm ngoái.