Xuất khẩu rau quả tiếp đà tăng trưởng ngoạn mục

Liên tiếp đạt những mốc mới

Ngay từ tháng đầu tiên của năm 2024, xuất khẩu rau quả đã có dấu hiệu của sự tăng trưởng ấn tượng với kim ngạch 490 triệu USD, tăng hơn 2 lần so với tháng 1/2023. Sau khi chững lại trong tháng 2 (tăng trưởng không đáng kể so với cùng kỳ 2023 do là tháng có kỳ nghỉ tết), những tháng sau đó, xuất khẩu rau quả luôn tăng trưởng 2 con số.

Đỉnh điểm của xuất khẩu rau quả trong năm 2024 là vào tháng 9 khi kim ngạch xuất khẩu đạt 917 triệu USD. Đây là mức xuất khẩu trong một tháng cao chưa từng có của ngành hàng rau quả.

Với sự tăng trưởng vượt bậc của từng tháng, chỉ trong 3 quý đầu năm 2024, xuất khẩu rau quả đã vượt qua kỷ lục 5,6 tỷ USD của năm 2023 khi đạt 5,641 tỷ USD. Hết tháng 10/2024, xuất khẩu rau quả lần đầu tiên vượt mốc 6 tỷ USD khi đạt 6,16 tỷ USD. Hết tháng 11/2024, xuất khẩu rau quả đạt 6,6 tỷ USD và ước tính chạm, thậm chí vượt mốc 7 tỷ USD khi kết thúc năm.

Có thể nói, những cột mốc về kim ngạch xuất khẩu của ngành rau quả trong năm 2024 là điều mà vài năm về trước, hầu như không ai nghĩ tới. Bởi năm 2022, xuất khẩu rau quả vẫn đang ở mức dưới 4 tỷ USD. Và trong suốt 6 năm liên tiếp, từ 2017 đến 2022, xuất khẩu rau quả cứ quẩn quanh mãi ở mức từ hơn 3 tỷ USD đến gần 4 tỷ USD, mà không thể nào vượt được mốc 4 tỷ USD.

Phải đến năm 2023, xuất khẩu rau quả mới có sự đột phá mạnh mẽ khi vượt mốc 4 tỷ rồi 5 tỷ USD và đạt kỷ lục 5,6 tỷ USD. Với đà tăng trưởng đó, năm 2024, xuất khẩu rau quả tiếp tục bùng nổ và đạt được những kết quả chưa từng thấy như trên.

Trong 10 mặt hàng rau quả đạt kim ngạch xuất khẩu lớn nhất trong 10 tháng năm 2024 có 8 mặt hàng trái cây, gồm: sầu riêng 3 tỷ USD; thanh long 449 triệu USD; dừa 313 triệu USD; chuối 312 triệu USD; xoài 308 triệu USD; mít 222 triệu USD; chanh leo 147 triệu USD; dưa hấu 84 triệu USD.

Dấu ấn lớn từ thị trường Trung Quốc

Trung Quốc là thị trường lớn nhất của rau quả Việt Nam. Do đó, trong sự tăng trưởng ngoạn mục của xuất khẩu rau quả năm 2024, không thể không có sự đóng góp rất lớn từ thị trường Trung Quốc.

Ngay trong tháng đầu tiên của năm 2024, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đã có sự bùng nổ với kim ngạch cao gấp hơn 2 lần cùng kỳ năm 2023 và đạt hơn 300 triệu USD. Nhờ vậy, dù trong tháng 2 và tháng 3, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đã giảm rất nhiều so với tháng 1, nhưng tính chung cả quý 1/2024, vẫn đạt mức tăng trưởng rất cao là 32%. Đó là cơ sở quan trọng để trong 2 quý tiếp theo, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng rất ấn tượng. Và chỉ trong 3 quý đầu năm 2024, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đã vượt kỷ lục hơn 3,6 tỷ USD của năm 2023, khi đạt 3,8 tỷ USD (tăng 38% so với cùng kỳ 2023).

Đến hết tháng 11/2024, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt 4,3 tỷ USD, cao hơn tới gần 1 tỷ USD so với cùng kỳ 2023. Dự kiến trong cả năm 2024, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc sẽ đạt trên 4,5 tỷ USD. Đây là lần đầu tiên, xuất khẩu rau quả sang thị trường này vượt mốc 4 tỷ USD trong một năm.

Như vậy, trong năm 2024, chỉ riêng kim ngạch xuất khẩu rau quả sang thị trường Trung Quốc đã cao hơn nhiều so với kim ngạch xuất khẩu rau quả đi các thị trường của từng năm trong thời gian từ 2022 trở về trước.

Hái quả ngọt từ các Nghị định thư

Lý giải về sự tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu rau quả trong năm 2024, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), cho rằng, trước hết là nhờ sản lượng của một số loại trái cây xuất khẩu chủ lực tăng mạnh. Chẳng hạn, nhiều diện tích sầu riêng được trồng cách đây 5-6 năm, đến năm 2024 những diện tích này cho thu hoạch, qua đó giúp cho sản lượng sầu riêng Việt Nam tăng lên khá nhiều. Đây là cơ sở quan trọng để xuất khẩu sầu riêng không chỉ vượt kỷ lục hơn 2,2 tỷ USD của năm 2023 mà còn có lần đầu tiên vượt mốc 3 tỷ USD và đóng góp khoảng 50% vào tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả.

Bên cạnh đó, với nỗ lực mở cửa thị trường của Bộ NN-PTNT và các bộ ngành liên quan, trong năm 2024 đã có thêm nhiều mặt hàng trái cây được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và các thị trường quan trọng khác. Riêng thị trường Trung Quốc, có thêm 2 mặt hàng trái cây Việt Nam được phép xuất khẩu chính ngạch là sầu riêng đông lạnh và dừa tươi.

Ông Bình khẳng định, sự tăng trưởng mạnh mẽ thị trường Trung Quốc là yếu tố quyết định giúp cho xuất khẩu rau quả đạt những cột mốc mới trong năm 2024. Bên cạnh đó, xuất khẩu rau quả sang các thị trường khác cũng tăng trưởng rất ấn tượng và đóng góp tích cực cho thành tích xuất khẩu rau quả. Trong 11 tháng năm 2024, xuất khẩu sang Mỹ tăng 37% và đạt 320 triệu USD; xuất khẩu sang Hàn Quốc tăng 40%, đạt 289 triệu USD; sang Thái Lan tăng 79%, đạt 259 triệu USD; sang Nhật Bản tăng 15%, đạt 189 triệu USD …

Công tác xúc tiến thương mại và quảng bá hình ảnh rau quả của Việt Nam trong năm 2024, được làm tốt hơn những năm trước đây, cũng đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy xuất khẩu rau quả tới nhiều thị trường.

Tuy nhiên, theo ông Bình, những điều kiện thuận lợi giúp cho xuất khẩu rau quả tăng trưởng một cách ngoạn mục, không phải đến năm 2024 mới có, mà đã hình thành từ những năm trước đó, nhất là các Nghị định thư ký kết với Trung Quốc.

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của rau quả Việt Nam, mà chủ yếu là trái cây. Trong điều kiện phát triển bình thường, Trung Quốc luôn chiếm khoảng 64-65% trong tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Vì vậy, cứ có thêm một Nghị định thư về trái cây được ký với Trung Quốc sẽ mở ra cơ hội lớn về thị trường cũng như tăng trưởng chung của xuất khẩu rau quả. Đến nay, đã có 12 mặt hàng trái cây Việt Nam được xuất khẩu sang Trung Quốc qua đường chính ngạch. Trong đó có mặt hàng sầu riêng tươi đã đẩy kim ngạch xuất khẩu rau quả của VN sang Trung Quốc lên một mốc phát triển mới.

Về xuất khẩu rau quả năm 2025, ông Nguyễn Thanh Bình nhận định, sẽ có những khó khăn, thách thức lớn. Chính quyền của Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump chắc chắc sẽ tăng thuế nhập khẩu với hàng hóa từ một số quốc gia. Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ được đẩy lên một mức căng thẳng mới, qua đó, ảnh hưởng đến thị trường Trung Quốc. Mà thị trường Trung Quốc bị ảnh hưởng thì sẽ tác động đến xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường này. Trong khi đó, thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Việt Nam đang ngày càng lớn cũng có thể dẫn tới nguy cơ Mỹ áp dụng những biện pháp ảnh hưởng tới xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam sang Mỹ, trong đó có rau quả.

Tuy nhiên, ông Bình tin tưởng rằng với những nền tảng đã tạo dựng được về sản xuất, thị trường ...,  xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong năm 2025 và những năm tiếp theo vẫn duy trì được sự tăng trưởng để hướng tới mốc 10 tỷ USD về kim ngạch xuất khẩu.

Ông Nguyễn Thanh Bình cho rằng, trong thời gian qua, Bộ NN-PTNT đã đóng vai trò quyết định trong việc định hướng cho ngành hàng rau quả phát triển theo đúng xu thế của thị trường thế giới, đồng thời có những cơ chế, chính sách thúc đẩy xuất khẩu rau quả, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người sản xuất và nhà thương mại tích cực tham gia vào thị trường rau quả xuất khẩu.