“Khi đi nhớ mẹ cùng cô, khi về lại nhớ cá rô Tổng Trường”. Cùng với giống cá tràu tiến vua (cá trèo đồi), cá rô Tổng Trường là thuỷ đặc sản quý hiếm phân bố ở các hang động, ruộng trũng, hệ sinh thái đất ngập nước vùng Hoa Lư (Ninh Bình).
Cá rô Tổng Trường có hình thái giống cá rô đồng song do sống lâu năm ở vùng đầm lầy, hang động Hoa Lư nên có một số biến dị. Hiện nay 2 loài cá này đang có nguy cơ tuyệt chủng do khai thác quá mức. Nhằm góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, thuần hoá thành đối tượng nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế;Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản 1 đã thực hiện đề tài bảo tồn và phát triển 2 loài cá này.
Theo Th.S Ngô Sỹ Vân, Chủ nhiệm đề tài, trước những năm 1990, sản lượng khai thác cá tràu tự nhiên ở Hoa Lư khoảng 600 kg/năm, năm 2005, 2006 chỉ từ 50 - 100 kg/năm, năm 2007 chỉ được 20 - 40 kg. Ông Nguyễn Hữu Chuốc, xã Ninh Hải (Hoa Lư) cho biết: Cách đây vài năm, mỗi lần đi câu từ sáng sớm đến trưa, ông đã thu được chậu đầy cá tràu khoảng 6 - 7 kg, trong đó có con nặng 0,5 kg. Bây giờ thì rất hiếm, có khi câu cả ngày may mắn chỉ được 1 - 2 con.
Để tái tạo nguồn lợi thuỷ sản, trong năm 2007, 2008 Viện Nghiên cứu NTTS 1 phối hợp với Chi cục Thuỷ sản Ninh Bình đã chuyển hơn 1.000 cá tràu giống (120 - 200g/con) cho các hộ nuôi bổ sung, đồng thời thả 3.000 cá tràu, 500 cá rô Tổng Trường vào các đầm tự nhiên trong tỉnh. Sau một năm kiểm tra, cá tràu sinh trưởng và phát triển tốt, đạt trung bình 325g/con.
Bởi theo ông, đây là loài cá “thánh” rất hiếm và đắt, thịt thơm ngon, chỉ những người chịu khó mới câu được. Đem về cũng chỉ nuôi làm cảnh chứ không dám ăn. Hiện nay các xã Trường Yên, Ninh Hải đã có hơn 10 hộ tham gia nuôi cá tràu; tiêu biểu là gia đình ông Nguyễn Công Thanh nuôi hơn 100 con, ông Trần Quốc Hưng nuôi 200 con…
Nhóm tham gia đề tài đã thu mua 200 con cá tràu tiến vua, 500 cá rô Tổng Trường ở Hoa Lư về nuôi vỗ tại Viện Nghiên cứu NTTS 1. Th.S Ngô Sỹ Vân cho biết, cá tràu bố mẹ thành thục vào đầu tháng 4, mùa vụ sinh sản tập trung từ tháng 5, 6 và tái phát dục vào tháng 7,8. Cá rô Tổng Trường là loài dễ cho sinh sản nhân tạo, đề tài đã cho 337 con đẻ, tỷ lệ cá đẻ đạt trung bình 85%, thụ tinh đạt 74,5%, tổng số cá bột thu 324 vạn con…Hiện đề tài đang hoàn thiện quy trình sinh sản nhân tạo, nuôi thương phẩm và chuyển giao công nghệ cho các hộ nuôi ở Ninh Bình.
