Đặc biệt năm nay, Lễ Hội Làm Chay còn được vinh dự đón nhận danh hiệu Di sản phi vật thể cấp quốc gia và Đình Tân Xuân cũng được phong Di tích lịch sử-văn hóa cấp quốc gia.
“Dù ai buôn bán trăm bề
Làm chay mười sáu nhớ về Tầm Vu”.
Đây là câu ca dao để nhắc cho những người dân Long An cứ đến trung tuần tháng Giêng Âm lịch, dù có đi làm ăn xa xứ nơi đâu cũng nhớ tìm về quê nhà để tham gia lễ hội làm chay.
Đón nhận hai sự kiện trọng đại
Từ sáng sớm, từ các ngả đường rực cờ hoa, dòng người đang nô nức kéo nhau về trung tâm thị trấn Tầm Vu, nơi mọi hoạt động của lễ hội diễn ra tại quanh khu vực sân Đình Tân Xuân. Đi đến đâu cũng nghe tiếng nhạc, kèn, trống hội cúng tế vang lên rôm rả, nhất là tại những khu vực đặt các hang đá, hang động yêu tinh được trang trí rất tỉ mỉ với đèn điện loa đài khuấy động suốt mùa hội…
Theo các bậc cao niên kể, Tầm Vu là quê hương của cố Bí thư Xứ ủy, Giáo sư Trần Văn Giàu là vùng đất địa linh nhân kiệt, địa bàn của nhiều cuộc khởi nghĩa từ Trương Định, Thủ Khoa Huân, Phan Văn Đạt…
Hai anh em ông nội vợ Giáo sư Trần Văn Giàu là Đỗ Tường Phong và Đỗ Tường Tự từng cầm đầu cuộc khởi nghĩa ở đây. Khởi nghĩa thất bại, Đỗ Tường Phong bị chém ở Tân An và Đỗ Tường Tự bị xử bắn tại chợ Tầm Vu. Quanh vùng vẫn còn lưu lại nhiều địa danh mà tên gọi in đậm dấu vết thời khởi nghĩa như đìa Ma Gia (nơi xử lý bọn Việt gian) ở xã Phước Tân Hưng, ao Đàng Cựu (tên gọi phe khởi nghĩa chống Pháp) ở An Lục Long...
Các lễ vật của người dân phụng cúng tại Đình
Qua các phong trào yêu nước, rất nhiều nghĩa sĩ đã hy sinh, nhiều người dân bị giết oan. Đó chính là nguyên nhân của lệ làm chay đã hình thành hơn 100 năm nay. Nhân vật chính trong lễ hội làm chay là ông Tiêu - Tiêu diện Đại sĩ. Hình tượng ông Tiêu được dựng cao khoảng 2 mét, mặc giáp trụ, đầu có sừng và có cả trăm gương mặt trên người. Đặc biệt, ông Tiêu có lưỡi bằng giấy hồng đơn dài gần nửa mét.
Theo truyền thuyết địa phương, cái lưỡi này tập trung mọi quyền lực, phép thuật của ông Tiêu nên đến lúc xô giàn (nghi thức cuối cùng kết thúc lễ hội), tượng ông Tiêu và các giàn cúng được tung ra bố thí cho thanh niên xúm lại giành nhau đoạt lấy lưỡi ông Tiêu. Nhưng hàng trăm năm nay, chưa ai lấy được lưỡi ông Tiêu vì trước khi xô giàn, chủ lễ đã đốt cái lưỡi này.
| “Đình Tân Xuân là ngôi đình làng của làng Dương Xuân xưa, được xây dựng vào đầu thế kỷ 19, thờ thần Thành Hoàng Bổn Cảnh. Đình được sắc phong vào thời Tự Đức thứ năm (1852), tuy trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn còn giữ được nét cổ kính qua kiến trúc tứ trụ truyền thống, mái ngói âm dương. Đến nay khi Đình vừa được nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia, đây cũng là động lực lớn cho địa phương tham gia gìn giữ và sớm tiến hành trùng tu tôn tạo lại ngôi đình này…”, ông Nguyễn Văn Ẩn, Phó Ban tuyên giáo huyện Ủy Châu Thành cho biết. |
Gặp chúng tôi, ông Nguyễn Văn Hôn, cán bộ thị trấn Tầm Vu phấn khởi cho biết: “Năm nay nhờ mùa vụ thắng lợi, cây trồng bán có giá cao, kinh tế của các hộ dân phát triển khá khiến tinh thần của bà con cũng rất phấn khởi, ai cũng hào hứng chờ mùa lễ hội.
Đặc biệt, tại lễ hội này còn có hai sự kiện trọng đại là đón nhận danh hiệu di sản phi vật thể cấp quốc gia và Đình Tân Xuân được phong di tích lịch sử -văn hóa cấp quốc gia. Do vậy, đia phương chúng tôi đã chuẩn bị rất công phu và tổ chức lễ hội với qui mô hơn những năm trước”.
Mọi người dân tham gia đóng góp cho lễ hội
Theo BTC Lễ Hội Làm Chay, hai sự kiện trọng đại nhất trong lễ hội năm nay là đón nhận danh hiệu di sản phi vật thể cấp quốc gia và Đình Tân Xuân được phong di tích lịch sử -văn hóa cấp quốc gia. Đây cũng là điều mà địa phương đã mong đợi từ hàng trăm năm qua nên người dân càng háo hức tham gia rất đông với số lượng lên đến mấy chục ngàn người.
Có lẽ trong lễ hội này vui nhất là phần hội với các trò chơi dân gian như bịt mắt đập nồi, nhảy bao bố, kéo co, thả bắt vịt, cờ tướng, bóng chuyền…
Sau đó là nghi thức Thỉnh Tiêu Diện đại sĩ từ chùa Ông về đưa lên giàn tại đình Tân Xuân, đồng thời cũng là lúc Thỉnh lư hương cô hồn ở miếu Âm Nhơn về đặt tại giàn ông Tiêu. Lễ chiêu u được tiến hành nhằm thỉnh vong linh, cô hồn các nơi về giàn ông Tiêu.
Nhưng có lẽ điều mà mọi người thích nhất và đi vào tiềm thức tuổi thơ của nhiều người là màn đánh động, thỉnh thầy. Thỉnh kinh theo nghi thức diệt yêu quái của thầy trò Đường Tăng trong truyện Tây Du Ký.
Đoàn thỉnh kinh sẽ đi khắp các trục đường của thị trấn Tầm Vu, ở mỗi khu người dân sẽ lập nên một cái động để cúng, sau đó thầy trò Đường Tăng đến để diệt trừ yêu ma.
Đông đảo người dân tham gia phong trào lễ hội
Khi đánh động xong, thầy trò Đường Tăng đến chùa Linh Phước Tự để thỉnh kinh về nơi khu vực hành lễ tại đình Tân Xuân cầu siêu. Sau lễ cầu siêu là lễ phóng đăng với ghe đăng trang trí rực rỡ được tiến hành tại sông Tầm Vu với các nghi thức phóng sinh, thả bèo, tụng kinh.
Đỉnh điểm nhất đến 12 giờ đêm (16/1 Âm lịch) là Lễ xô giàn Ông Tiêu. Người đi lễ tranh nhau giành đồ cúng mong tìm được chút lộc đầu năm.
Trao đổi với chúng tôi, ông Ngô Minh Đa, Phó BTC Lễ Hội Làm Chay cho biết: “Hiện nay kinh tế của người dân địa phương đang phát triển mạnh nhờ trồng thanh long, chỉ cần một vụ trúng đã cho nhà vườn thu nhập hàng trăm triệu đồng. Từ đó bà con phấn khởi xây dựng nhà tường, đóng góp làm đường xây dựng nông thôn mới khang trang sạch đẹp.
Do vậy, phong phào ủng hộ cho lễ hội cũng được người dân rất hào hứng tham gia đóng góp phụng cúng bằng cả công sức và tiền của”. Theo ông Đa, lễ hội làm chay này đã in sâu vào trong tiềm thức của người dân địa phương.
Đoàn thầy trò Đường Tăng diệt trừ yêu quái khi đi qua các hang động
Nội dung, nghi thức lễ cúng từ tập thể đến cá nhân trong buổi lễ đều nhằm vào cộng đồng, cầu siêu cho nghĩa sĩ trận vong, oan hồn uổng tử và cầu an bá tánh, cho đất nước thanh bình, dân cư an lạc, mưa thuận gió hòa để làm ăn thuận lợi không nhằm cầu xin cho lợi ích cá nhân.
Theo tín ngưỡng của nhân dân địa phương, tháng Giêng là tháng hội hè, vụ mùa gặt hái đã xong, bà con có của ăn của để nên tổ chức cúng tế cho vong linh bá tánh. Trải qua bao thế hệ lễ hội làm chay đã trở thành một tập tục lâu đời để con em người Tầm Vu có dịp hội tụ.
