Chính phủ đề xuất phát hành thêm 170 nghìn tỉ đồng vốn trái phiếu là vấn đề khiến nhiều đại biểu QH băn khoăn nhất trong phiên thảo luận ở tổ về bố trí ngân sách, vốn trái phiếu Chính phủ cho năm 2014. Có ý kiến cho rằng nợ công tuy còn trong giới hạn cho phép nhưng đã cận trần và đang mất an toàn vì Chính phủ đang phải đảo nợ...
ĐB Trần Du Lịch
Chỉ an toàn nếu trả nợ đúng hạn
Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Bùi Quang Vinh thay mặt Chính phủ báo cáo QH, tổng nhu cầu vốn để hoàn thành các dự án đầu tư bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ thuộc danh mục đã được Quốc hội phê duyệt trong giai đoạn 2012 - 2015 là khoảng 452 nghìn tỷ đồng.
Trừ đi số vốn đã bố trí trong kế hoạch 2011 - 2015 là 225 nghìn tỷ đồng, nhu cầu vốn cần bổ sung thêm để hoàn thành các dự án này là 227 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, do nguồn vốn trái phiếu Chính phủ hạn hẹp, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương rà soát danh mục các dự án đầu tư, cắt giảm quy mô, giãn hoãn tiến độ thực hiện một số dự án.
Đến nay, các bộ, ngành và địa phương đề xuất nhu cầu bổ sung vốn trái phiếu Chính phủ để hoàn thành các dự án đã có trong danh mục dự án sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012 - 2015 gần 190 nghìn tỷ đồng. Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát nhu cầu vốn trái phiếu Chính phủ còn thiếu theo nguyên tắc chỉ tính nhu cầu cho phần điều chỉnh tăng giá, xử lý kỹ thuật và trừ đi số dự án còn thiếu ít vốn, thì nhu cầu vốn trái phiếu Chính phủ bổ sung cần khoảng 153 nghìn tỷ đồng.
Trước nhiều băn khoăn của đại biểu về việc Chính phủ đề xuất phát hành bổ sung, Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phải thảo luận tới hai lần trong một phiên họp. Ủy ban Tài chính - Ngân sách (UBTCNS) đề xuất hai phương án, một là 120 nghìn tỷ, phương án 2 là 165 nghìn tỷ.
Ngoài ra, UBTCNS cũng đề nghị CP trình QH kế hoạch trả nợ đúng hạn. Về phía CP, hiện vẫn khẳng định nợ công đang nằm trong giới hạn cho phép và giải trình với QH rằng trái phiếu sẽ được phát hành thành nhiều đợt trong mấy năm chứ không cùng lúc.
Tuy nhiên, “điểm quan trọng vẫn là có tiền trả nợ hay không”, ông Sơn nhấn mạnh. Cùng quan điểm với ông Sơn, ĐB Nguyễn Hữu Quang - Ủy viên UBTCNS cho rằng: “An toàn là phải có khả năng trả nợ đến hạn. Năm 2012 đã phát hành 20 nghìn tỉ trái phiếu Chính phủ để đảo nợ, 2013 là 60 nghìn tỷ, 2014 dự kiến 70 nghìn tỷ đồng và đến 2020 cỡ 290 nghìn tỷ đồng. Với con số dự kiến này, lúc đó phát hành trái phiếu Chính phủ chỉ đủ để trả nợ thôi, không có để đầu tư thêm. Chính vì vậy, dù báo cáo Chính phủ nói nợ công nằm trong giới hạn cho phép nhưng chúng tôi cho rằng không an toàn vì đến nay nợ công đã xấp xỉ 60%. Mất an toàn ở chỗ đảo nợ”.
Tăng cường quản lý dòng tiền
Trong thảo luận tại tổ, đa phần ý kiến các ĐB đều tán đồng về việc cần thiết phải tăng bội chi ngân sách lên 5,3% GDP, nhưng đề nghị Chính phủ phải có phương án phân bổ vốn, giám sát chặt chẽ, dùng cho đầu tư một cách hiệu quả. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Nguyễn Đình Quyền nhận xét: “Năm 2013 chi cho hành chính vẫn rất lớn, cao hơn năm trước. Chi đầu tư vẫn rất dàn trải. Kỷ cương, kỷ luật trong tài chính ngân sách bị buông lỏng”.
Đi sâu vào nguyên nhân, nhiều ĐB bức xúc về tình trạng chi tiêu ngân sách còn lãng phí cho hội họp, khánh thành, khởi công; đầu tư dàn trải, không tập trung. Ủy viên Thường trực UBTCNS Lê Thanh Vân cũng cho rằng cần chú ý chi thường xuyên đang có dấu hiệu gia tăng hàng năm, chi phí bộ máy lớn quá: Có cơ quan mỗi năm tổ chức tới 80 cuộc hội nghị mà chủ đề thì loanh quanh, rất lãng phí.
ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM) cũng chỉ ra nhiều nội dung gây lãng phí lớn đã được nêu nhiều lần trong QH nhưng chưa được giải quyết như: Phải phân biệt giữa chi thường xuyên với chi đầu tư hay tiêu dùng như mua xe, xây công sở. Đối với các công trình dự án phải triệt để chấm dứt tình trạng kéo dài lê thê rồi lại điều chỉnh dự toán...
Đặc biệt trong hoạt động phát hành trái phiếu Chính phủ lần này, theo ông Lịch thì nghị quyết của Quốc hội không thể chỉ đơn giản đồng ý tăng bội chi, phát hành thêm trái phiếu Chính phủ mà phải có quan điểm rõ ràng về việc cải cách quản lý dòng tiền: “Nếu ta không tập trung quản lý dòng tiền, Ngân hàng thương mại huy động trong dân xong rồi đem ra mua trái phiếu Chính phủ để được an toàn thì còn đâu nguồn lực để cho doanh nghiệp vay nữa?”.
Dẫn chứng về việc sử dụng nguồn vốn không hiệu quả, ông Lịch đưa ví dụ về khoản tiền 19.600 tỉ đồng mà TCty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) đem gửi ngân hàng để kiếm lãi vì lý do tình hình khó khăn. “Vậy, tại sao không điều tiết để đầu tư”, ông Lịch đề xuất.
Góp ý nội dung này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Lê Minh Thông cho rằng Chính phủ phải lưu ý đến khả năng trả nợ. Dự án Quốc lộ 1A và Quốc lộ 14 thì phát hành trái phiếu Chính phủ đúng là cần thiết. Nhưng còn các dự án khác cần tiếp tục cân nhắc kĩ lưỡng. Dự án nào chưa cấp thiết dứt khoát không bố trí.
