Cùng với đó là khoảng trên 800.000ha đất nhiễm mặn ở các tỉnh ven biển. Những khu vực nhiễm phèn, mặn này đều đang sử dụng để canh tác nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản mang lại thu nhập chính cho nông dân.
 |
| GS.TS Mai Văn Quyền trao đổi nông dân tại mô hình ở U Minh Thượng, Kiên Giang |
Canh tác nông nghiệp nói chung và canh tác lúa nói riêng trên đất nhiễm phèn, mặn là tương đối khó khăn. Tuy nhiên nhờ quy hoạch và xây dựng hệ thống thủy lợi khá hoàn chỉnh, nguồn nước ngọt tương đối dồi dào cộng với nhiều tiến bộ mới về kỹ thuật canh tác được áp dụng nông dân khu vực ĐBSCL dần chinh phục và canh tác lúa trên các vùng đất phèn, mặn.
Hiện nay, tác động của biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, bên cạnh đó là nguồn nước ngọt từ thượng nguồn đổ về ít hơn nên canh tác trên đất nhiễm phèn, mặn gặp nhiều khó khăn hơn trước. Một trong những kỹ thuật quan trọng nhất để sản xuất lúa trên đất phèn, mặn là sử dụng nước ngọt để ém phèn, rửa phèn và đẩy nồng độ mặn ra khỏi ruộng lúa. Để tăng tác dụng rửa phèn cần bổ sung thêm phân bón để tăng tác dụng cải tạo đất, trong đó vôi và lân là sản phẩm được sử dụng rộng rãi nhất.
Từ vụ lúa HT 2016, Cty CP Phân bón Bình Điền nghiên cứu và đưa ra thị trường sản phẩm Đầu Trâu Mặn - Phèn. Sản phẩm ra thị trường đã được nông dân rất ưa chuộng vì hiệu quả rất tốt ở các vùng đất chịu tác động của phèn mặn. Thành phần chủ yếu là lân, canxi và silic giúp tan nhanh, hấp thu nhanh, ra rễ mạnh, chắc cây. Sản phẩm đang được áp dụng tại các mô hình canh tác lúa thông minh và được nông dân đánh giá rất cao về mặt hiệu quả. Với lượng bón lót từ 100 - 160kg/ha cây lúa trong các mô hình đều đang phát triển rất tốt, đẻ nhánh mạnh và đặc biệt giảm được tác hại ngộ độc phèn giữa vụ.
 |
| Rễ lúa 30 ngày bị ngộ độc phèn |
| Có thể nói, bón lót Đầu Trâu Mặn - Phèn có hiệu quả tốt trong việc rửa phèn, mặn tạo môi trường đất thuận lợi cho lúa trong các mô hình canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu vụ HT 2017 phát triển. |
Xã Thạnh Yên A, huyện U Minh Thương, Kiên Giang là vùng đất tương đối khó khăn do đất nhiễm phèn và mặn xâm nhập hàng năm trước vụ HT. Chúng tôi đến thăm mô hình giai đoạn cây lúa 25 ngày sau sạ, mặc dù lượng giống sạ rất thấp, 80kg/ha so với 150kg/ha ở ruộng đối chứng nhưng ruộng mô hình cây lúa phát triển rất khỏe, đẻ nhánh tốt đạt 640 chồi/m2. GS.TS Mai Văn Quyền nhận định, ruộng lúa đang phát triển rất tốt, màu xanh sáng, cứng cây và với mật độ chồi như thế này là đủ để đảm bảo năng suất cao.
Anh Dương Văn Sơn, nông dân thực hiện mô hình rất phấn khởi chia sẻ: “Bón lót Đầu Trâu Mặn - Phèn rất hiệu quả, cây lúa phát triển mạnh, giảm được đáng kể lượng phân bón thúc cho cây lúa nhưng vẫn đảm bảo số chồi hữu hiệu”.
Các mô hình khác tại Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh hay Bến Tre, nông dân cũng nhận định như vậy.
Tại ấp Cầu Lớn, xã Mỹ Lạc, huyện Thủ Thừa, Long An nhiều ruộng lúa của nông dân bị ngộ độc phèn giai đoạn 25 ngày sau khi gieo sạ. Theo nhiều nông dân, đây là vùng đất phèn nên họ rất chú trọng việc bón lót, đầu vụ đã lót đến 700kg lân nung chảy/ha nhưng do thiếu nước nên phèn vẫn xì lên và cây lúa bị ngộ độc. Cây lúa giai đoạn 30 ngày phát triển rất kém, bộ rễ bị vàng và không hút được dinh dưỡng nên cây còi cọc, triệu chứng ngộ độc phèn thể hiện rất rõ trên bộ lá lúa.
Tuy nhiên, ruộng lúa cả 5 hộ trong mô hình canh tác lúa thông minh đều phát triển tốt, rõ ràng nông dân trong mô hình đã có bước chuẩn bị đất tốt hơn, và việc bón lót Đầu Trâu Mặn - Phèn đã mang lại hiệu quả tốt.
 |
| Rễ lúa ra trắng, bao phủ các rễ bị ngộ độc bên trong sau khi bón Đầu Trâu Mặn - Phèn 10 ngày |
Trước tình hình đó Cty Bình Điền đã tặng 2 tấn phân Đầu Trâu Mặn - Phèn để bón ở 40ha ruộng lúa bị nhiễm phèn ở ngoài mô hình. Ngày 4/7/2017, tức 10 ngày sau khi bón cây lúa đang phát triển tốt trở lại. Thăm thực tế các ruộng đã bón Đầu Trâu Mặn - Phèn cho thấy lúa phục hồi tốt, rễ mới ra rất nhiều và với số lá hiện tại ruộng vẫn đảm bảo cho năng suất tốt.
