Rừng sẽ đóng góp 30% thu nhập của người dân

Sau khi tiếp tục cuộc cách mạng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, ngành lâm nghiệp nước ta đang đứng trước ngưỡng cửa quan trọng mới - phát triển kinh tế rừng với những nghị quyết, chính sách, cơ hội chưa từng có trong lịch sử. Báo NNVN đã có cuộc trao đổi với Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT) Nguyễn Bá Ngãi xung quanh vấn đề này.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, ông Nguyễn Bá Ngãi

Theo ghi nhận của các tổ chức quốc tế, Việt Nam là nước duy nhất ở Đông Nam Á có tỉ lệ che phủ rừng tăng hàng năm. Theo ông dữ liệu này mang ý nghĩa gì với ngành lâm nghiệp nước ta?

Có thể nói, đây là những năm bản lề quan trọng với ngành lâm nghiệp nước ta khi cơ bản hoàn thành sứ mệnh lịch sử phủ xanh đất trống đồi núi trọc từ thập niên 90. Tính đến hết năm 2016, diện tích rừng của Việt Nam là 14.377.682ha, trong đó rừng tự nhiên trên 10,2 triệu ha, rừng trồng trên 4,1 triệu ha. Tổng diện tích rừng đủ tiêu chuẩn để tính độ che phủ trên toàn quốc đạt trên 13,6 triệu ha, tương ứng độ che phủ 41,19%.

Hiện chúng ta đang thực hiện đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp nói chung, trong đó có tái cơ cấu ngành lâm nghiệp với những mục tiêu rất cụ thể, rõ ràng. Đó là nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị kinh tế rừng trên một đơn vị diện tích, hình thành nên các chuỗi sản xuất từ khâu nghiên cứu đến trồng, chăm sóc, chế biến, thị trường, qua đó biến rừng trở thành ngành kinh tế kỹ thuật quan trọng, đóng góp vào sự tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Thưa ông, bên cạnh thành tích nâng độ che phủ rừng trong gần 3 thập niên vừa qua, song cũng phải nhìn nhận một thực tế là đại bộ phận người dân sống dựa vào rừng cuộc sống còn khó khăn?

Chính bởi thực tế này nên trong đề án tái cơ cấu thời gian tới, một trong những mục tiêu quan trọng của ngành lâm nghiệp xác định là kinh tế rừng phải có đóng góp lớn hơn nữa trong phát triển kinh tế, xã hội và đời sống người dân. Theo đó, mục tiêu đến 2020, kinh tế rừng sẽ chiếm cơ cấu từ 25 - 30% trên tổng thu nhập của người dân.

Trong những năm gần đây, việc đẩy mạnh phát triển kinh tế rừng cũng như rừng sản xuất được các cấp, ngành, địa phương quan tâm, ưu tiên. Nhiều nơi kinh tế rừng đã chiếm vị trí, vai trò quan trọng, xuất hiện nhiều mô hình, nhiều hộ gia đình đã thực sự làm giàu từ rừng sản xuất.

Trong tổng số trên 14,3 triệu ha rừng, chúng ta quy hoạch khoảng 10% là rừng trồng. Từ nay đến năm 2020, hàng năm chúng ta vẫn tiến hành trồng mới 220.000ha, khai thác 120.000ha nên mỗi năm sẽ có thêm khoảng 100.000ha nữa. Thực tế, trong tổng số 17 triệu m3 gỗ (2016) chiếm tới 9 triệu m3 được khai thác từ rừng trồng, 2 triệu m3 là từ gỗ cao su.

Vừa rồi Quốc hội cũng đã thông qua việc giao khoán cho người dân quản lí trên 3,4 triệu ha đất lâm nghiệp. Trong tổng số 2 triệu ha rừng đặc dụng cũng giao khoán một phần cho người dân bảo vệ. Trên 5,7 triệu ha rừng phòng hộ do các ban quản lí rừng phòng hộ giữ đều có cơ chế giao khoán cho người dân trông giữ. Rồi gần 2 triệu ha đất lâm nghiệp rất tiềm năng nếu giữa doanh nghiệp và người dân có cơ chế hợp tác tốt thì sẽ cho hiệu quả rất lớn.

Ngành Lâm nghiệp Việt Nam đặt mục tiêu đến 2020 xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ đạt 9 - 10 tỷ USD

Do đó, tương lai rừng sản xuất cơ bản thay thế hoàn toàn gỗ rừng tự nhiên và thu nhập từ rừng của người dân chắc chắn sẽ tăng.

Thưa ông, với mục tiêu to lớn đó của ngành lâm nghiệp, câu chuyện đặt ra ở đây là chúng ta cũng phải xác định nguồn lực đi kèm tương xứng?

Hiện nay Đảng, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng ưu tiên cho lĩnh vực lâm nghiệp. Riêng đối với diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ chiếm vị trí, vai trò vô cùng quan trọng với quốc phòng, an ninh, kinh tế, xã hội thì Nhà nước hàng năm vẫn sẽ cấp ngân sách quản lí, bảo vệ.

Một nguồn thu rất lớn khác đến từ phí chi trả dịch vụ môi trường rừng, thì tính đến thời điểm này chúng ta đã thu được trên 1.300 tỷ đồng và sẽ tiếp tục gia tăng trong những năm tiếp theo. Đây là một nguồn thu nhập đáng kể với người dân và là nguồn tài chính quan trọng giúp giảm bớt gánh nặng cho ngân sách.

Đặc biệt, Việt Nam đang trong quá trình xây dựng và phê chuẩn việc thu phí tích lũy các-bon. Một khi chính sách này đi vào thực tiễn, đây sẽ trở thành nguồn tài chính phi lâm sản to lớn đóng góp vào sự phát triển chung của ngành lâm nghiệp.

Bên cạnh đó, Chính phủ chuyển dần chính sách từ bao cấp, hỗ trợ sang khuyến khích. Theo đó, Nghị đinh 75 của Chính phủ mới đây cũng dành nhiều ưu đãi về tín dụng cho ngành lâm nghiệp khi hộ gia đình có thể vay tới 100 triệu đồng, doanh nghiệp, HTX vay hàng tỷ đồng để phát triển kinh tế rừng.

Dự các hội nghị của ngành lâm nghiệp thời gian gần đây, chúng tôi được nghe rất nhiều về đề án phát triển bền vững. Ông có thể khái quát mục tiêu quan trọng này không?

Hiện Bộ NN-PTNT đã trình Chính phủ đề án, mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững. Theo đó, từ nay đến 2020 tiếp tục nâng độ che phủ của rừng từ 41,19% lên 42 - 42,5%. Tạo ra 4,5 triệu ha rừng trồng, trong đó 0,5 triệu ha là rừng trồng gỗ lớn cho năng suất, chất lượng cao. Chiếm 30% trong tổng số 4,5 triệu ha là rừng được cấp chứng chỉ.

Cũng mục tiêu đến năm 2020, ngành lâm nghiệp đặt kỳ vọng nâng năng suất rừng từ 14m3 gỗ/ha lên 17 - 20m3 gỗ/ha. Xuất khẩu gỗ và các sản phẩm từ gỗ đạt 9 - 10 tỷ USD (năm 2016 đạt trên 7 tỉ USD), giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động. Ngoài ra, đề án cũng đặt mục tiêu phải bảo vệ bằng được 10,5 triệu ha rừng tự nhiên và cương quyết đóng cửa rừng tự nhiên vào năm 2020.

Đi kèm mục tiêu phát triển bền vững này là các chính sách, các chuỗi sản xuất trong lâm nghiệp, bao gồm từ khâu quy hoạch, bộ giải pháp đột phá về kỹ thuật, công nghệ giống đến sản xuất, chế biến và thị trường.

Xin cảm ơn ông!