Triển vọng một sản phẩm có giá trị cao

Cuối năm 2013, nhóm tác giả của Viện Nghiên cứu khoa học Tây Nguyên (Viện Sinh học Tây Nguyên trước đây) đã bảo vệ thành công đề tài khoa học "Nghiên cứu gây nhiễm loài nấm cộng sinh quý Tricholoma matsutake vào cây thông Pinus kesiya tại Đà Lạt". Sự thành công của đề tài đã mở ra một triển vọng mới cho Lâm Đồng trong việc nhân trồng loài nấm này trong tương lai.

CAO GIÁ NHẤT THẾ GIỚI

Tại buổi bảo vệ đề tài, TS Trương Bình Nguyên (chủ nhiệm đề tài) cho biết: Tricholoma matsutake là một trong số những loại nấm có giá cao nhất thế giới hiện nay. Đặc biệt, đây còn là loại nấm rất được ưa chuộng trên thế giới, nhất là đối với Nhật Bản.

"Tôi đã từng được một số người Nhật bảo rằng hễ cứ có được 1kg nấm Tricholoma matsutake là họ sẵn sàng mua với giá thấp nhất là 500USD, trong khi giá các loại nấm khác chỉ vài mươi đến một, hai trăm USD" - TS Trương Bình Nguyên cho biết.

Ông còn nói thêm: Đề tài nghiên cứu về sự cộng sinh của loài nấm này của nhóm chúng tôi đã đặt mục tiêu là "Tạo ra sản phẩm mới có giá trị thực phẩm và giá trị y dược cao (mục tiêu định hướng); đồng thời, xác lập được quy trình, phương pháp gây nhiễm thành công loài nấm cộng sinh Tricholoma matsutake vào tự nhiên vùng nghiên cứu (mục tiêu cụ thể)".

Chuẩn bị gây nhiễm nấm Tricholoma matsutake trên hạt giống thông ba lá

Theo nhóm tác giả đề tài, Tricholoma matsutake trên thị trường thế giới được gọi là nấm Matsutake. Thực ra, "Matsutake" là tên gọi chung cho một số loại nấm có liên quan như Tricholoma bakamatsutake, Tricholoma caligartum, Tricholoma magnivelare... Trong đó, Tricholoma matsutake là loại đắt nhất vì nó ngon nhất và có nhiều công dụng trong y học nhất.

Trước đây, trên thế giới, nấm Matsutake chủ yếu được tạo ra từ kỹ thuật ký sinh với cây thông Pinus densiflora, với mỗi năm cho khoảng 500 tấn (trong khi đó, nhu cầu thực tế là 3.000 tấn). Bởi vậy, trong những năm gần đây, các nhà khoa học trên thế giới đã nghiên cứu để tìm ra một vài hướng cộng sinh nấm Tricholoma matsutake ngoài cây thông Pinus densiflora, trong đó có giống thông Pinus kesiya - một giống thông khá phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là Đà Lạt - Lâm Đồng.

MỞ RA HƯỚNG NGHIÊN CỨU MỚI

Theo hướng tiếp cận này (gây nhiễm nấm cộng sinh Tricholoma matsutake vào cây thông Pinus kesiya), trong 24 tháng qua, nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu khoa học Tây Nguyên do TS Trương Bình Nguyên làm chủ nhiệm đã bắt tay vào "làm một công việc xem ra không phải là không mạo hiểm, vì chưa có tiền lệ" như lời của TS Lê Xuân Thám - GĐ Sở KH-CN Lâm Đồng, cơ quan quản lý đề tài - đã phát biểu tại buổi bảo vệ đề tài khoa học nói trên.

Thật vậy, trong một hội nghị thường niên của Hội Nấm học Nhật Bản, các nhà khoa học đã công bố một số công trình có tính chất bằng chứng về Pinus densiflora không phải là cây chủ bắt buộc và là cây chủ duy nhất cho sự cộng sinh của nấm Tricholoma matsutake. Tuy nhiên, khả năng cộng sinh của Tricholoma matsutake trên cây thông Pinus kesiya (như ở Đà Lạt và Việt Nam) thì chưa có bất kỳ công trình nghiên cứu nào.

Bởi vậy, phần việc mà nhóm tác giả nói trên đã thực hiện trong vòng 24 tháng qua là khá nhiều. Ví dụ, chỉ riêng ở lĩnh vực khảo sát môi trường cho việc nuôi cấy hệ sợi nấm và gây nhiễm, nhóm tác giả đã tiến hành rất nhiều phương pháp nghiên cứu: Thí nghiệm khảo sát môi trường nuôi cấy giống nấm Tricholoma matsutake, thí nghiệm khảo sát khả năng phát triển của cây thông non trên một giá thể tiềm năng và thí nghiệm khảo sát khả năng nảy mầm và phát triển cây thông non trên các nguồn dinh dưỡng nuôi hệ sợi nấm.

Nấm Tricholoma matsutake đã được gây nhiễm trên thông ba lá Pinus kesiya Đà Lạt

Đồng thời, nhóm tác giả cũng đã tiến hành nghiên cứu mô hình gây nhiễm nấm cộng sinh Tricholoma matsutake trên Pinus kesiya trong điều kiện in-vitro đồng thời với trong điều kiện ex-vitro.

Về kết quả, TS Trương Bình Nguyên - chủ nhiệm đề tài cho biết: "Hệ sợi nấm Tricholoma matsutake và cây thông Pinus kesiya có thể nuôi cấy khá dễ dàng trong điều kiện nhân tạo và phát triển tốt trên các môi trường PG, Matltose và môi trường Hamada. Trong đó, môi trường thích hợp nhất là môi trường PG (nước chiết khoai tây và đường Glucose)...

Chúng tôi đã gây nhiễm thành công loài nấm Tricholoma matsutake vào cây thông 3 lá Pinus kesiya trong điều kiện invitro. Cùng đó, chúng tôi cũng bước đầu xây dựng được quy trình gây nhiễm exvitro làm tiền đề quan trọng cho việc nhân giống hàng loạt cây thông con có nhiễm nấm Tricholoma matsutake...".

Cho đến lúc này, việc nghiên cứu gây nhiễm loài nấm cộng sinh quý Tricholoma matsutake vào cây thông Pinus kesiya tại Đà Lạt của nhóm các nhà khoa học Viện Nghiên cứu khoa học Tây Nguyên tuy đã mang lại những kết quả hết sức cơ bản cho việc tạo ra một loại sản phẩm có giá trị cao về thực phẩm và cũng có giá trị cao về y dược - nấm Tricholoma matsutake - nhưng theo các nhóm thực hiện đề tài, trước mắt vẫn còn nhiều việc phải làm để hoàn tất chương trình nghiên cứu khoa học này một cách trọn vẹn hơn.