Mô hình vườn xen canh bơ - cà phê cho hiệu quả kinh tế cao của anh Trịnh Xuân Mười (thôn 9, xã Hòa Thắng - TP Buôn Ma Thuột) đang là tâm điểm cho các hộ dân Tây Nguyên nói chung và Đăk Lăk nói riêng học tập và làm theo.
Từ một gia đình nghèo khó, năm 2002 anh Trịnh Xuân Mười dành dụm được một số tiền nhỏ đủ mua 1,3ha đất rẫy cà phê, những ngày đầu tiên khi có đất, anh luôn trăn trở suy nghĩ làm sao có thể mang lại hiệu quả kinh tế cao trên mảnh đất này. Tình cờ trong khi thu gom bơ tại một gia đình, ở những vườn có cây cà phê trồng dưới tán cây bơ, những cây cà phê này xanh tốt lạ thường, nhiều hoa, sai quả, từ đó anh quyết định trồng thử nghiệm cây bơ xen cà phê tại vườn nhà.
Cứ cách 4 hàng cà phê, anh trồng 1 hàng bơ, sau khi trồng, anh nhận thấy cây bơ lớn nhanh lại tạo điều kiện cho cây cà phê thêm xanh tốt, cà phê ưa mát, trồng bơ che bóng mát và giữ độ ẩm cho cà phê... Một số cây bơ sau 2 năm đã có quả bói, sau 3 năm cây nào cũng có quả, trung bình 40kg quả/cây, năm thứ 4 thu 50- 60kg/cây, sau đó cứ mỗi năm tuổi tăng lên thì sản lượng mỗi cây tăng 30-50%.
Sau nhiều năm áp dụng mô hình trên cho thấy hiệu quả kinh tế cao, thu nhập trên 1 ha xen canh bơ – cà phê tăng gấp 1,5 đến 2,3 lần tùy theo năm tuổi cây bơ so với 1 ha cà phê không xen cây bơ. Với 1,3 ha cà phê, anh trồng xen canh thêm 150 cây bơ ghép (120 cây bơ/ha), hiện mỗi cây cho từ 3 đến 4 tạ quả, với giá mua tại vườn 15 ngàn đồng/kg, thu từ 5 đến 6 triệu đồng, với 150 cây anh cho thu mỗi năm trên dưới 800 triệu đồng.
Anh Mười cho biết: “Đặc điểm sinh trưởng của cây cà phê là cần được che phủ râm mát và cần được tưới 1 lượng nước 700 – 800 lít/cây 1 lần tưới, mỗi năm tưới 3-4 lần tùy theo từng vườn. Quá trình sinh trưởng của 2 loại cây này, chúng có tính cộng sinh, có cùng một loại bệnh, dễ chữa trị, khi bón phân, tưới nước, phun thuốc bảo vệ thực vật cho cà phê không làm ảnh hưởng đến cây bơ. Ngược lại cây bơ nhờ đó mà sinh trưởng tốt, do đó không mất chi phí chăm sóc cây bơ, bơ và cà phê cùng ra hoa kết quả thu hái cùng thời điểm, thuận tiện cho nhà vườn trong việc chăm sóc thu hoạch”.
Mô hình thành công, anh và gia đình thường xuyên hướng dẫn bà con nông dân tại địa phương và những vùng lân cận khi họ tìm đến tham quan và học tập kinh nghiệm về kỹ thuật, phương pháp trồng và chăm sóc cây bơ. Anh Trịnh Xuân Mười chia sẻ, trồng xen cây bơ trong vườn cà phê không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cho vườn cà phê phát triển một cách bền vững.
Được biết, năm 2010 mô hình được Viện Khoa học Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên khảo sát, đánh giá cao lợi ích kinh tế, khuyến cáo bà con nông dân Tây Nguyên nên làm theo mô hình xen canh này.
