Xuất khẩu 470 triệu USD sản phẩm thực phẩm, mỹ phẩm và y dược từ dừa
Ông Cao Bá Đăng Khoa, Tổng Thư ký Hiệp hội dừa Việt Nam thông tin, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa của nước ta đạt 1,089 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu được phân thành 4 nhóm sản phẩm chính.
Nhóm 1, doanh nghiệp và sản phẩm ngành thực phẩm, mỹ phẩm và y dược với hơn 45 loại sản phẩm đa dạng, phong phú, hơn 50 doanh nghiệp sản xuất chế biến sâu, đóng góp 43%, tương đương 470 triệu USD vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.
Nhóm 2, doanh nghiệp và sản phẩm ngành thủ công mỹ nghệ, gỗ và giá thể nông nghiệp với hơn 30 loại sản phẩm đa dạng, gồm các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, gỗ, mụn dừa giá thể, than gáo dừa, chất xử lý môi trường từ than và các loại máy móc cơ khí sản xuất chuyên ngành dừa. Ở nhóm này, hầu hết doanh nghiệp, cơ sở nhỏ. Chỉ khoảng 15 doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu trực tiếp, còn lại là doanh nghiệp thương mại không ổn định, đóng góp khoảng 246 triệu USD, tương đương 23% kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.
Hiệp hội dừa Việt Nam cho biết, kim ngạch xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa của Việt Nam năm 2024 đạt 1,089 tỷ USD. Ảnh: Hồng Thắm.
Nhóm 3, doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm nguyên liệu như dầu dừa thô, bột béo từ nước dừa, dừa cấp đông, nước cốt dừa cấp đông… Nhóm này hiện có 5 doanh nghiệp trong nước và 14 doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã tham gia đầu tư và đang hoạt động ngày càng phát triển trong khoảng 3 năm gần đây. Tuy nhiều cách nhìn chưa đánh giá cao nhóm ngành này, nhưng thực sự đây là nhóm các doanh nghiệp thu mua nguyên liệu, sản xuất góp phần gia tăng giá trị quả dừa cho bà con nông dân đáng kể nhất, đóng góp khoảng 18% vào kim ngạch xuất khẩu toàn ngành, tương ứng 198 triệu USD.
Cuối cùng là nhóm doanh nghiệp và sản phẩm sản xuất, kinh doanh dừa tươi, đạt 175 triệu USD, chiếm 16% kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Hiện có 16 chủng loại dừa tươi uống nước được trồng ở Việt Nam. Tuy nhiên doanh nghiệp và thị trường chỉ mới khai thác 5 loại như: dừa xiêm lùn, dừa xiêm xanh, dừa éo, dừa dứa và dừa ta uống nước… để xuất khẩu. Doanh nghiệp chưa đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng thương hiệu cho các loại dừa uống nước nổi tiếng như: dừa Tam Quan (Bình Định), dừa Ninh Đa (Khánh Hòa)…, đây là tiềm năng còn bỏ ngỏ.
Doanh nghiệp ngành dừa bước vào cuộc cạnh tranh gay gắt
Dù đạt được con số ấn tượng, ông Khoa nhấn mạnh rằng, xuất khẩu dừa năm 2024 vẫn chưa thể hiện hết sức tăng trưởng. Nguyên nhân chính bao gồm, việc nhiều đơn hàng dừa tươi không thể xuất khẩu đúng hạn do thiếu mã đóng gói và vùng nguyên liệu không ổn định trong nửa cuối năm 2024.
Việc giải quyết các bất cập về nguyên liệu, giá cả và cạnh tranh quốc tế… sẽ là chìa khóa để ngành dừa bước lên một tầm cao mới.
Tuy nhiên, cũng theo ông Khoa, nếu như quý III/2024, giá dừa tươi được thương lái thu mua tại vườn ở vùng ĐBSCL chỉ khoảng 6.000 - 7.000 đồng/quả thì đến nay đang là mùa mưa nhưng giá vẫn đạt 10.500 - 11.000 đồng/quả (tăng khoảng 90%). Mặc dù giá cao nhưng vẫn được thị trường thế giới chấp nhận, không làm giảm năng lực cạnh tranh trái dừa tươi Việt Nam với sản phẩm các quốc gia khác là tín hiệu đáng mừng. Đây thực sự là tín hiệu tốt cho đà tăng trưởng của trái dừa tươi trong thời gian tới.
Nguyên nhân thứ hai là do, trong 4 tháng trở lại đây, Thái Lan và Ấn Độ nhập dừa nguyên liệu thô của nước ta rất nhiều, đẩy giá dừa nguyên liệu tăng cao 30 - 35%. Điều này khiến các nhà chế biến, đặc biệt là ở nhóm 1 - nhóm có kim ngạch xuất khẩu cao nhất, với 50 nhà máy chế biến có vốn đầu tư lớn gặp nhiều khó khăn trong việc thu mua nguyên liệu.
Ngoài ra, ông Khoa cũng đề cập đến sự cạnh tranh từ các tập đoàn Trung Quốc. Hiện nay, nhiều nhà máy sơ chế của Trung Quốc, chuyên sản xuất nước dừa cấp đông và nước cốt dừa cấp đông đã đi vào hoạt động ổn định. Một số doanh nghiệp mới còn được thành lập trong thời gian gần đây, khiến giá dừa nguyên liệu tại Việt Nam tăng cao đáng kể. Điều này, mặc dù mang lại lợi ích tức thời cho người nông dân nhưng lại đặt các nhà máy chế biến Việt Nam vào tình thế khó khăn, không thể xoay xở kịp trước sự cạnh tranh gay gắt về giá từ các tập đoàn này.
Cần đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài và tận dụng nguồn lực trong nước để phát triển thêm nhiều nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ dừa. Ảnh: Hồng Thắm.
Để ngành dừa Việt Nam phát triển bền vững và thực sự bứt phá hơn nữa trong thời gian tới, ông Khoa nhấn mạnh: “Ưu tiên hàng đầu hiện nay là triển khai các giải pháp nhằm hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô, vì xuất khẩu dạng này mang lại giá trị thấp và làm giảm sức hút đầu tư của các nhà máy trong nước”.
“Đồng thời, cần đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài và tận dụng nguồn lực trong nước để phát triển thêm nhiều nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ dừa, xây dựng thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm từ dừa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Đây cũng chính là mục tiêu trọng tâm mà Hiệp hội dừa Việt Nam hướng tới trong thời gian tới”, ông Khoa nói thêm.
Xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa của Việt Nam đạt gần 1,1 tỷ USD là một dấu mốc ấn tượng, khẳng định tiềm năng to lớn của ngành. Tuy nhiên, con đường hướng tới phát triển bền vững vẫn còn nhiều thách thức.
