Việt Nam thừa trên 130 nghìn hecta sắn

Thua mua sắn để sấy khô. Ảnh: Thái Sinh

>> Yên Bái tìm cách cứu cây sắn

>> Đồng Nai: Cây sắn cũng ''chết đứng''
>> Hoà Bình: Ngán sắn đến tận cổ
>> Thê thảm cây sắn

Tình trạng sắn rớt giá thảm hại ngoài những tác động của khủng hoảng kinh tế còn có nguyên nhân lớn do nông dân ồ ạt tự phát trồng sắn, không theo quy hoạch. NNVN đã trao đổi với ông Hoàng Tuấn Hiệp – Phó phòng Phân vùng kinh tế Nông nghiệp (Viện QHTKNN) về việc quy hoạch cây sắn. Ông Hiệp cho biết: Từ năm 2002 đến 2004, Bộ NN- PTNT đã giao cho Viện QHTKNN nghiên cứu và hoàn tất bản “Quy hoạch phát triển các vùng trồng sắn nguyên liệu phục vụ chế biến XK đến năm 2010”. Căn cứ vào quỹ đất và nhu cầu thị trường, chúng tôi dự kiến quy hoạch diện tích sắn toàn quốc đến năm 2010 vào khoảng 375 nghìn ha. Thế nhưng đến năm 2007, tổng diện tích sắn cả nước đã lên tới 497 nghìn ha- tăng hơn 122 nghìn ha. Vụ sắn 2008, diện tích sắn cả nước tiếp tục tăng, ước tính không dưới 510 nghìn ha - vượt hơn 135 nghìn ha so với dự kiến đến năm 2010.

Theo quy hoạch, vùng nào không chủ trương mở rộng diện tích sắn, thưa ông?

Trong 5 vùng kinh tế nông nghiệp (KTNN) trồng nhiều sắn, chúng tôi không chủ trương mở rộng diện tích ở Tây Nguyên và Trung du miền núi phía Bắc. Vùng TDMN phía Bắc đa số diện tích sắn được trồng ở độ dốc trên 25 độ nên tình trạng rửa trôi đất diễn ra rất nhanh. Còn Tây Nguyên mở rộng diện tích sắn thường đi đôi với phá rừng. Trồng sắn nếu không đi kèm  với phục hồi đất thì sau 2 đến 3 vụ đất sẽ bạc màu, khó phục hồi.

Diện tích sắn ở những vùng nào tăng nhanh nhất?

Sau khi hoàn tất bản quy hoạch vào năm 2004, chúng tôi đã gửi Bộ NN- PTNT đề nghị các tỉnh có quy hoạch cụ thể về vùng trồng sắn. Thế nhưng trên thực tế, diện tích sắn tại Tây Nguyên và TDMN phía Bắc từ đó đến nay vẫn tăng chóng mặt, đặc biệt là Tây Nguyên. Quy hoạch đến năm 2010 vùng này chỉ nên giữ diện tích ở mức dưới 65 ngàn ha sắn nhưng đến năm 2007, đã xấp xỉ 130 ngàn ha.

Kon Tum và Gia Lai vừa là hai tỉnh trồng nhiều sắn nhất, vừa có tốc độ tăng diện tích lớn nhất. So với năm 2006, diện tích năm 2007 ở 2 tỉnh này đã tăng thêm hơn 7 nghìn ha – lớn hơn diện tích tăng thêm của 2 vùng TDMN phía Bắc và Bắc Trung bộ. Bên cạnh những hậu quả về môi trường, việc gia tăng diện tích sắn quá mức làm cho cung vượt cầu khiến giá sắn hạ là chuyện tất nhiên!

Vì sao diện tích sắn lại có thể tăng đột biến như vậy, thưa ông?

Sắn là cây dễ tính thích hợp với nhiều chất đất và địa hình, trồng sắn hầu như không phải đầu tư gì đáng kể nên được xem như cây “xoá đói giảm nghèo”. Liên tiếp nhiều năm liền giá sắn dao động từ 700 đến 1.100đ/kg. Nếu so với các loại cây trồng khác như cà phê, mía, dứa…thì người trồng sắn lãi to. Vì thế từ năm 2006 đến nay, người dân không ngừng mở rộng diện tích đất hoang, đất rừng trồng sắn. Một số tỉnh Tây Nguyên và Bắc Trung bộ, nhiều diện tích mía, dứa và cà phê đã được thay thế bằng cây sắn.

Nhiều người còn nhắc đến một nguyên nhân nữa: Chúng ta cấp phép cho ra đời quá nhiều NM sắn?

Theo quy hoạch đến năm 2010, cả nước chỉ nên có 54 NM chế biến sắn. Nhưng hiện tại đã có trên 60 NM chế biến sắn hoạt động. Ngay từ những năm 2004 khi khảo sát quy hoạch, chúng tôi đã rất không đồng tình việc xây dựng quá nhiều NM chế biến sắn tại Tây Nguyên và vùng Tây Bắc. Thế nhưng sau đó vẫn có hàng chục NM được cấp phép xây dựng và hoạt động. NM sắn mở đến đâu, diện tích sắn mở ra đến đó.

 Làm thế nào đưa ra dự báo sát hơn nữa để duy trì vùng nguyên liệu sắn ổn định?

Quy hoạch dài hạn cho vùng nguyên liệu sắn trong 5 đến 10 năm lẽ ra đến nay đã phải rà soát lại quy hoạch để điều chỉnh trước biến động thị trường ngày càng nhanh. Nhưng đến nay, chúng tôi vẫn chưa có kinh phí từ Bộ NN- PTNT để làm điều này.

Xin cảm ơn ông!