5 lọ thuốc cuối cùng của Bệnh viện Chợ Rẫy được các chuyên gia đem ra Quảng Nam khuya 18/3. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.
TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, sau khi dùng thuốc giải độc, bệnh nhân trong vụ ngộ độc botulinum ở Quang Nam đã cải thiện.
Trước đó, sáng 18/3, Bệnh viện Chợ Rẫy nhận được điện thoại liên lạc từ Bệnh viện đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam đề nghị hỗ trợ chuyên môn đối với các trường hợp ngộ độc đang điều trị tại bệnh viện. Hai bệnh viện hội chẩn, và xác định các trường hợp này khả năng cao ngộ độc botulinum.
Một đội hỗ trợ gồm các chuyên gia đầu ngành về hồi sức cấp cứu, hồi sức chống độc và dược được giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy phân công đến trực tiếp tại Bệnh viện Đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam để cùng phối hợp điều trị bệnh nhân. Ngoài ra, Đội hỗ trợ của Bệnh viện Chợ Rẫy đem theo 5 lọ thuốc Botulism Antitoxin Heptavalent (BAT) dùng giải ngộ độc tố Clostridium Botulinum, đây là một loại thuốc rất hiếm với giá 6.000USD/lọ.
Theo bác sĩ Hùng, 10 người trong 3 chùm ca bệnh ngộ độc botulinum do ăn món cá chép muối ủ chua. Cả 3 chùm ca bệnh đều ăn cùng một loại thức ăn là cá chép muối ủ chua. Trong quá trình chế biến loại thức ăn này còn bỏ vào hộp thủy tinh đóng kín, sau 2-3 tuần mới lấy ra ăn (tạo điều kiện yếm khí cho vi khuẩn Clostridium Botulinum phát triển). Sau ăn 24 giờ đều có triệu chứng rối loạn tiêu hóa kèm yếu tứ chi tăng dần. Những trường hợp nặng đều dẫn tới suy hô hấp do liệt cơ phải thở máy. Tuy nhiên, tất cả đều tỉnh, tiếp xúc được.
Ba bệnh nhân nặng đang thở máy được chỉ định dùng ngay thuốc giải ngộ độc tố Clostridium Botulinum,. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.
Với đầy đủ các tiêu chuẩn về lâm sàng và dịch tễ, các bác sĩ của bệnh viện Chợ Rẫy đã đưa ra chẩn đoán đối với các chùm ca bệnh trên là ngộ độc Botulinum do ăn cá chép muối ủ chua. Với chẩn đoán trên, 3 bệnh nhân nặng đang thở máy (1 nữ, 2 nam) được chỉ định dùng ngay thuốc giải ngộ độc tố Clostridium Botulinum, mỗi người truyền 1 lọ BAT. Các bác sĩ tích cực theo dõi sát phản vệ trong và sau truyền, theo dõi sát biến chứng loạn nhịp tim và săn sóc bệnh nhân thở máy.
"Thuốc giải ngộ độc tố Clostridium Botulinum rất quý và hiếm vì vậy phải đánh giá, cân nhắc để sử dụng thuốc thật hiệu quả, không nên lạm dụng. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp cơ thể tự phục hồi, như ở chùm ca bệnh thứ nhất, một người tử vong nhưng 4 người còn lại chỉ cần điều trị hỗ trợ, vẫn tỉnh táo", bác sĩ Hùng giải thích.
Hai bệnh nhân còn lại tiếp tục theo dõi sát tình trạng yếu liệt của bệnh nhân để quyết định có sử dụng BAT hay không.
Đến 18 giờ 30 phút cùng ngày, kết quả xét nghiệm cấy mẫu cá muối ủ chua do Viện Pasteur Nha Trang thực hiện đã xác định Clostridium Botulinum type E (+).
Cụ thể, chùm ca bệnh thứ nhất gồm 3 nữ, 2 nam (ngụ xã Phước Đức, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam) cùng ăn món cá chép muối ủ chua vào ngày 5/3. Sau 24 giờ tất cả đều có triệu chứng đau bụng, nôn ói, mệt, yếu dần tay chân và nhập bệnh viện Đa khoa khu vực miền núi Bắc Quảng Nam. Tuy nhiên, sau 3 ngày điều trị, thì 1 bệnh nhân nữ (40 tuổi) tử vong, 4 ca còn lại tình trạng hiện tại tạm ổn.
TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới và BS CKII Trần Thanh Linh, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu Bệnh viện Chợ Rẫy đang kiểm tra tình trạng bệnh nhân ngộ độc botulinum do ăn cá chép muối ủ chua tại Quảng Nam. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.
Chùm ca bệnh thứ hai là một bệnh nhân nữ (sinh năm 1986, ngụ xã Phước Chánh, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam). Bệnh nhân ăn cá chép muối ủ chua vào ngày 14/3, tuy nhiên sau 1 ngày, bệnh nhân nôn ói nhiều, yếu dần tay chân và nhập Bệnh viện Đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam. Đến ngày 16/3, bệnh nhân suy hô hấp, thở máy.
Chùm ca bệnh thứ ba gồm 3 người trong cùng một gia đình (3 nam, 1 nữ, xã Phước Kiên, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam). Trước đó, ngày 16/3, cả gia đình ăn cá chép muối ủ chua, đến 17/3 nôn ói nhiều, mệt nhập Bệnh viện Đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam. Đến ngày 18/3, 2 bệnh nhân liệt tứ chi, suy hô hấp, phải thở máy, 2 bệnh nhân còn lại (bé trai 12 tuổi và nữ 24 tuổi) mệt đừ, yếu nhẹ tứ chi, sức cơ 4/5-5/5, tự thở được.
Ba chùm ca bệnh xảy ra ở 3 xã khác nhau (Phước Chánh, Phước Kiên, Phước Đức) thuộc huyện Phước Sơn, Quảng Nam, nhưng lại được chuyển vào Bệnh viện Đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam trong cùng một khoảng thời gian ngắn.
"Qua khai thác thông tin từ người bệnh, bước đầu xác định món cá chép muối ủ chua do người dân tự làm, sử dụng nhiều năm qua. Điều này hoàn toàn khác với với vụ ngộ độc pate Minh Chay là thực phẩm đều do một cơ sở sản xuất bán ra thị trường", TS.BS Lê Quốc Hùng nói.
Các chuyên gia chống độc và hồi sức của Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp tục giám sát chặt phản ứng của bệnh nhân sau dùng thuốc giải độc. Đồng thời, có buổi làm việc với ngành y tế tỉnh Quảng Nam nhằm tìm cách ngăn chặn các ca ngộ độc botulinum có thể xảy ra.
Các bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam có buổi làm việc về tình trạng, hướng điều trị bệnh nhân. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.
Cá muối chua là món ăn truyền thống của người dân tộc Giẻ Triêng, các gia đình tự chế biến với nguyên liệu là cá chép, muối, cơm hoặc bột ngô, ớt trộn, ủ trong hũ kín khoảng 7 ngày.
Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam Mai Văn Mười cũng đã có khuyến cáo, người dân không ăn món chế biến liên quan món cá chép làm chua; không sử dụng thực vật lạ, có nguy cơ gây ngộ độc như nấm rừng, cây củ, quả rừng lạ, côn trùng. Người dân cần chế biến đảm bảo an toàn đối với sản phẩm mang tính truyền thống, tập quán của địa phương; tuyệt đối không được ăn nấm lạ, nấm hoang dại kể cả nấm màu trắng. Không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, có dấu hiệu ôi thiu, mốc, hỏng.
Botulinum là một trong những độc tố mạnh nhất được nhân loại ghi nhận, sinh ra từ vi khuẩn kỵ khí C. botulinum. Vi khuẩn này tạo ra bào tử chịu nhiệt, thường tìm thấy trong đất, rau quả, hải sản và có thể tồn tại trong điều kiện bất lợi.
