Biểu hiện của bệnh virus hại tiêu (bệnh tiêu điên). Ảnh: Minh Tuyên.
Bệnh virus hại tiêu (bệnh tiêu điên) là loại bệnh khá phổ biến nhất là những vùng có khí hậu nắng nóng, khô hạn. Ở Việt Nam, bệnh tiêu điên khá phổ biến ở các vùng trồng tiêu nhiều năm, đặc biệt là ở những vùng trồng nhiều loại cây trồng cũng là ký chủ của bệnh.
Tác nhân gây bệnh: Bệnh tiêu điên là do một số loài virus gây ra. Chẳng hạn, virus từ thuốc lá, từ họ bầu bí... Tùy loài virus mà có nhiều kiểu lan truyền khác nhau.
Cách lan truyền bệnh: Tác nhân gây bệnh là do virus, nên phải có các vật trung gian (vector) mang và truyền bệnh thì bệnh mới được phát tán và lây lan. Các vector là các côn trùng như rệp (Aphid), bọ phấn trắng (Bemisia tabaci), bọ trĩ (Thrips), một số sâu miệng nhai, bọ cánh cứng và con người…
Các côn trùng mang virus từ cây tiêu hay các loại cây khác bị bệnh (cây ký chủ) rồi gieo rắc sang cây tiêu. Các cây trồng là ký chủ của bệnh như cây họ bầu bí, dưa, thuốc lá...và các cây ký chủ khác như cỏ và các cây hoang dại…Virus cũng có thể lây lan qua hom giống (lấy cây đã bị bệnh làm giống), lây qua dụng cụ làm vườn…
Triệu chứng bệnh: Tùy loài virus, tuỳ giống tiêu, tuỳ cường độ ánh sáng và nhiệt độ, tùy giai đoạn cây bị nhiễm virus mà thời gian phát bệnh, triệu chứng và tác hại sẽ khác nhau. Thông thường, khi bị nhiễm virus thì cây sinh trưởng và phát triển đều kém.
Lá có thể bị nhỏ, bị nhăn nheo biến dạng, mép lá gợn sóng và thường bị khảm (trên cùng một lá có những vùng màu sáng-tối khác nhau, hoặc màu vàng-xanh lẫn lộn). Khi một cây bị nhiễm nhiều loài virus thì triệu chứng hỗn hợp và phức tạp. Nhiều khi triệu chứng trên lá giống như bị dính thuốc cỏ hoặc bị thiếu vi lượng.
Tác hại: Khi cây bị nhiễm virus càng sớm (từ khi cây mới trồng), thời gian ủ bệnh càng ngắn, và cây phát bệnh càng sớm. Khi cây đã lớn, được chăm sóc tốt thì sức đề kháng cao hơn, nên cây phát bệnh muộn hơn. Cây phát bệnh càng sớm thì tác hại càng lớn, thậm chí không cho thu hoạch.
Cây bị bệnh thường lá bị nhỏ, có thể bị giảm diệp lục, lá biến dạng nên khả năng quang hợp giảm, vì vậy làm giảm năng suất. Trên những giống kháng, khi cây đã bị truyền virus, dù không thể hiện triệu chứng bệnh, nhưng cây vẫn âm thầm mang virus và vẫn có khả năng lây truyền sang cây khác khi có điều kiện.
Nhà nông nên sử dụng sản phẩm Hỏa Tiễn 50SP của SPC để phòng trừ virus hại tiêu khi mới trồng. Ảnh: Minh Tuyên.
Cách phòng trừ bệnh virus hại tiêu
Hiện nay bệnh virus hại tiêu do virus gây ra nên hiện chưa có thuốc đặc trị. Tuy nhiên, chúng ta có thể quản lý bệnh hữu hiệu bằng cách quản lý con đường lây lan. Để quản lý được bệnh, chúng ta phải áp dụng đồng thời nhiều biện pháp để đạt kết quả:
- Vệ sinh tàn dư cây trồng như cà chua, thuốc lá, cây họ bầu bí, khoai tây và các loài cỏ dại quanh vườn.
- Sử dụng giống sạch bệnh (lấy giống tại cơ sở tin cậy).
- Nhổ và tiêu huỷ các cây bị bệnh, trồng thay thế bằng cây sạch bệnh.
- Tránh bón thừa phân đạm, tăng cường các loại vi lượng bằng cách sử dụng phân bón lá TANO-601 để tăng khả năng chống chịu sâu, bệnh. Tăng cường chăm sóc để cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng bệnh.
- Theo dõi thật chặt chẽ mật độ các loại sâu chích hút, đặc biệt là rệp và bọ phấn trắng, để phòng trừ giai đoạn mùa khô, nhất là tiêu mới trồng.
- Hiện nay, thuốc phổ biến và có hiệu lực đối với các loại sâu chích hút là dầu khoáng SK Enspray 99EC. Đây là loại thuốc hoàn toàn không độc với người và gia súc, nó diệt sâu qua cơ chế làm sâu ngạt thở mà chết. Bà con nông dân thường phối hợp dầu khoáng SK với các loại thuốc có nguồn gốc sinh học như Comda Gold 5WG, với liều lượng giảm đi một nửa so với khuyến cáo, để phòng trừ.
- Sử dụng Hỏa Tiễn 50SP để phòng trừ virus khi mới trồng.
- Vận động nhau cùng phòng trừ đồng loạt các loại sâu chích hút trong mùa khô, để khỏi lây lan lẫn nhau.
