Buổi lễ diễn ra trực tiếp tại Trung tâm Điều hành tác nghiệp khí tượng thủy văn (KTTV), Cục Khí tượng Thủy văn và kết nối trực tuyến từ Hà Nội đến 210 điểm cầu, gồm trụ sở các Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh, thành phố và các đơn vị liên quan.
Định hướng chú trọng khoa học công nghệ
Ngày Khí tượng Thế giới (23/3) có chủ đề "Chung tay vì một hệ thống cảnh báo sớm toàn diện". Thông điệp nhằm kêu gọi tăng cường năng lực quốc gia và thúc đẩy hợp tác ở mọi cấp độ, đảm bảo cho hệ thống cảnh báo sớm hoạt động hiệu quả từ quy mô toàn cầu đến quy mô địa phương góp phần rút ngắn khoảng cách trong dự báo, cảnh báo thiên tai.
Phát biểu tại Lễ Phát động, ông Nguyễn Thượng Hiền, Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn cho biết: Cùng với Tổ chức Khí tượng Thế giới – WMO, ngành KTTV Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, đóng góp quan trọng vào sự an toàn và thịnh vượng của xã hội. Với sự tiến bộ của khoa học công nghệ, công tác quan trắc, truyền tin và dự báo ngày càng chính xác, hỗ trợ hiệu quả cho các lĩnh vực kinh tế và đời sống.
Ông Nguyễn Thượng Hiền, Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phát biểu tại Lễ phát động. Ảnh: Trung Nguyên.
“Thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá khoa học công nghệ và chuyển đổi số, ngành KTTV đã từng bước ứng dụng trí tuệ nhân tạo - AI, dữ liệu lớn - Big Data và chuyển đổi số vào công tác quan trắc, dự báo. Chúng ta đã triển khai thành công nhiều dự án quan trọng nhằm nâng cấp hệ thống quan trắc, hiện đại hóa công nghệ dự báo, đồng thời nâng cao năng lực cán bộ. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế như hệ thống quan trắc chưa đồng bộ, năng lực dự báo cần tiếp tục cải thiện và nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu”, ông Nguyễn Thượng Hiền nhấn mạnh.
Năm 2025, không chỉ là dấu mốc 75 năm Ngày Khí tượng Thế giới mà còn là 80 năm ngày thành lập Cơ quan Khí tượng Thủy văn Việt Nam, là năm cuối để thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, là năm chuẩn bị Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV. Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn đề nghị toàn ngành tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị quyết 57, ưu tiên ứng dụng công nghệ AI, Big Data, IoT vào công tác khí tượng thủy văn. Phát triển mạng lưới quan trắc hiện đại, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế về chia sẻ dữ liệu.
Quang cảnh Lễ phát động hưởng ứng Ngày Khí tượng thế giới 2025. Ảnh: Tiến Đức.
Ngành KTTV sẽ từng bước nâng cao năng lực dự báo các hiện tượng thời tiết cực đoan, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm đa thiên tai đảm bảo thông tin kịp thời và chính xác. Phát triển đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, tập trung đào tạo nguồn nhân lực trẻ để đáp ứng yêu cầu mới. Công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của KTTV trong phòng chống thiên tai cũng sẽ được tăng cường. Bên cạnh đó là đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tranh thủ sự hỗ trợ về kỹ thuật, công nghệ và đào tạo nhân lực về cảnh báo sớm.
Tăng cường hệ thống cảnh báo sớm
Chia sẻ về hệ thống cảnh báo sớm tại Việt Nam, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, Cục Khí tượng Thủy văn cho biết: HIện nay, mạng lưới quan trắc KTTV quốc gia gồm 217 trạm khí tượng bề mặt, gần 2.000 trạm đo mưa tự động, 426 trạm thủy văn, 27 trạm khí tượng hải văn cùng 10 trạm radar thời tiết hiện đại. Hệ thống này đang giúp theo dõi, giám sát, dự báo và cảnh báo kịp thời các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như bão, lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn.
Để có được những thông tin kịp thời, chính xác, Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị thuộc Cục KTTV, từ Trung tâm Quan trắc, Trung tâm Thông tin Dữ liệu đến Đài KTTV khu vực và các tỉnh. Quá trình này đảm bảo sự đồng bộ và chính xác của dữ liệu đầu vào, phục vụ dự báo, cảnh báo thiên tai.
Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia chia sẻ về hệ thống cảnh báo sớm của Việt Nam. Ảnh: Trung Nguyên.
“Một bản tin dự báo có giá trị không chỉ nhờ vào phương pháp phân tích hiện đại mà còn phụ thuộc chặt chẽ vào chất lượng dữ liệu quan trắc và sự phối hợp giữa các đơn vị trong hệ thống. Không có quan trắc đầy đủ, không có dữ liệu chính xác thì dù mô hình dự báo có tiên tiến đến đâu cũng không thể đưa ra những bản tin hữu ích đến với nhân dân”, ông Mai Văn Khiêm chia sẻ.
Bên cạnh đó, công tác hợp tác quốc tế đã giúp nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo sớm, ứng phó hiệu quả hơn với những diễn biến thời tiết nguy hiểm xuyên biên giới. Điển hình là siêu bão Yagi năm 2024, sự chia sẻ dữ liệu giữa Cơ quan KTTV Trung Quốc, Nhật Bản và Việt Nam đã giúp tăng độ chính xác của dự báo quỹ đạo, cường độ bão. Từ đó, hỗ trợ chính quyền và người dân chuẩn bị kịp thời, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai.
Theo ông Khiêm, Trung tâm đã nhận được sự hợp tác đặc biệt của nhiều đơn vị như Hội Khí tượng thủy văn Việt Nam, Cục Quản lý Tài nguyên nước, Viện Khoa học KTTV&BĐKH, Cục Đê điều và Phòng chống thiên tai, Cục Cứu hộ Cứu nạn, các Viện, trường đại học... Điều này hỗ trợ rất nhiều trong chia sẻ khoa học công nghệ, dữ liệu và phối hợp ứng phó thiên tai một cách hiệu quả. Các cơ quan thông tin truyền thông, báo chí cũng đóng vai trò then chốt trong việc lan tỏa thông tin đến các địa phương và người dân nhanh chóng, chính xác. Nhờ sự đồng hành này, thông tin dự báo không dừng lại ở những bản tin kỹ thuật mà còn được chuyển hóa thành hành động cụ thể, giúp chính quyền và nhân dân chủ động ứng phó.
Bà Đặng Thanh Mai, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn phát biểu tại buổi lễ. Ảnh: Trung Nguyên.
Phát biểu bế mạc buổi lễ, bà Đặng Thanh Mai, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thủy văn khẳng định, ngành KTTV sẽ tiếp tục nỗ lực để tập trung các nguồn lực để phát triển đồng bộ theo hướng hiện đại hóa và tự động hóa các hoạt động dự báo, cảnh báo KTTV đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và nhân dân.
