“Bom tấn” BC 15

Nửa tháng trước, giám đốc một Cty giống đóng tại Thanh Hóa, gọi điện bảo tôi:

- Bạn gọi cho ông Báo Thái Bình giúp mình mấy tấn BC15 nhé. Giá mấy cũng được, tiền luôn, trong này “cháy” quá. Mình đã gọi ra Thái Bình mấy lần nhưng không lấy được hàng.

Cú điện của anh bạn làm tôi sững người. BC15, giống lúa thuần của Cty CP Tổng công ty giống cây trồng Thái Bình (TSC) thì tôi không lạ. Cái lạ chỉ một giống lúa thuần sản xuất bao nhiêu chẳng được sao có chuyện đảo điên vì nó đến vậy.

Điều tò mò khiến tôi lập tức gọi cho ông Trần Mạnh Báo, Tổng giám đốc TSC. Ông Báo cười: “Sao không nói sớm. Vụ mùa này tớ đã chuẩn bị tới 4.000 tấn BC15 mà bán hết sạch rồi. Mấy hôm nay có đại lý quen trong Nghệ An gọi ra xin lấy có vài tạ giống cũng không có. Tiếc thật, bây giờ mà có vài ngàn tấn BC15 nữa cũng bán hết”.

Nghe ông Báo trả lời tôi không phải sững người nữa mà thực sự… choáng. Thời buổi cạnh tranh gay gắt như bây giờ, mỗi giống lúa bán được 500-1.000 tấn là niềm ao ước của vô số Cty, thế mà ông nói chỉ 1 vụ bán vèo hết 4.000 tấn BC 15 lại còn không có mà bán, ai muốn mua phải chồng tiền trước. Khiếp thật. BC 15 có lẽ là hiện tượng khác biệt chưa từng có trong ngành giống miền Bắc.

Đúng là đối thủ của lúa lai đã lộ diện. Một giống lúa hội đủ các yếu tố: năng suất cao, chống chịu tốt, thích ứng rộng, tương đối ngắn ngày, chất lượng gạo tốt thì chỉ có ở một số tổ hợp lai. Thế nhưng lúa thuần BC 15 cũng hội tụ tất cả hầu hết các yếu tố đó. Nói hầu hết vì nhiều nơi còn băn khoăn BC 15 nhiễm đạo ôn nếu gieo trồng vụ đông xuân. Với những ai đã trồng BC 15 thì nhược điểm đó dễ dàng khắc phục bằng điều chỉnh đôi chút trong bón phân và chế độ chăm sóc, hơn thế kể cả trường hợp nhiễm đạo ôn giống vẫn hồi phục tốt. Về năng suất, có lẽ ít giống lúa thuần hiện nay vượt ngưỡng trên 10 tấn/ha, ngoài BC 15 (vụ đông xuân 2008-2009 nông dân xã Đại Quang, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam đã thu hoạch BC15 với năng suất đạt 11 tấn/ha/vụ).

Về phổ thích ứng, cũng hiếm có một giống trồng được từ trung du miền núi phía Bắc, ĐBSH, suốt giải miền Trung – Tây Nguyên và hiện đang tiếp tục “Nam tiến”. Cụ thể vụ đông xuân 2010-2011, Cty CP Tổng công ty Giống cây trồng Thái Bình hợp tác với Trung tâm Giống Nông nghiệp - Thuỷ sản cây trồng Bạc Liêu đã gieo cấy 66,5ha BC15 tại huyện Hồng Dân, năng suất trung bình đạt 75 tạ/ha, nhiều hơi đạt trên 80 tạ/ha, so với hầu hết các giống lúa trong vùng chỉ đạt 65 tạ/ha. Vụ sản xuất này, cán bộ kỹ thuật phát hiện một bông lúa BC15 dài 35cm, có số hạt trên bông tới 517 hạt, cao gấp 2-3 lần bông lúa bình thường. Sự kiện khiến Tổng giám đốc Trần Mạnh Báo thưởng nóng 5 triệu đồng cho người trồng ra bông lúa kỳ diệu đó là nông dân Trần Văn Nhàn ở tổ giống xóm Lung, ấp Ninh Điền, xã Ninh Quới, huyện Hồng Dân, tỉnh Bạc Liêu.

BC15 còn một ưu điểm quan trọng nữa là chất lượng. Vụ đông xuân này, giá lúa BC15 tại Thái Bình 10.000 đồng/kg, cao hơn giá Khang dân trên 3.000 đồng/kg. Năng suất cao, thóc thương phẩm được giá, người trồng lúa nhiều nơi chính thức bị BC15 mê hoặc.

Tiếp tục lộ diện đối thủ đáng gờm

Mỗi lần tiếp xúc Tổng giám đốc TSC Trần Mạnh Báo, cảm nhận đầu tiên đến với tôi ở ông sự tự tin vô bờ; cũng có thể, với những gì ông đang có, ông có quyền nghĩ sao làm vậy. Ông nói: Thái Bình đang có 5 giống lúa thuần: TBR1, TBR36, TBR45, BC15, ĐH18, đủ sức quyết định thay đổi canh tác nông nghiệp miền Bắc. BC15, rõ ràng đã quá nổi tiếng. TBR1 cũng vậy, một giống lúa chọn ra từ giống Q5, đặc điểm nông học gần giống Q5 nhưng ưu việt hơn. TBR36 ngắn ngày như Khang dân 18, chất lượng hơn, cũng là giống đang được nhiều người biết. Chỉ có TBR45 và ĐH8 vẫn là những ẩn số.

Ông Báo nói: Công ty đang hoàn tất mọi thủ tục để TBR45 được đặc cách là giống quốc gia. Trong đời làm giống của tôi, chưa thấy một giống nào ưu việt hơn nó, thậm chí ưu việt đến kỳ lạ. Đó là vừa năng suất cao (65-85 tạ/ha), thích ứng rộng từ vùng miền núi cao Chiêm Hóa – Tuyên Quang tới tận Bình Định đều cho kết quả tốt. Giống chịu rét rất tốt, chống chịu nhiều loại sâu bệnh nhất là đạo ôn, dạng hình cực kỳ đẹp, cây cứng, góc lá đòng hẹp, phải nói lá đòng đâm tua tủa, gạo lại rất ngon, thậm chí còn ngon hơn cả BC15, lý thú hơn nữa là giống chịu được độ mặn lên tới 5%o (thử nghiệm ở vùng ven biển Nam Định, Thái Bình và Thanh Hóa). Ông Báo tự tin: Với những ưu điểm hiếm có trên của TBR45, sau khi được công nhận giống chính thức, mỗi vụ TSC sẽ bán không dưới 2.000 tấn giống này. Đây cũng có thể coi là giống thích ứng biến đổi khí hậu, chịu mặn tốt hơn cả lúa lai khi một số khu ruộng ở vùng biển Tiền Hải lúa lai và các lúa khác bị chết do mặn thì TBR45 sinh trưởng phát triển bình thường.

Tầm nhìn Trần Mạnh Báo

Khác hẳn các tỉnh khác, gần như toàn bộ giống lúa ở Thái Bình là của người Thái Bình chọn tạo, cố nhiên, có một tỷ lệ nhất định lúa thơm với xuất xứ khác nhau, thì công ty giống của tỉnh cũng sàng lọc, sản xuất ra để đáp ứng nguyện vọng của dân chứ hiếm khi phải nhập khẩu hay mua giống từ tỉnh ngoài. Nghĩa là họ đi lên từ chính nội lực, với sự đóng góp rất lớn của TSC, mà người khởi xướng là TGĐ Trần Mạnh Báo, người có tầm nhìn trong lĩnh vực phát triển giống lúa.

Có nội lực sẽ có tất cả. Sau cổ phần hóa, doanh thu của TSC năm 2008 chỉ là 46 tỷ, năm 2009 đạt 70 tỷ, 2010 là 130 tỷ và năm nay đạt không dưới 200 tỷ đồng, đó là mức tăng trưởng cấp số nhân với công bội gần bằng 2, quả là hiếm có. Với lượng giống lúa bán mỗi vụ trên dưới 6.000 tấn, không ít người sẽ không thể hình dung nổi Cty sản xuất giống ở đâu, chế biến, đóng gói thế nào kịp cung cấp cho dân sản xuất, cụ thể như vụ mùa gấp rút ở miền Bắc năm 2011 này. Đương nhiên, như đã biết họ đã làm được và chắc chắn còn làm tốt hơn. TGĐ Trần Mạnh Báo dự kiến tương lai mỗi năm TSC phải sản xuất vài vạn tấn giống lúa cho thị trường, mà cho đến hôm nay, mọi sự chuẩn bị từ con người, việc mở rộng thêm nhà máy chế biến hạt giống, vùng và đất sản xuất giống, đã được hoàn tất.