Người trồng cà phê cần chăm bón vườn tốt hơn để tăng năng suất, lợi nhuận.
Trong sản xuất nông nghiệp ở Tây Nguyên, cây cà phê chiếm vị trí rất quan trọng. Diện tích cà phê ở vùng Tây Nguyên chiếm hơn 90% diện tích cà phê cả nước và đây là vùng sản xuất chuyên canh cà phê lớn nhất nước ta. Nhờ những lợi thế về đất đai khí hậu, cây cà phê trồng ở vùng Tây Nguyên dễ đạt được năng suất cao và chất lượng tốt khi được chăm bón đúng kỹ thuật.
Trong những năm gần đây, một số các loại cây trồng khác đặc biệt là cây sầu riêng do có lợi nhuận rất cao nên được phát triển rất mạnh ở vùng Tây nguyên. Nhiều diện tích cà phê già cỗi được chuyển đổi sang trồng sầu riêng.
Mô hình trồng xen cây sầu riêng trong vườn cà phê cũng phát triển mạnh, nhiều nơi, nông dân trồng sầu riêng xen trong cà phê với mật độ cao nên có chiều hướng lấn át cà phê.
Tuy vậy, qua Chương trình Canh tác cà phê Thông minh triển khai tại 5 tỉnh Tây Nguyên do Công ty CP Phân bón Bình Điền, Viện WASI và Khuyến nông thực hiện việc điều tra nông hộ các vùng trồng cà phê chính ở Tây Nguyên cho thấy: Đến nay, cà phê vẫn là cây được nông dân vùng này gắn bó lâu dài và vẫn là chủ lực của vùng Tây nguyên theo đúng chủ trương, định hướng của Chính phủ.
Hiện nay, các vườn cà phê vùng Tây Nguyên đang nuôi trái ở giai đoạn cuối. Trong giai đoạn này cây cà phê cần được cung cấp đầy đủ đạm và kali để vào chắc được tốt và giữ được sinh trưởng vườn cây không bị quá suy kiệt, lân được bón với tỷ lệ thấp hơn. Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy có mối liên quan giữa yếu tố dinh dưỡng đạn, kali trong cây với bệnh khô cành khô quả cà phê (do nấm Colletotrichum spp).
Việc thiếu đạm và kali thường làm cây cà phê dễ bị nhiễm bệnh khô cành khô quả nặng vào thời kỳ sắp thu hoạch, quả có thể bị rụng sớm, cành bị khô và chết sau thu hoạch. Tỷ lệ N:P:K hợp lý cho vườn cây trong giai đoạn này là 2-1-2 hoặc có kali cao hơn đạm một ít.
Ở các vườn cà phê năng suất không cao lắm, đạt khoảng 3 tấn nhân/ha thì có thể sử dụng các loại phân bón NPK có tỷ lệ 2-1-2 như Đầu Trâu Mùa Mưa, có công thức là 16-8-16 8S TE hoặc các loại NPK có công thức tương tự như 17-7-17 TE…
Đối với các vườn cà phê đạt năng suất cao trên 4 tấn nhân/ha thì nên sử dụng các loại phân NPK có hàm lượng kali cao hơn đạm để giúp cho nhân cà phê chắc, nặng hơn và cà phê chín tập trung hơn và giảm được hiện tượng khô cành sau thu hoạch.
Công ty CP Phân bón Bình Điền có loại phân bón chuyên dùng cho cà phê vào thời kỳ này là Đầu Trâu Chắc hạt. Đầu Trâu Chắc hạt có công thức16-6-19 TE, đây là loại phân bón có tỷ lệ N:P:K và các chất trung vi lượng phù hợp cho cà phê vào thời kỳ quả cà phê vào nhân, đặc biệt là những vườn đạt năng suất cao.
Để bảo đảm sinh trưởng, phát triển và năng suất của vườn cà phê cần phải bón phân đúng quy trình kỹ thuật vào các thời kỳ trong năm nhằm cung cấp dinh dưỡng kịp thời cho vườn cà phê.
Thông thường cà phê được bón phân khoáng 1-2 lần trong mùa khô và 3 lần trong mùa mưa: vào đầu, giữa và cuối mùa mưa. Đợt đầu mùa mưa có thể bón NPK có công thức 16-16-8- 9S-TE hoặc các loại phân có tỷ lệ tương tự vì lúc này cây cà phê cần nhiều đạm và lân hơn kali. Đợt giữa và cuối mùa mưa có thể bón loại phân bón Đầu Trâu mùa mưa hay Đầu Trâu chắc hạt tùy năng năng suất vườn cây.
Vườn có năng suất cao nên sử dụng loại Đầu Trâu chắc hạt để đáp ứng đủ nhu cầu kali cho vườn cây. Lượng bón từ 500-600 kg/ha/lần bón cho các vườn cà phê có năng suất khoảng 4 tấn nhân/ha. Nếu năng suất cà phê cao hơn phải bón tăng cường với lượng bón 600-700kg/ha/lần bón.
Tuy vậy, để tăng hiệu quả sử dụng phân bón ở các vườn cà phê năng suất cao nên tăng thêm 1 lần bón thay vì tăng lượng phân bón cho một lần bón có nghĩa là nên bón 4 lần trong mùa mưa. Như vậy vườn cà phê đạt khoảng 5-6 tấn nhân/ha hoặc hơn nữa có thể bón 4 lần trong mùa mưa, mỗi lần bón 400-500kg/ha.
Nhà nông nên sử dụng phân bón Đầu Trâu chắc hạt để đáp ứng đủ nhu cầu kali để tăng năng suất.
Hiện nay, có nhiều diện tích cà phê tái canh được trồng các giống cà phê rất tốt do Viện KHKT Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên chọn tạo như TR4, TR9, TR11, TR12, TRS1… hoặc do các địa phương trong vùng Tây Nguyên chọn tạo như TS1, Xanh Lùn… Các giống này có đặc điểm chung là ít bị nhiễm bệnh rỉ sắt, quả to, năng suất cao và chín khá tập trung.
Với các giống mới này, sau khi trồng 3 năm, nhiều vườn đã có thể đạt năng suất 3-4 tấn nhân/ha, đến năm thứ 6 thứ 7 sau khi trồng, vườn cây bước vào thời kỳ kinh doanh ổn định, có thể đạt 6-7 tấn nhân/ha.
Vào năm thu hoạch chính thứ nhất (thường vào sau khi trồng mới 3 năm) là lúc cây có bước chuyển tiếp từ thời kỳ sinh trưởng dinh dưỡng (hay còn gọi là thời kỳ kiến thiết cơ bản) sang thời kỳ kinh doanh khai thác vườn cây.
Trong giai đoạn này nhu cầu dinh dưỡng của cây cà phê cũng có sự thay đổi về lượng và cả về chất so với các năm kiến thiết cơ bản, do vậy cần chú ý cung cấp phân bón kịp thời và đầy đủ để tránh cho cây cà phê bị kiệt sức. Việc bón phân theo năng suất vườn cây là điều hợp lý để giữ năng suất vườn cà phê được ổn định, tránh được hiện tượng ra quả cách năm.
