Joe Garland lái xe quad kiểm tra trang trại Mythe ở Warwickshire. Ảnh: Guardian.
Trước những thách thức từ biến đổi khí hậu và hạn chế về cơ sở hạ tầng nông nghiệp, nhiều nông dân ở Anh gặp khó khăn tài chính. Theo Cục Môi trường, Lương thực và Nông thôn nước này, thu nhập bình quân của nông dân Anh giảm 21% so với giai đoạn 2019-2020. Nếu không nhờ khoản trợ cấp của EU, nhiều người đã phải nghỉ kinh doanh.
Để đối phó, nhiều nông dân đã đa dạng hóa mô hình kinh doanh theo hướng bền vững. Tại trang trại Mythe ở Atherstone, hạt Warwickshire, Tây Bắc nước Anh, Joe Garland, 43 tuổi, mở dịch vụ trải nghiệm đi xe quad, một loại xe máy có 3 hoặc 4 bánh, sử dụng lốp mềm, và di chuyển được trên đường xấu.
Garland tiếp quản trang trại từ cha mình, ông Peter, vào năm 2004. Ngày ấy, giá sữa giảm khiến trang trại gặp khó khăn. Cách duy nhất để tồn tại là mở rộng đất sản xuất và đầu tư thêm thiết bị. Tuy nhiên, trang trại Mythe Farm không đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp lớn. Do giá trị sản xuất nông nghiệp chỉ chiếm 20% doanh thu, Garland cho rằng phương thức sản xuất không còn khả thi.
Không chịu bó tay, Garland chuyển mô hình trang trại sang tổ chức tiệc cưới, tổ chức sự kiện cho các công ty và trải nghiệm đi xe quad trong trang trại. “Chúng tôi chỉ kết hợp dịch vụ trải nghiệm xe quad, và không xây thêm công trình nào lớn. Thật may, đàn cừu thích nghi nhanh với tiếng gầm rú động cơ và biết tránh khi xe quad đi ngang", anh nói.
Khi Garland trình bày kế hoạch kinh doanh mới với cha, ông Peter thấy khó hiểu. Sau vài năm, giờ Peter lại thấy vui vì trang trại còn hoạt động và phát triển tốt, bất chấp khó khăn do Covid-19 mang tới. Còn Garland "con" chỉ phải chịu thêm rủi ro, nếu không may khách hàng va chạm với xe quad. Bù lại, anh coi trọng việc đào tạo nhân viên để chăm sóc, tư vấn cặn kẽ cho khách hàng.
Emily Goodson của trang trại Castle View, ở Bottesford, hạt Leicestershire mang tới một trải nghiệm khác. Bắt đầu hoạt động vào năm 1956, trang trại vốn trồng lúa mì, lúa mạch, hạt cải dầu và yến mạch. Khác với anh trai, Goodson không nghĩ sẽ gắn bó lâu dài với trang trại, nếu tìm được một công việc thành phố.
Covid-19 thay đổi mọi thứ. Khi viết luận văn tốt nghiệp đại học, cô trở về nói chuyện với một số nông dân nhằm giúp họ có thêm lợi nhuận, bằng cách mở thêm dịch vụ chôn cất ngay tại trang trại, nơi có những cánh đồng bị bỏ hoang nhiều năm. Goodson tin đây sẽ là nơi an nghỉ lý tưởng.
Thay vì thực hiện toàn bộ dịch vụ chôn cất, Goodson cùng các thành viên sáng lập ủy nhiệm cho nhà tang lễ địa phương. Hơn nửa năm qua, tình hình hình kinh doanh khả quan. Cô nhận ngày một nhiều đơn đặt hàng, nhưng chưa có bảng giá cụ thể cho từng dịch vụ. Goodson hy vọng khu chôn cất sẽ mở cửa vào năm 2022. “May mắn là mọi người trong làng đều ủng hộ”, cô cho biết.
Emily Goodson trên khu đất được sử dụng làm dịch vụ chôn cất tại Trang trại Castle View ở Leicestershire. Ảnh: Guardian.
Một loại hình kinh doanh khác nữa là tổ chức tour du lịch. Freda Scott-Park, chủ trang trại Portnellan ở Gartocharn, hạt Tây Dunbartonshire, cung cấp dịch vụ cho thuê lều, bếp ăn và địa điểm cắm trại cuối tuần bên vùng nước của hồ Loch Lomond. Tận dụng thế mạnh sẵn có là trang trại nuôi bò hữu cơ, chị lần đầu mở cửa đón khách vào năm 2014, sau hơn 10 năm định hướng nông nghiệp bền vững.
Cùng chồng, Scott-Park đã mất nhiều công thuyết phục bố mẹ. Mới đầu, trang trại của chị mở một dịch vụ duy nhất là cho thuê chỗ neo đậu thuyền bên hồ. Sau khi làm ăn có lãi, chị mở rộng kinh doanh thêm nhiều dịch vụ phụ trợ khác xung quanh trang trại. Ý tưởng mới nhất là tour du lịch vòng quanh hồ do Chris, con trai của Scott-Park khởi xướng. Trái với lo lắng về sự phản đối từ các công ty lữ hành thương mại khác quanh hồ, trang trại Portnellan nhận được sự chào đón.
Khi đến trang trại Portnellan, du khách có thể ngắm nhìn những con bò ngay trước lều, trải nghiệm công việc làm nông, hoặc ở trong chính trang trại của người chăn nuôi bò. “Nuôi bò hữu cơ ngày càng khó khăn. Chúng tôi không đủ trang trải cuộc sống. Nhờ sự giúp đỡ của các doanh nghiệp quanh hồ, chúng tôi mở được mô hình mới và tự hào về nó", chủ trang lại Scott-Park nói.
Cũng là tận dụng cơ sở sẵn có, nhưng trang trại Thrales End tại Harpenden, hạt Hertfordshire hướng đến dịch vụ cho thuê không gian làm việc. Ian Pigott, 51 tuổi, là thế hệ thứ tư của trang trại. Ông làm việc ở trang trại gia đình từ năm 1996, và sớm nghĩ đến những ý tưởng thương mại hóa, bên cạnh mô hình kinh doanh truyền thống.
Gia đình Pigott làm nông nghiệp từ thế kỷ 15. Sau khi buôn bán tạp hóa hồi cuối thập niên 80 nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế cao, ông chuyển hướng qua vài, ba ngành dịch vụ khác, trước khi cho những doanh nghiệp vừa và nhỏ thuê không gian làm văn phòng - một hình thức gần giống như các quán cà phê ở những đô thị lớn.
“Chúng tôi có nhà thiết kế, phát triển phần mềm, kế toán, và khảo sát. Nói chung là đầy đủ. Chúng tôi tự hào về trang trại này. Ngoài nhiệm vụ thừa kế của tổ tiên, thông qua mô hình kinh doanh mới, tôi thấy như mình đang phát triển trang trại từng ngày, phục vụ cho những thế hệ kế tiếp", Pigott bày tỏ.
Khi cơn bão tài chính, kinh tế quét qua, do ảnh hưởng của Covid-19, Pigott đã lo sợ đến viễn cảnh khách trả văn phòng làm việc. Nhưng sau gần một năm, điều ấy không xảy ra. Chỉ một số ít nhân viên của những công ty này nghỉ việc. Nhờ vậy, các dịch vụ gia tăng của Pigott trong trang trại Thrales End. rộng lớn như nhà ăn, khu giải trí, công viên được duy trì.
"Tôi rất thích một câu nói của người bạn, rằng chúng ta không thừa kế trang trại từ cha mẹ, mà là đang mượn nó từ chính con cái mình. Điều ấy có nghĩa, chúng ta chỉ là người trông coi, cho tới hết thế hệ này. Chỉ suy nghĩ như thế, mỗi nông dân mới dậy lên tinh thần trách nhiệm cho bản thân”, Pigott nhấn mạnh.
