Theo Sở NN-PTNT Lào Cai, trong năm 2023, tỉnh cấp thêm 01 mã vùng trồng chuối, 02 mã cơ sở đóng gói nông sản đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, nâng tổng số vùng trồng, cơ sở đóng gói của tỉnh lên 16 vùng trồng và 11 cơ sở đóng gói. Cụ thể gồm: 15 vùng trồng chuối xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, 01 vùng trồng chè xuất khẩu sang châu Âu, Hoa Kỳ, Đài Loan, Nhật Bản; 08 cơ sở đóng gói quả chuối, 02 cơ sở đóng gói thạch đen, 01 cơ sở đóng gói quả chanh leo.
Vùng trồng chuối tại huyện Mường Khương đã được cấp mã số vùng trồng phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu. Ảnh: Lưu Hòa.
Vấn đề được UBND tỉnh rất quan tâm
Thời gian qua, ngành nông nghiệp Lào Cai đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, triển khai đến cơ sở đảm bảo các vùng trồng đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Đồng thời, phối hợp với các sở, ngành, địa phương hướng dẫn, chỉ đạo sản xuất đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm; tổ chức giám sát định kỳ các vùng nguyên liệu hàng hóa chủ lực về sinh vật gây hại, hướng dẫn thu gom bao bì thuốc BVTV sau sử dụng đúng quy định, hướng dẫn ghi nhật ký đồng ruộng. Đồng thời đã chủ động, tích cực hỗ trợ các địa phương hướng dẫn người dân xây dựng mã số vùng trồng.
Với mục tiêu tập trung thiết lập, cấp, quản lý và giám sát vùng sản xuất, ngành nông nghiệp Lào Cai đã đẩy mạnh tuyên truyền, triển khai quy định về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói; phối hợp với đơn vị liên quan và địa phương tổ chức 04 lớp tập huấn tại huyện cho 120 cán bộ đầu mối (phòng NN-PTNT, trung tâm dịch vụ nông nghiệp, khuyến nông viên, cán bộ phụ trách nông, lâm nghiệp, hội nông dân, hội phụ nữ, đoàn thanh niên các xã, phường, thị trấn) về yêu cầu đối với vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản xuất khẩu; quy trình thiết lập để cấp mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói nông sản xuất khẩu; hồ sơ sổ sách vùng trồng, cơ sở đóng gói theo yêu cầu của nước nhập khẩu.
Bên cạnh đó, giám sát vùng trồng, cơ sở đóng gói sau khi cấp mã số; nhận biết một số sinh vật gây hại cần kiểm soát trên các loại quả tươi xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Tập trung hỗ trợ, thiết lập, cấp mã số cho các vùng; giải quyết hồ sơ đề nghị của chủ sở hữu hoặc người đại diện vùng trồng, cơ sở đóng gói trên cơ sở tuân thủ đúng quy định, minh bạch, trách nhiệm.
Lào Cai hiện có 01 vùng trồng chè shan tuyết cổ thụ với diện tích 29,35ha tại xã Tả Thàng, huyện Mường Khương đã được cấp mã số vùng trồng. Ảnh: Lưu Hòa.
Nhờ triển khai thiết lập và giám sát vùng trồng thường xuyên, nghiêm túc, 100% các vùng trồng, cơ sở đóng gói được cấp mã số đã được kiểm tra, giám sát theo đúng hướng dẫn của Cục Bảo vệ thực vật tại TCCS 774:2020/BVTV - Quy trình thiết lập và giám sát vùng trồng và TCCS775:2020/BVTV - Quy trình thiết lập và giám sát cơ sở đóng gói.
Cụ thể, về vùng trồng: Có 13/16 vùng trồng duy trì các điều kiện đáp ứng yêu cầu của nước nhập khẩu, đủ điều kiện để tiếp tục duy trì mã số vùng trồng và mã số cơ sở đóng gói xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, riêng sản phẩm chè xuất khẩu sang thị trường châu Âu, Hoa Kỳ, Đài Loan, Nhật Bản và Trung Quốc. Có 03 vùng trồng đề nghị thu hồi mã số do không đáp ứng được tiêu chuẩn xuất khẩu, chuyển đổi sang cây trồng khác hoặc theo đề nghị của chủ thể vùng trồng.
Về cơ sở đóng gói: Có 07/11 cơ sở đóng gói nông sản đạt yêu cầu duy trì xuất khẩu sang Trung Quốc. Có 04/11 cơ sở không đạt yêu cầu xuất khẩu đề nghị thu hồi do chuyển đổi mục đích sử dụng, cơ sở vật chất không đáp ứng yêu cầu duy trì, cơ sở đề nghị thu hồi mã số.
Theo các cơ quan chuyên môn của ngành nông nghiệp Lào Cai, thời gian qua, UBND tỉnh hết sức quan tâm, chỉ đạo sát sao việc thiết lập, cấp và quản lý mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói nông sản trên địa bàn tỉnh. Các sở, ngành, địa phương tích cực tuyên truyền, vận động thành lập các hợp tác xã, tổ hợp tác làm đầu mối liên kết nông dân với doanh nghiệp xuất khẩu, thực hiện liên kết theo chuỗi giá trị nhằm xây dựng các vùng nguyên liệu đáp ứng yêu cầu, quy định của thị trường nhập khẩu...
Vùng chè cổ thụ đã được cấp mã số vùng trồng tại xã Tả Thàng, huyện Mường Khương. Ảnh: Lưu Hòa.
Cần số hóa quản lý mã số vùng trồng
Để đạt các quy định cấp mã vùng trồng, tỉnh Lào Cai cũng chú trọng xây dựng các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn, đảm bảo an toàn dịch bệnh, thống nhất áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật sản xuất bền vững (VietGAP, GlobalGAP...) hoặc theo yêu cầu cụ thể từng thị trường; xây dựng và nhân rộng diện tích sản xuất theo mô hình liên kết chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu sản phẩm; phát triển nông sản an toàn, nông sản hữu cơ gắn chứng nhận mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc...
Mặc dù vậy, công tác cấp, quản lý, kiểm tra, giám sát mã số vùng trồng trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn như: Yêu cầu về tiêu chuẩn của nước nhập khẩu đối với các mặt hàng nông sản ngày càng khắt khe, thường xuyên thay đổi, gây khó khăn nhất định cho địa phương và doanh nghiệp xuất khẩu trong quá trình cập nhật thông tin cũng như việc áp dụng thực hiện.
Mức độ áp dụng khoa học côngnghệ trong nông nghiệp còn thấp. Kết nối giữa các thành phần trong chuỗi giá trị nông nghiệp còn hạn chế và rời rạc; nhận diện nguy cơ, có biện pháp ngăn chặn kịp thời nguy cơ tiềm ẩn có thể phát sinh trong quá trình sản xuất gây mất an toàn còn hạn chế.
Bệnh vàng lá Panama tại các vùng trồng chuối liên tục gây hại làm ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng sản phẩm. Sản phẩm có lúc tiêu thụ không ổn định, có thời điểm không tiêu thụ được nên ảnh hưởng đến đời sống người sản xuất và việc duy trì, mở rộng diện tích.
Việc cấp mã số vùng trồng mới đi vào hoạt động nên nhận thức của một số chủ thể còn hạn chế; tình trạng tổ chức, cá nhân sản xuất không duy trì các điều kiện kỹ thuật của mã số vùng trồng như không cập nhật hoặc không ghi chép nhật ký đồng ruộng, vệ sinh đồng ruộng, thu gom vỏ bao gói thuốc bảo vệ thực vật, thu gom rác thải nông nghiệp sau thu hoạch... vẫn còn khá phổ biến. Địa hình đồi núi phức tạp, đi lại khó khăn, đặc biệt là vùng sâu nên việc tuyên truyền, kiểm tra gặp không ít khó khăn…
Bệnh vàng lá Panama là căn bệnh có sức tàn phá nghiêm trọng đến vườn chuối, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản, gây khó khăn cho xuất khẩu. Ảnh: Lưu Hòa.
Nhằm nâng cao hiệu quả công tác cấp, quản lý, giám sát mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nông sản phục vụ xuất khẩu, ngoài việc chủ động quy hoạch, thiết lập vùng trồng, cơ sở đóng gói tại địa phương, Lào Cai kiến nghị Trung ương bổ sung một số sản phẩm cây trồng có diện tích lớn, tập trung, có tiềm năng xuất khẩu của tỉnh Lào Cai vào danh mục sản phẩm hàng nông sản đàm phán với Trung Quốc trong thời gian tới như quả dứa tươi, chè búp khô, tinh dầu quế…
Mặt khác, tăng cường chuyển đổi số trong quản lý mã vùng trồng, cơ sở đóng gói; kịp thời tuyên truyền, phổ biến nội dung của các nghị định thư, các yêu cầu và các cam kết mà Việt Nam ký kết với các quốc gia, đặc biệt là Trung Quốc liên quan đến xuất khẩu nông sản đến các địa phương có mặt hàng nông sản xuất khẩu biết để tuyên truyền, triển khai thực hiện.
Đối với UBND tỉnh Lào Cai, ngành nông nghiệp tỉnh đề xuất tiếp tục quan tâm, hỗ trợ kinh phí để thực hiện việc tuyên truyền quy định, tiêu chuẩn, yêu cầu của các nước liên quan đến xuất khẩu nông sản; áp dụng chuyển đổi số vào quản lý, giám sát vùng trồng phục vụ xuất khẩu; máy định vị vùng trồng (GPS) theo yêu cầu của nước nhập khẩu.
Đồng thời tiếp tục ban hành chính sách đủ lớn để thu hút các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh tham gia liên kết, tiêu thụ sản phẩm trong các vùng đã cấp mã số, góp phần thúc đẩy phát triển sản xuất các sản phẩm chủ lực của tỉnh đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu, nâng cao giá trị sản phẩm.
