Tại huyện Núi Thành (Quảng Nam) hiện có khoảng 80 tàu làm nghề khai thác mực xà với sản lượng đánh bắt hơn 20.000 tấn mỗi năm. Ảnh: L.K.
Khai thác mực xà là nghề truyền thống từ lâu đời của ngư dân ở Quảng Nam. Các tàu làm nghề này chủ yếu tập trung ở các xã Tam Quang, Tam Giang của huyện Núi Thành. Theo thống kê của phòng NN-PTNT huyện Núi Thành, hiện nay, trên địa bàn có khoảng 80 tàu khai thác mực xà với sản lượng hơn 20.000 tấn/năm.
Với nghề này, hầu hết mực sau khi đánh bắt sẽ được ngư dân sơ chế thủ công trước khi cho vào hầm đông lạnh hoặc phơi khô. Các công đoạn này chiếm rất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến chất lượng mực trước khi phơi, nhất là quy định về an toàn thực phẩm của thị trường xuất khẩu.
Ngoài ra, mỗi chuyến khai thác mực thường kéo dài trên dưới 3 tháng, ngư dân làm việc liên tục nên khó có thể đảm bảo được chất lượng mực luôn đạt tốt. Vậy nên, những năm qua, sản phẩm mực xà ở Quảng Nam chủ yếu xuất thô sang các thị trường Trung Quốc, Đài Loan, Thái Lan với giá cả bấp bênh. Thông thường, mực xà khô được được bán với giá 150.000 đồng/kg. Tuy vậy, có thời điểm, giá mực khô giảm mạnh, chỉ bán được 75.000 đồng/kg.
Thực tế đó đặt ra bài toán phải làm sao để gia tăng, nâng tầm giá trị cho sản phẩm mực xà, đảm bảo chất lượng ngay từ khâu sơ chế cho đến chế biến chuyên sâu. Vừa qua, Công ty TNHH Sáng tạo công nghệ TKT Việt Nam đã triển khai đề tài “Ứng dụng công nghệ tự động hóa để chế tạo máy sơ chế mực xà trước khi phơi”, áp dụng trên tàu cá của ngư dân Trần Tấn Sinh (thôn Đông An, xã Tam Giang, Núi Thành), chủ tàu QNa 91769TS.
Qua thời gian sử dụng, ông Sinh nhận thấy, khi áp dụng máy sơ chế mực xà thay cho thủ công không chỉ thời gian được rút ngắn mà còn tăng chất lượng, đem lại giá trị kinh tế cao hơn. Cùng với đó, một số chủ tàu cũng đang tham quan, học tập, nghiên cứu đầu tư hầm đông lạnh bằng foam bọc composite để bảo quản mực xà thay cho phơi khô.
Mực xà sau chế biến nâng cao được giá trị, hướng tới xuất khẩu ở những thị trường tiềm năng hơn. Ảnh: L.K.
Ông Nguyễn Ngọc Vinh, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Giang cho biết, tại địa phương, nghề câu mực xà đem lại thu nhập khá cao, có chuyến biển ngư dân thu được hàng tỷ đồng. Với hiệu quả mang lại, chính quyền xã khuyến khích ngư dân mạnh dạn đầu tư máy sơ chế để nâng cao chất lượng mực xà, đem lại giá trị kinh tế lớn hơn sau mỗi chuyến biển.
Cùng với đó, Hội Nông dân xã Tam Giang cũng đã liên hệ hợp tác với Khoa Công nghệ thực phẩm (Trường Đại học Thủy sản Nha Trang) thực hiện đề tài “Ứng dụng quy trình chế biến mực tẩm ướp gia vị từ nguyên liệu mực xà tại huyện Núi Thành”. Mực sau khi đánh bắt được thực hiện qua các bước xử lý nguyên liệu, nướng mực, cán mực, xé mực, tẩm ướp gia vị (đường, muối, bột ngọt, ớt…), sấy khô, đóng gói, bảo quản.
Sau thời gian triển khai, đề tài đã chuyển giao nhà xưởng, công nghệ chế biến mực xà tẩm ướp gia vị với công suất 100kg/giờ cùng các loại máy nướng mực, cán mực, máy xé, máy hút chân không... cho Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ Tâm Lộc xây dựng thương hiệu mực tẩm ướp gia vị Tâm Lộc. Đến nay, sản phẩm mực xà tẩm ướp gia vị đã đạt chuẩn OCOP 3 sao, có đầu ra ổn định.
Ông Trần Công Hận, Chủ tịch Hội Nông dân xã Tam Giang cho biết: “Sản phẩm qua chế biến đảm bảo chất lượng nhờ loại bỏ được màu đen của mực xà, thớ thịt mềm, dẻo, ngọt chứ không khô cứng và có vị đắng, chát như tính chất vốn có của nguyên liệu. Sau khi xâm nhập vào thị trường trong và ngoài tỉnh, Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ Tâm Lộc đang xúc tiến thương mại để xuất khẩu mực xà tẩm ướp gia vị”.
