Cỏ đĩ (cây hy thiêm) hay còn gọi là hy tiên, niêm hồ thái…, có tên khoa học Siegesbeckia orientalis L., thuộc họ Cúc (Asteraceae). Hy thiêm là loài thân thảo cao từ 30 - 60cm, sống hằng năm, thường mọc nơi đất ẩm, cành có lông.
Lá mọc đối, hình quả trám, có khi tam giác hay hình thoi mũi mác, dài 4-10cm, rộng 3 - 6cm, cuống ngắn, đầu là nhọn, phiến lá men theo cuống lá, mép có răng cưa không đều, 3 gân chính mảnh, mặt dưới hơi có lông. Cụm hoa hình ngù có lá, đầu màu vàng. Bộ phận dùng làm thuốc: Toàn cây (Herba Siegesbeckiae).
Theo Đông y, hy thiêm có vị đắng, tính lạnh, có độc ít đi vài 2 kinh can và thận với tác dụng: Khu phong thấp, lợi gân cốt, giảm đau, đồng thời có tác dụng giảm độc, an thần, hạ huyết..., chủ trị chứng phong thấp tê liệt, ung nhọt, thấp chấn, bệnh khớp… Theo kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại, thuốc còn có tác dụng kháng viêm, giãn mạch. Sau đây là một số tác dụng của cây hy thiêm:
- Trị phong thấp viêm đa khớp dạng thấp: Dùng hy thiêm thảo 4 lượng sắc nước cốt gia thêm đường đen, cô lại thành cao, lần uống 1 chén trà nhỏ, ngày 2 lần uống.
- Trị viêm khớp do phong thấp, tê tay, tê chân, đau nhức gân xương: Hy thiêm thảo, bạch mao đằng, mỗi thứ 3 chỉ, ngưu tất 5 chỉ. Sắc uống.
- Trị xuất huyết ngoại thương, đinh nhọt sưng tất: Hy thiêm thảo (tươi) liều lượng tùy ý, rửa sạch đâm nát đắp nơi đau.
- Bệnh ăn vào mửa ra, dùng hy thiêm thảo sậy khô tán bột luyện mật làm viên với nước nóng.
- Đinh nhọt sưng độc: Hy thiêm thảo phơi khô tán bột, lần uống nửa lượng với rượu nóng, khi mồ hôi ra là được.
- Miệng méo mắt xiên, phong thấp đau nhức: Dùng hy thiêm thảo (sống) 4 lượng tán bột, chưng phơi 9 lần, luyện mật làm viên lần uống 2 chỉ, mỗi lần 3 lần với rượu nóng.
- Chữa phong thấp: Hy thiêm thảo (100g), thiên niện kiện 12 lượng (50g), đường và 1 lít rượu nấu thành cao ngày uống 2 lần, lần một ly nhỏ trước khi ăn trưa tối.
- Trị đau đầu cảm mạo: Hy thiêm thảo 3 chỉ, lục nguyệt sương 5 chỉ, tử tô 3 chỉ, thông bạch 2 chỉ. Sắc uống.
- Hạ huyết áp, suy nhược thần kinh: Dùng hy thiêm thảo, hòe hoa, mỗi thứ 5 chỉ sắc uống.
