Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh giải trình, làm rõ một số vấn đề các đại biểu Quốc hội quan tâm. Ảnh: Quochoi.vn.
Trong khi đó, ông Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) và ông Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) cũng nhận xét, thiếu đồng bộ, nhất quán và lúng túng trong điều hành xuất khẩu gạo đã gây thiệt hại cho doanh nghiệp, người dân.
Đơn cử như việc Tổng cục Hải quan mở hệ thống thông quan hàng hóa tự động vào lúc 0h cho doanh nghiệp mở tờ khai, gây làn sóng phản đối mạnh mẽ, Thủ tướng phải thanh tra để có biện pháp xử nghiêm.
Đại biểu Nguyễn Thanh Xuân (đoàn Cần Thơ) thì nêu ý kiến: “Sự việc này thể hiện sự nóng vội, vai trò tham mưu có nhiều bất cập, thậm chí cho thấy không nắm bắt đầy đủ thông tin về thực trạng tình hình xuất khẩu gạo cả nước, nhất là ở vựa lúa lớn nhất của vùng Đồng bằng sông Cửu Long”.
Đại biểu Xuân nhấn mạnh quyết định điều hành gạo vừa qua gây thiệt hại cho doanh nghiệp ký kết hợp đồng với các đối tác, do không xuất hàng đi được và phải tốn thêm chi phí. Bên cạnh đó, còn ảnh hưởng nhất định đến cơ hội xuất khẩu giá cao, có lợi cho người sản xuất.
Ông đề nghị Chính phủ cần thẳng thắn đánh giá, trách nhiệm và cơ quan tham mưu, phương pháp điều hành, về việc dừng và mở lại xuất khẩu gạo để không lặp lại trong thời gian tới.
Giải trình trước Quốc hội ngày 15/6 về vấn đề xuất khẩu gạo đầu năm 2020, Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh cho rằng, thời điểm đó diễn biến xuất khẩu gạo phức tạp do các quốc gia đang trong thời kỳ chống dịch căng thẳng, khó khăn. Rất nhiều nước đang tăng mua, tăng tích trữ lương thực.
Tại Việt Nam, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, bên cạnh đó là tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn gây nguy cơ và tâm lý thiếu lương thực. Đặc biệt giá gạo liên tục tăng nhanh khi hai tháng đầu năm 2020, xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng tới 31,7 % so với cùng kỳ; có nguy cơ đến đầu vụ hè thu sẽ bị thiếu hụt nguồn cung lương thực.
Theo Bộ trưởng Công thương, trước tình hình đó, Thủ tướng Chính phủ quyết định tạm dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng 5 để đảm bảo các nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo cũng như ổn định giá gạo trong nước và đảm bảo chủ động trong dự trữ lương thực.
Tuy nhiên quá trình triển khai thực hiện, trên cơ sở rà soát trữ lượng gạo tồn trữ ở đồng bằng sông Cửu Long cũng như trên địa bàn cả nước, đồng thời, xem xét các hợp đồng gạo mà Việt Nam đã ký với nước ngoài, các bộ, ngành đã chủ động báo cáo và Thủ tướng đồng ý cho phép kiểm tra, đánh giá lại toàn diện về các hợp đồng đã đăng ký xuất khẩu gạo cũng như hợp đồng gạo đã giao.
Sau khi cân nhắc các điều kiện và nghe báo cáo của Bộ Công thương và ý kiến của các bên liên quan, Thường trực Chính phủ đồng ý với đề xuất của Bộ Công thương về việc cho phép hoạt động xuất khẩu gạo trở lại bình thường từ ngày 1/5.
Liên quan vấn đề này, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng khẳng định việc triển khai đăng ký xuất khẩu gạo theo đúng quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan quản lý Nhà nước.
“Ngày 11/4, cơ quan hải quan cho xuất khẩu gạo với hạn ngạch 400.000 tấn là cũng theo quyết định của Bộ Công Thương”, ông Đinh Tiến Dũng nói.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng cho biết, những vấn đề còn có bất cập Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành nghiên cứu, rút kinh nghiệm để đảm bảo điều hành có hiệu quả, từ đó để tiếp tục hoàn thiện hơn nữa các khuôn khổ pháp luật để điều hành xuất khẩu gạo cũng như đảm bảo an ninh lương thực.
