Tuần rồi có một câu chuyện khá buồn cười, đó là việc đại diện Hội Những nguời yêu dân ca quan họ Bắc Ninh “kiện” PGS. TS Nguyễn Văn Huy vì ông Huy gây ra 4 “tội”, trong đó “tội” to nhất là “bôi nhọ quan họ”.
Vậy, PGS Nguyễn Văn Huy đã làm gì để đắc tội?
Xin thưa, sau khi biết tin Bắc Ninh tổ chức “dàn hợp xướng” khổng lồ gồm hơn 3000 người trình diễn quan họ để lập kỉ lục, PGS Nguyễn Văn Huy đã trả lời trên báo chí rằng, việc lập kỉ lục ấy là chuyện khôi hài.
“Chuyện nhỏ như con thỏ” như vậy nhưng Hội Những người yêu dân ca quan họ Bắc Ninh đã gửi đơn đến Bộ VH - TT - DL đòi khiển trách PGS Huy và bắt ông phải xin lỗi người quan họ.
Lật giở những vụ kiện xưa nay, có lẽ PGS Huy là người đầu tiên bị khiếu nại bởi những phát biểu liên quan tới… chuyên môn.
Nên nhớ, PGS Nguyễn Văn Huy nguyên là Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, nay là Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia. Với tư cách ấy, trước một hiện tượng văn hóa - xã hội, ông có trách nhiệm phải lên tiếng, dù đúng dù sai. Huống chi, những phát biểu của ông mang tính xây dựng cao, được rất nhiều các nhà khoa học uy tín đồng tình.
Văn hóa quan họ, theo GS Ngô Đức Thịnh, là văn hóa gia đình, dòng họ, làng xã, là thủ thỉ chứ không phải mang ra quảng trường, bắc loa thùng mà hát oang oang. Điều đó quá đúng. Vậy không rõ, với hơn 3000 diễn viên ồn ào như thế, họ sẽ thủ thỉ, giao duyên… như thế nào?
Còn nhớ, không chỉ riêng dân ca quan họ, khi hát xoan được công nhận là Di sản phi vật thể của nhân loại, người ta đã ngay lập tức khuếch trương bằng nhiều cách, kể cả việc biến hát xoan thành… chèo. Điều này đã khiến nhiều nhà nghiên cứu giận dữ, lên tiếng phản đối kịch liệt. Thậm chí có chuyên gia đã nghĩ đến việc đề nghị UNESCO rút lại danh hiệu nếu địa phương ứng xử với di sản một cách lôm côm.
Đến giờ này, điều khiến nhiều người vô cùng ngạc nhiên là vì sao lại xảy ra việc khiếu nại những phát biểu của PGS Huy? Dân ca quan họ đã trở thành di sản phi vật thể của nhân loại, là niềm tự hào của cả dân tộc, trong đó hẳn nhiên có cả PGS Huy, chứ đâu chỉ của riêng ai hay một nhóm người nào đó?
Xem kỹ trong đơn khiếu nại, có nêu đại ý “việc tổ chức kỷ lục là chủ trương đã được Tỉnh ủy, Sở VH-TT&DL Bắc Ninh đồng ý”. Vậy, việc đòi “khiển trách” PGS Nguyễn Văn Huy xuất phát từ lẽ gì? Có phải từ tình yêu đích thực với dân ca quan họ hay vì một điều gì khác?
