Khác với mọi năm, những ngày này, trên cánh đồng Bản Phố, xã Cao Kỳ (huyện Chợ Mới) vẫn còn nhiều mảnh đất không trồng cấy dù người dân đã làm đất, lên luống.
Không có giống, một phần đất ruộng gia đình chị Nông Thị Tưng phải bỏ không. Ảnh: Ngọc Tú.
Chị Nông Thị Tưng có gần 2.000m2 đất ruộng, từ tháng 11/2023, gia đình chị đã thuê cày, bừa, lên luống để trồng cây khoai tây theo dự án triển khai trên địa bàn. Thế nhưng, sau một thời gian chờ đợi, toàn bộ diện tích đất ở đây không có giống để trồng. Tiếc công sức, tiền của bỏ ra làm đất, chị Tưng tự bỏ tiền mua giống khoai tây về trồng, nhưng lượng giống cũng chỉ đủ một nửa diện tích, số còn lại phải bỏ không.
Chị Tưng cho biết, tin tưởng dự án nên đã đăng ký tham gia từ tháng 5/2023 rồi chờ giống để thực hiện. Phân bón cũng đã chuẩn bị nhưng đến bây giờ vẫn chưa nhận được giống nên rất thất vọng. Những năm trước trồng cây vụ đông cho hiệu quả cao nhưng năm nay thất thu.
Tình cảnh của chị Tưng cũng là thực trạng chung đang diễn ra ở 4 xã (Cao Kỳ; Thanh Vận; Thanh Thịnh; Nông Hạ) của huyện Chợ Mới.
Năm 2023, dự án liên kết sản xuất và phát triển nông nghiệp gắn với tiêu thụ cây khoai tây (thuộc dự án 2, Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững) thực hiện trồng cây khoai tây vụ đông ở huyện Chợ Mới. Toàn huyện có 221 hộ đăng ký tham gia, diện tích hơn 40ha, kinh phí thực hiện dự án hơn 1,7 tỷ đồng. Dự án do Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn làm chủ đầu tư, Công ty TNHH Nhật Minh 32 chủ trì thực hiện liên kết.
Theo kế hoạch, dự án sẽ hỗ trợ giống khoai tây Atlantic nhập khẩu để người dân 4 xã của huyện Chợ Mới trồng. Tuy nhiên, khi người dân đã làm đất, Công ty TNHH Nhật Minh 32 bất ngờ thông báo không có giống để cung cấp cho bà con. Lý do được công ty đưa ra là do các đơn vị đối tác không cung ứng được giống khoai tây Atlantic (khoai tây trắng), do vậy công ty đề xuất với chủ đầu tư đổi sang giống khoai tây ăn tươi (khoai tây vàng) để tiếp tục thực hiện. Nhưng đề xuất này không được chấp thuận do không phù hợp với các quy định của dự án.
Dự án bị hủy đột ngột khiến nhiều người dân đăng ký tham gia dự án bức xúc. Ảnh: NT.
Ông Hoàng Văn Luận, Phó Chủ tịch UBND xã Cao Kỳ (huyện Chợ Mới) cho biết, ngày 21/11/2023 Công ty TNHH Nhật Minh 32 có Công văn số 1121/CV-NM32 về việc dừng thực hiện dự án. Do đã quá khung thời vụ, bà con trong xã không kịp chuyển đổi sang trồng loại cây khác, khiến một phần đất đai bỏ không gây bức xúc trong nhân dân.
Công ty TNHH Nhật Minh 32 viện dẫn do ảnh hưởng thời tiết nắng nóng kéo dài trước đó nên một số diện tích khoai tây các tỉnh miền Bắc được trồng vào thời điểm cuối tháng 9 đến cuối tháng 10/2023 bị chết làm khan hiếm nguồn cung ứng giống. Các giống còn lại trên thị trường là giống không có xuất xứ nguồn gốc hoặc giống chưa được cấp phép lưu hành sản xuất nên gây khó khăn trong quá trình thẩm định giá và không đúng quy định của pháp luật. Do đó, Công ty TNHH Nhật Minh 32 không có giống đủ tiêu chuẩn, chất lượng để cung cấp thực hiện dự án.
Dự án trồng khoai tây ở Chợ Mới được chuẩn bị trong 1 thời gian dài, tuy nhiên việc Công ty TNHH Nhật Minh 32 dừng thực hiện với lý do không có nguồn giống đúng thời điểm vào vụ sản xuất khiến người dân bức xúc. Dự án bị hủy làm mất niềm tin của nhân dân trong việc triển khai dự án này nói riêng và các dự án liên kết sản xuất nông nghiệp nói chung.
Ông Lường Văn Binh (xã Cao Kỳ) đề nghị xem xét hỗ trợ kinh phí cày xới đất cho người dân khi dự án không triển khai. Tuy nhiên đối với các dự án liên kết hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị không có nội dung hỗ trợ “cày xới đất cho người dân”, do vậy không có cơ sở hỗ trợ kinh phí từ ngân sách nhà nước thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.
Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn đã đề nghị Công ty TNHH Nhật Minh 32 xem xét, nghiên cứu phương án hỗ trợ người dân. Tuy nhiên Công ty TNHH Nhật Minh 32 lại đề xuất nếu người dân có nhu cầu trồng khoai tây trong năm 2024 công ty sẽ xem xét hỗ trợ một phần giống.
Công văn đề xuất dừng thực hiện dự án. Ảnh: Ngọc Tú.
Bà Hà Thị Liễu, Giám đốc Sở Lao Động – Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn cho biết, người dân các xã thực hiện dự án cũng đã có nhiều ý kiến, Sở và chính quyền địa phương cũng đã đến tận nơi giải thích với bà con về nguyên nhân không thực hiện dự án.
Đối với số kinh phí dự kiến còn dư chưa thực hiện, sau khi chuyển nguồn sang năm 2024, Sở Lao Động – Thương binh và Xã hội sẽ phối hợp với các đơn vị, địa phương xây dựng phương án phân bổ vốn gửi Sở Tài chính thẩm định trình cấp có thẩm quyền theo quy định.
