Những vướng mắc cần tháo gỡ
Bình Định là địa phương được đánh giá có nhiều nỗ lực trong chống vi phạm khai thác IUU, thế nhưng đến nay tỉnh này vẫn còn xảy ra trường hợp tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ; hệ thống giám sát tàu cá, thiết bị VMS hoạt động chưa ổn định, thông suốt, nhiều tàu cá bị mất kết nối, bị gián đoạn, vượt ranh giới bị cảnh báo; việc điều tra, xử lý tàu cá khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài chưa kịp thời, chưa đảm bảo tính răn đe, nghiêm minh của pháp luật.
Ngành chức năng Bình Định kiểm tra hoạt động tàu cá của ngư dân trên biển. Ảnh: V.Đ.T.
Cụ thể đầu năm 2022 đến nay, có 10 tàu cá của ngư dân bị nước ngoài bắt giữ; tình trạng tàu cá mất liên lạc trên biển ngày càng nhiều thêm…
Theo Sở NN-PTNT Bình Định, trong năm 2021, chỉ từ tháng 2 đến tháng 5 mà tỉnh này đã có đến 16 tàu với 97 thuyền viên đánh bắt vi phạm IUU bị nước ngoài bắt giữ; trong đó, huyện Phù Cát có 14 tàu/85 thuyền viên, huyện Phù Mỹ có 2 tàu/12 thuyền viên. 9 tháng đầu năm 2022 Bình Định tiếp tục có 7 tàu vi phạm.
Tính lũy kế từ năm 2018 đến nay, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành 36 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền gần 23,5 tỷ đồng và tịch thu sung công quỹ 2 tàu cá. Hiện nay, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh Bình Định đang lưu giữ 29 hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính, mức phạt là 900 triệu đồng/trường hợp.
"Bình Định còn tồn đọng nhiều trường hợp chưa thi hành quyết định xử phạt đánh bắt xâm phạm vùng biển nước ngoài là do hầu hết chủ tàu vi phạm bị nước ngoài bắt giữ mất luôn phương tiện đánh bắt, tài sản trong nhà không đủ nộp phạt, hoàn cảnh hiện tại rất khó khăn nên không thể tổ chức cưỡng chế theo quy định.
Hiện nay, các địa phương đang tiến hành xác minh nguồn kinh tế, tài sản phục vụ cho việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các chủ tàu cá cố tình không chịu nộp tiền phạt”, ông Trần Văn Phúc, Giám đốc Sở NN-PTNT Bình Định, cho hay.
Trong công tác chống khai thác hải sản vi phạm IUU ở Quảng Nam cũng còn gặp nhiều vướng mắc. Theo ông Nguyễn Đình Toàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Nam, đối với việc thực hiện quy định ghi, nộp sổ nhật ký khai thác thủy sản, mặc dù Sở NN-PTNT đã thường xuyên tuyên truyền, phổ biến các quy định về ghi, nộp sổ nhật ký khai thác thủy sản, hướng dẫn ngư dân, thuyền trưởng cách ghi chép các biểu mẫu sổ nhật ký khai thác, nhưng nhận thức một bộ phận ngư dân còn hạn chế, nhiều thuyền trưởng thực hiện ghi chép Sổ nhật ký còn sơ sài, nặng tính đối phó.
Ngành chức năng Bình Định lập biên bản vi phạm của tàu cá vi phạm ngay trên biển. Ảnh: V.Đ.T.
Cũng theo ông Toàn, bên cạnh những vấn đề nói trên thì với những khó khăn nhất định về ngư trường, nguồn lợi, nhiều chủ tàu cá vì sản lượng khai thác, áp lực về lợi nhuận, doanh thu,… đã cố tình vi phạm các quy định về vùng biển được phép khai thác như tàu cá cấp phép vùng khơi nhưng lại khai thác vùng lộng, vùng bờ hoặc có thể sang vùng biển thuộc chủ quyền các nước khác trong khu vực để khai thác thủy sản.
"Với những vấn đề còn tồn tại, chúng tôi tham mưu tỉnh quan tâm hoàn thiện, đầu tư cơ sở hạ tầng nghề cá đồng bộ tại các cảng cá trên địa bàn; ưu tiên bố trí nguồn lực, kinh phí, trang thiết bị cho các cơ quan chuyên trách thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU để đảm bảo thực hiện có hiệu quả việc giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng, kiểm soát tàu cá ra vào cảng, tăng cường công tác quản lý hoạt động của tàu cá, đặc biệt là đối với đội tàu khai thác vùng khơi của địa phương”, ông Nguyễn Đình Toàn thông tin.
Cần đầu mối quản lý chung
Về vấn nạn tàu cá đánh bắt xâm phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, trong năm qua tỉnh Quảng Ngãi không xảy ra trường hợp nào. Tuy nhiên, có 2 trường hợp/2 tàu cá với 10 ngư dân của thị xã Đức Phổ bị lực lượng chức năng Malaysia bắt giữ khi đang hoạt động tại vùng biển thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, hiện vụ việc đang tiếp tục được điều tra, xác minh.
Tàu cá Khánh Hòa cập bờ bán sản phẩm. Ảnh: K.S.
Về những khó khăn, tồn tại, ông Nguyễn Văn Mười, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ngãi, cho rằng trong năm 2022, tình hình ngư dân và tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài để khai thác thủy sản bất hợp pháp tuy được kiểm soát, ngăn chặn nhưng chưa triệt để.
Thêm nữa, tỷ lệ tàu cá đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản và lắp đặt thiết bị giám sát hành trình vẫn còn thấp; công tác phát hiện, xử lý tàu vi phạm còn thấp, hành vi tàu cá vượt ranh giới, mất kết nối phát hiện qua hệ thống giám sát nhiều nhưng công tác xử lý còn hạn chế.
Ngoài ra, một số thuyền trưởng chưa tuân thủ quy định về cập cảng chỉ định để lên cá và ghi, nộp nhật ký khai thác thủy sản; sản lượng thủy sản được giám sát qua cảng chưa nghiêm cẩn.
Theo ông Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, tỉnh này đã nhiều lần kiến nghị với Bộ NN-PTNT về việc cần 1 đầu mối trung tâm để quản lý tất cả vấn đề, tránh trường hợp các chủ tàu thấy địa phương này làm quyết liệt, làm khó lại chuyển qua địa phương khác, chuyển từ cảng này qua cảng khác. Do đó, Quảng Ngãi đề nghị Tổng cục Thủy sản làm đầu mối để giám sát chung nhằm quản lý chặt chẽ hơn.
"Cũng như nhiều địa phương khác, khó khăn của tỉnh Quảng Ngãi hiện nay chính là hạ tầng cảng cá. Với đội tàu lớn, trên 3.300 chiếc nhưng năng lực tiếp nhận tàu về cảng của tỉnh chỉ đạt được 30% nên rất khó cho các tàu quay về cảng của địa phương.
Ngoài ra, tình trạng bồi lấp luồng lạch ra vào cảng thời gian qua cũng thường xuyên xảy ra. Do đó, ngoài địa phương thì Trung ương cũng nên quan tâm vấn đề này để hỗ trợ cho các địa phương có trọng tâm, trọng điểm, đặc biệt là những tỉnh có đội tàu lớn như Quảng Ngãi”, ông Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, kiến nghị.
Khánh Hòa đang có nhiều khó khăn trong công tác chống khai thác vi phạm IUU, nhất là về cơ sở hạ tầng cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão. Ảnh: K.S.
Tương tự, Khánh Hòa cũng đang có nhiều khó khăn, tồn tại trong công tác chống khai thác vi phạm IUU, nhất là về cơ sở hạ tầng; các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão phục vụ cho phát triển nghề cá của tỉnh chưa được đầu tư, nâng cấp tương xứng.
Theo ông Nguyễn Trọng Chánh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Khánh Hòa, toàn tỉnh này hiện còn 9 tàu cá chưa lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định, nhiều tàu cá trên địa bàn tỉnh ngừng kết nối dịch vụ VMS nên công tác quản lý đội tàu rất khó khăn.
Thêm vào đó, nguồn lực cho cơ quan thực hiện nhiệm vụ gồm nhân lực, kinh phí còn hạn chế. Các Trạm Thuỷ sản trực thuộc Chi cục Thủy sản đóng tại các địa phương đang thực hiện công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thuỷ sản tại địa bàn; Trưởng các Trạm Thuỷ sản và Trưởng Văn phòng đại điện, thanh tra, kiểm soát nghề cá tại các địa phương như Đá Bạc, Vĩnh Lương, Đại Lãnh đang phải kiêm nhiệm.
Tuy nhiên do không đủ chỉ tiêu biên chế công chức vì vậy phải bố trí viên chức nên dẫn tới khó khăn trong công tác thực hiện nhiệm vụ. Vùng giáp ranh, chồng lấn trên biển giữa Việt Nam và các nước trong khu vực chưa được phân định dẫn tới khó khăn trong công tác quản lý tàu cá trên biển của địa phương. (còn nữa)
