Đến 2020: 90% dân số nông thôn sử dụng nước sạch

Thị sát nước sạch Thái Bình

Sau gần 40 năm, từ khi được sự hỗ trợ của Unicef vào năm 1982, Việt Nam đã đạt được thành tựu to lớn trong lĩnh vực cấp nước nông thôn. Ty? lê? người dân nông thôn đươ?c sử dụng nước hợp vệ sinh 36% năm 1999 tăng lên 88,5% cho đến thời điểm hiện tại.

Tại hội nghị, báo cáo của Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN-PTNT) cho thấy, theo Bộ chỉ số Theo dõi - Đánh giá (M&E) của các địa phương, trong khoảng 88,5% sô´ dân nông thôn đươ?c sử du?ng nước hơ?p vê? sinh, thì gâ`n 51% sử du?ng nước đa?t QC 02:2009/BYT, với khoảng 44% dân số nông thôn (hơn 28,5 triệu người) được cấp nước từ công trình cấp nước tập trung, 56% dân số nông thôn (36,3 triệu người) còn lại sử dụng công trình cấp nước quy mô hộ gia đình.

Hiện cả nước có tổng số 16.299 công trình, cấp nước sinh hoạt cho (khoảng 44% dân số nông thôn). Trong đó, hoạt động bền vững 5.653 công trình (34,7%); trung bình 35.552 công trình (34,1%), kém hiệu quả 2.744 công trình (16,8%); không hoạt động 2.350 công trình (14,4%).

Số công trình hoạt động kém hiệu quả và không hoạt động chiếm 28,7%, chủ yếu là công trình cấp nước có quy mô nhỏ công suất < 50m3, ảnh hưởng khoảng 800 nghìn người, chiếm gần 1,2% dân số nông thôn.

Trong số công trình hoạt động kém hiệu quả và không hoạt động, công trình trên 10 năm 41%; từ 5 - 10 năm 45%; dưới 5 năm 14%. Như vậy, hơn 40% số lượng các công trình đã có thời gian hoạt động trên 10 năm. Trong khi đó, các công trình cấp nước tập trung nông thôn thường được thiết kế với thời gian khấu hao từ 10 -15 năm.

Về giá nước, qua thống kê, mức giá nước sạch nông thôn được áp dụng dao động từ 500 - 10.000đ/m3 tùy thuộc vào khu vực, loại hình công nghệ và quản lý. Giá nước phổ biến từ 2.500 - 4.000đ/m3. Hầu hết các công trình cấp nước tự chảy (ở miền núi) thường không thu tiền sử dụng nước hoặc trả với chi phí rất thấp (2.000 - 15.000 đồng/hộ/tháng).

Đến hết năm 2016, tỷ lệ người dân sử dụng nước từ các công trình cấp nước nhỏ lẻ, quy mô hộ gia đình hợp vệ sinh chiếm 56,5% số dân của cả nước (chỉ có 10% đạt QCVN:02/2009); cao nhất là vùng Tây Nguyên 75,6%, thấp nhất là vùng Đông Nam Bộ 35,3%.

Theo Trung tâm Quốc gia Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn, việc xã hội hóa cấp nước đang phát huy tác dụng, khi nhiều doanh nghiệp quan tâm, tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.

Nhiều địa phương đã chủ động ban hành chính sách của tỉnh để thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân đầu tư công trình cấp nước sạch nông thôn… Các chính sách về ưu đãi đều không vượt khung so với chính sách của Chính phủ ban hành.

Tỉnh Thái Bình hỗ trợ theo phương thức đầu ra (hỗ trợ 3 triệu đồng/m3), hỗ trợ 100% chi phí giải phóng mặt bằng sau đầu tư. Hiện nay, hầu hết các công trình cấp nước tập trung đã chuyển giao cho doanh nghiệp quản lý (bao gồm cả công trình do WB hỗ trợ).

Theo chia sẻ của lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh, ngoài hô~ trơ? kinh phí đâ`u tư theo quy đi?nh, tỉnh còn hỗ trợ lãi suất cho đầu tư trong thời gian thi công đối với phần vốn của doanh nghiệp trong trường hợp vay vốn ngân hàng.

Tuy nhiên, việc xã hội hóa trong đầu tư, quản lý và khai thác công trình cấp nước còn chậm, khó thu hút được các thành phần kinh tế trong đầu tư, quản lý, khai thác công trình cấp nước nông thôn, sự tham gia của doanh nghiệp còn thấp (chiếm 5,3%) do sự hỗ trợ của các cơ quan quản lý nhà nước còn kém hiệu quả, thủ tục hành chính rườm rà, nhiều cấp trung gian, thông tin thiếu minh bạch và công khai.