Jatropha là loại cây có nhiều ưu điểm để thay thế dần nguyên liệu hoá thạch
Trong khi nguồn nhiên liệu tự nhiên đang dần cạn kiệt và ngày càng trở nên đắt đỏ, mặt khác việc dùng loại nhiên liệu này đang là đối tượng chính gây ô nhiễm môi trường thì việc tìm các nguồn nguyên liệu sinh học thân thiện với môi trường đang là vấn đề bức thiết hiện nay.
Trong nhiều năm qua, các nhà khoa học đã nỗ lực tìm ra các nguồn nhiêu liệu sinh học thân thiện với môi trường có thể thay thế xăng dầu hoá thạch làm chất đốt cho các loại động cơ hiện nay là cây dầu lai hay còn gọi là cây Jatropha với rất nhiều ưu điểm vượt trội. Theo các tài liệu khoa học thì Jatropha có nguồn từ châu Mỹ, được người dân bản địa dùng như một loại dược liệu có dạng bụi sống lâu năm ( 30 – 50 năm), chiều cao 4 – 5m. Là loại cây đa mục đích, toàn bộ cây jatropha đều có giá trị sử dụng nhưng quan trọng nhất vẫn là hạt để lấy dầu. Với ưu điểm có hàm lượng dầu trong hạt rất cao trung bình từ 32 – 35%, lại là loại dầu tốt nhất cho sản xuất diesel sinh học, chính vì vậy jatropha đã được nhiều nước trên thế giới phát triển với diện tích rất lớn nhằm mục đích ép lấy dầu cho sản xuất diesel sinh học.
Tại Việt Nam cây jatropha mà người dân vẫn thường quen gọi là cây cọc rào đã có từ rất lâu, được trồng rải rác khắp từ Bắc đến Nam và được người dân sử dụng làm thuốc chữa bệnh, trồng làm hàng rào và hạt được sử dụng thắp sáng. Đặc biệt khi tìm nhiên liệu sinh học thay thế dần nguồn nhiên liệu hoá thạch truyền thống, sau nhiều nỗ lực, việc trồng thử nghiệm cây jatropha đã cho kết quả khích lệ. Thấy được tiềm năng, lợi ích từ loại cây này, mấy năm gần đây đã có một số doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư phát triển loại cây này nhằm mục đích lấy dầu làm nhiên liệu sạch.
Công ty Năng lượng xanh Biomass Việt là DN sản xuất nhiên liệu sinh học từ dầu lai. Để có vùng nguyên liệu phục vụ cho sản xuất, Cty đã triển khai dự án trồng cây jatropha tại Việt Nam từ năm 2008. Sau hơn 3 năm phát triển cây jatropha tại tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Thừa Thiên Huế và Quảng Trị, đến nay Cty này đã phát triển được trên 800ha với hình thức liên kết với các hộ nông dân và có hợp đồng bao tiêu sản phẩm theo hướng bền vũng. Ông Tôn Thất Thiện Bảo, Tổng Giám đốc Cty năng lượng Xanh Biomass Việt cho biết: Hiện tại chúng tôi đang triển khai trồng tại các vùng có điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi mà trước đây chủ yếu là bỏ hoang hoá bởi đặc điểm của cây jatropha có nhu cầu nước rất thấp và có thể chịu hạn trong thời gian dài bằng cánh rụng lá để giảm lượng thoát hơi nước, thậm chí cây jatropha còn phát triển cả ở vùng đất sỏi và đất nhiễm mặn, vùng đất khó canh tác do nghèo dinh dưỡng… Mặc dù có khả năng thích nghi trên diện rộng nhưng tiềm năng sinh trưởng của chúng thể hiện ưu thế nhất là vùng đất cát và nghèo kiệt. Cũng theo ông Bảo, loại cây này chỉ sau một năm trồng là đã có trái, tuy nhiên nhưng năm đầu năng suất còn thấp do còn phải tạo tán và năng suất bắt đầu ổn định từ năm thứ tư trở đi.
Ngày 20/11/2007, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án Phát triển nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn 2025. Tiếp đó, tháng 6/2008, Bộ NN-PTNT cũng đã có quyết định phê duyệt đề án “Nghiên cứu, phát triển và sử dụng cây cọc rào ở Việt Nam giai đoạn 2008-2015 tầm nhìn đến năm 2020”. Mục tiêu của chương trình là tạo ra một ngành sản xuất nông nghiệp mới, thông qua việc hình thành vùng nguyên liệu gắn với phát triển công nghiệp chế biến dầu diesel sinh học có hiệu quả cao, quy mô ngày càng lớn. Chủ yếu là sử dụng đất đai ở các vùng hoang hóa, khô cằn, đất trống đồi, núi trọc, những nơi canh tác nông nghiệp năng suất thấp, góp phần cải thiện đời sống của người dân ở các vùng khó khăn, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái.
Chính vì được trồng ở những vùng đất khô cằn, nghèo dinh dưỡng mà cây Jatropha còn được xem là loại cây xoá đói giảm nghèo cho người dân địa phương. Với năng suất hạt có thể đạt khoảng 3- 4 tấn hạt/ha, giá hiện nay Cty năng lượng xanh Biomass Việt thu mua với giá 4.000 đồng/kg thì mỗi 1ha Jatropha người dân thu được khoảng 12 – 15 triệu đồng/năm. Bên cạnh lợi ích kinh tế từ trồng cây jatropha thì phát triển loại cây này có ý nghĩa đặc biệt về môi trường bởi chúng sống ở những vùng đất suy thoái, cằn cỗi do vậy chúng có khả năng cải tạo đất và môi trường. Mặt khác, chúng là cây thường xanh, chỉ thu hái quả hạt hàng năm, không phải chặt hạ cây đã tạo ra thảm thực vật có độ che phủ ổn định, có khả năng hấp thụ CO2 lớn.
Ông Bảo cho hay: Phát triển cây Jatropha để lấy dầu cho sản xuất diesel sinh học là hướng đi tất yếu trong thời gian tới vì đây là nguồn nhiêu liệu sinh học thế hệ thứ hai đúng nghĩa, vừa tránh được áp lực về giá lương thực lại vừa tác động tích cực đến hệ sinh thái. Ông Bảo phân tích: Nguồn nguyên liệu hoá thạch đang dần cạn kiệt và vấn để ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng trong khi đó nếu dùng sắn, ngô hay mía làm nhiên liệu sinh học thì lại ảnh hưởng đến vấn đề an ninh lương thực. Với những ưu điểm của cây Jatropha sau 3 năm trồng thử nghiệm tại nhiều vùng đất khác nhau, chúng tôi đã hoàn thiện quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc và sẵn sàng cho mục tiêu lớn. Cụ thể, trong năm 2011, chúng tôi sẽ đẩy mạnh liên kết với các hộ dân để trồng 2.000ha và kế hoạch trong những năm tới phát triển vùng nguyên liệu lên 25.000ha. Để người dân an tâm phát triển trồng cây jatropha, bên cạnh hợp đồng bao tiêu sản phẩm, Cty Năng lượng xanh Biomass Việt con hỗ trợ nông dân toàn bộ giống, phân bón, thuốc BVTV và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc với tổng giá trị trên 6 triệu đồng/ha, đồng thời hỗ trợ tiền mặt năm đầu 75% giá trị sản phẩm thu hoạch được, năm thứ 2 là 30% và năm thứ 3 là 25%, đồng thời có chính sách thưởng cho những hộ dân chăm sóc tốt vườn cây.