Đông Trường Sơn quay quắt trong đại hạn

Hàng ngàn ha mía, lúa và cây hoa màu đang đối mặt với mất mùa, thậm chí là mất trắng.
 

Mía kiệt sức

Dọc tỉnh lộ 669 từ TX An Khê đi huyện Kbang, đoạn qua các xã Tú An (TX An Khê), Nghĩa An, Đông (huyện Kbang), thay cho màu xanh bạt ngàn của mía ven đường là màu vàng và màu trắng bạc của những ruộng mía héo khô. Xã Tú An là vùng nguyên liệu mía lớn nhất An Khê với hơn 1.000 ha. Nhiều diện tích mía trồng ở vùng gò đồi giờ khô héo, còn mía trồng ven hồ, đập cũng không có nước tưới.

Những ruộng mía đang kiệt sức.

Ông Nguyễn Hữu Thọ (thôn Tú Thủy 2) cho biết, nhà ông trồng 8ha mía. Năm ngoái, giá mía giảm mạnh nên lỗ hơn 70 triệu đồng. Bây giờ, hơn 6 ha mía đã chết héo, số còn lại đang khô lá dần, nếu trời vẫn không mưa thì gia đình ông trắng tay. “Hiện nay, do khô hạn mía không thể nào phát triển, cây mía đang trong tình trạng... giãy hết. Chưa năm nào tôi thấy nắng hạn kéo dài như năm nay”, ông Thọ buồn rầu.

Hàng trăm hộ dân trồng mía ở xã Tú An cũng đang rơi vào tình cảnh tương tự. Theo người dân, nếu không bị hạn hán, năng suất có thể lên đến 70 tấn mía cây/ha. Hạn hán, năng suất giảm xuống còn một nửa, thậm chí còn thấp hơn. Ông Trần Thanh Cảnh, Chủ tịch UBND xã Tú An cho biết, phần lớn diện tích mía sống nhờ vào nước trời, thế nên không có mưa, nắng hạn gay gắt, tỷ lệ mía chết lên đến 70%. Giờ dù trời có mưa cũng khó có thể cứu vãn được,vì cây mía đã kiệt sức rồi.

Kbang là một trong những vùng nguyên liệu mía lớn nhất phía Đông tỉnh Gia Lai, có trên 9.000 ha mía, tập trung tại các xã Đak Hlơ, Kông Pla, Kông Lơng Khơng, Tơ Tung, Nghĩa An, Lơ Ku và xã Đông. Nắng hạn kéo dài đã đe dọa nghiêm trọng đến tình hình sản xuất mía.

Mía khô cháy vì nắng hạn.

Dẫn chúng tôi đến các vùng mía trọng điểm ở trong thôn, ông Nguyễn Văn Thủy (làng Hbang, xã Kông Lơng Khơng) cho xem những đám mía được gọi là "tốt nhất" nhưng mới chỉ vươn lên được 2- 3 lóng, trong khi giờ này năm ngoái mía đã có từ 6 đến 7 lóng. “Hầu hết những ruộng mía ở đây đều bị kiệt sức, lá ngả sang màu vàng, ngọn bị gãy gục. Mía tơ đang chết héo, mía lưu gốc rễ nhiều có sức hơn nhưng bụi nào bụi nấy thấp lè tè. Khả năng không có mía bán cho nhà máy đang cận kề”, ông Thủy cho hay.

Nhiều ruộng mía ở xã Kông Pla cũng cùng chịu thiệt hại do nắng hạn. Ông Trần Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Kông Pla cho biết, năm nay, xã có gần 1.400 ha mía. Thế nhưng do không có mưa, nắng hạn kéo dài, mía chết trải dài ở hầu hết các cánh đồng trong xã. Tổn thất đầu tư niên vụ 2019-2020 ước tính là 28 tỷ đồng và nguồn lợi thất thu khoảng trên 42 tỷ đồng.
 

Nhiều cây trồng mất mùa

Ngoài cây mía thì lúa và một số cây trồng khác cũng đứng trước nguy cơ mất mùa. Tại xã Hà Tam (huyện Đak Pơ), diện tích lúa bị hạn và có khả năng mất trắng ngày một tăng lên. Đang tất bật chở máy bơm đi cứu ruộng lúa, anh Đinh Blơn (làng Hway) cho biết, vụ này anh trồng được 2 sào lúa.

Do nắng hạn kéo dài nên đã mất trắng 1 sào. Diện tích lúa còn lại do nằm ở chân ruộng thấp và gần suối nên cứ 3 ngày anh lại mang máy bơm đến để tận dụng nguồn nước ít ỏi dưới khe suối bơm chống hạn cho lúa mong còn vớt vát được chút ít.

Ngoài tiền đầu tư mua máy bơm nước là 2 triệu đồng, mỗi lần bơm nước tưới phải mất gần 100.000 đồng tiền xăng. "Cũng vì nắng hạn mà 1,6 ha mì nhà tôi bị còi cọc, chậm phát triển. Chắc năm nay sản lượng mì thu được không bằng một nửa năm ngoái", Đinh Blơn cho hay.

Ông Hoàng Phi Ấn, Chủ tịch UBND xã Hà Tam cho biết, vụ mùa 2019, toàn xã gieo trồng được 1.653 cây trồng các loại. Do năm nay nắng hạn đã ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp của địa phương. Đến thời điểm này, đã có 21 ha bắp bị mất trắng hoàn toàn. Gần 200 ha lúa một vụ và hai vụ cũng đối diện với nguy cơ mất trắng.

Một số ruộng lúa đã xuất hiện nứt nẻ chân chim.

“Tôi sống ở đây được 32 năm nhưng chưa có năm nào nắng hạn như thế này. Nước ở các hồ đập xuống nhanh nên không đủ để tưới cho cây trồng. Thông thường, mọi năm đến tháng 5 hay tháng 6 âm lịch đã có một vài cơn mưa giải hạn. Tình hình nắng hạn kéo dài đã làm cho các ruộng lúa bắt đầu nứt nẻ, một số ruộng không còn cứu vãn được nữa vì lúa đã bắt đầu vàng lá. Năm nay nông dân sẽ khốn khổ vì mất mùa”, ông Ấn chia sẻ.

Ngoài cây mía bị thiệt hại thì một số cây trồng khác của huyện Kbang cũng đang có nguy cơ giảm năng suất. Ông Mã Văn Tình, Phó Trưởng phòng NN- PTNT huyện Kbang cho biết, hiện mực nước ngầm xuống thấp, các hồ chứa không đảm bảo nước tưới. Vụ ĐX 2018-2019, các xã Nghĩa An, Đông, Đak Hlơ, Kông Pla, Kông Lơng Khơng, Tơ Tung, Sơ Pai có gần 650 ha diện tích cây trồng bị thiệt hại. Nắng hạn còn làm phát sinh một số dịch bệnh trên cây mía, mì và bắp.

Xã Cửu An (TX An Khê) được mệnh danh là vựa lúa của TX An Khê cũng đang quay quắt vì nắng hạn. Ông Lưu Trung Dũng, Chủ tịch UBND xã Cửu An cho biết, trong nhiều tháng qua, nắng hạn kéo dài khiến các ao, hồ, đập khô cạn và không còn khả năng cứu vãn được hơn 200 ha lúa một vụ và hai vụ. Một số chân ruộng gần nguồn nước cũng đang khô dần khiến đất nứt nẻ chân chim ngày một nhiều.

Ông Nguyễn Hữu Nguyên, Phó Chủ tịch UBND TX An Khê cho biết, hiện nay, tổng thiệt hại cây trồng vụ mùa năm 2019 trên địa bàn TX là 1.805ha. Trong đó, thiệt hại trên 70% ở lúa 2 vụ là 229 ha; lúa 1 vụ là 69 ha; các cây trồng khác là 3 ha... TX đã có văn bản chỉ đạo thực hiện các biện pháp để đảm bảo nguồn nước tưới. Bên cạnh đó, thực hiện nghiêm các phương án chống hạn, hướng dẫn người dân sử dụng nước tiết kiệm, hạn chế tối đa hạn cục bộ gây thiệt hại cho lúa và các loại cây trồng khác. 

Cái khó nhất là, nhiều hồ đập đã cạn nước, không thể tưới tiêu, mọi biện pháp chống hạn gần như bất lực hoàn toàn.