Giao người dân dán nhãn RAT

Bộ NN-PTNT và Sở NN-PTNT Hà Nội vừa tiến hành sơ kết triển khai Chương trình thí điểm kiểm soát theo chuỗi rau an toàn (RAT) từ cơ sở SX đến nơi tiêu thụ. Dù bước đầu đạt kết quả đáng ghi nhận, song chặng đường đưa sản phẩm RAT đến bàn ăn người tiêu dùng vẫn còn nhiều khó khăn.

VẠN SỰ KHỞI ĐẦU NAN

Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (Bộ NN-PTNT) cho biết, nhằm đánh giá hiệu quả của mô hình, đoàn công tác của Cục tiến hành đi thực tế kiểm tra việc triển khai chương trình tại vùng rau xã Văn Đức (Gia Lâm, Hà Nội).

Qua trao đổi, một số hộ SX-KD RAT tâm sự, từ khi tham gia chương trình, sản lượng rau được bán ra tại Văn Đức tăng đáng kể, thương lái đến đặt hàng nhiều hơn, giá bán tăng so với trước khi dán tem. Tuy nhiên, do mới thí điểm thực hiện ở một số hộ SX-KD tự nguyện nên có hộ gắn nhãn, hộ không.

Theo Chi cục BVTV Hà Nội, đơn vị đầu mối được Sở NN-PTNT giao thực hiện chương trình, để phục vụ dán tem quản lý RAT theo chuỗi, Chi cục BVTV phải cử 8 cán bộ kỹ thuật phối hợp với các cán bộ địa phương chỉ đạo, hướng dẫn và giám sát nông dân SX RAT trên địa bàn xã. Tăng cường đào tạo, huấn luyện nông dân hiểu thế nào là IPM-RAT và VietGAP nhằm nâng cao nhận thức cho bà con. Chi cục cũng tiến hành cấp phát nhãn nhận diện cho HTX quản lý 1 tuần/lần. Hàng ngày, cán bộ kỹ thuật Chi cục và cán bộ HTX tiến hành dự tính sản lượng rau để cấp phát nhãn và đóng ngày thu hoạch phù hợp.

“Giai đoạn đầu từ cuối năm 2011 đến đầu 2012, cán bộ kỹ thuật Chi cục, trạm BVTV Gia Lâm và HTX cùng phối hợp thực hiện công tác gắn nhãn. Nhưng từ tháng 3/2012 trở đi, công việc gắn nhãn chủ yếu do các địa phương thực hiện. Sau đó, Chi cục lấy 55 mẫu rau đi kiểm tra phân tích, kết quả các mẫu đều đảm bảo, không có mẫu nào bị vượt ngưỡng quy định", ông Nguyễn Hồng Anh, Phó Chi cục trưởng Chi cục BVTV Hà Nội, cho biết.

Sơ chế, đóng gói RAT tại HTX Duyên Hà (Thanh Trì, Hà Nội)

Số liệu khảo sát tại vùng rau Văn Đức cho thấy, hiện sản lượng rau bán buôn qua các chủ ô tô, xe máy tại Văn Đức chiếm khoảng 90% sản lượng vùng rau, tương đương 35 - 40 tấn/ngày, trong đó lượng rau được gắn nhãn nhận diện khoảng 25 - 30 tấn (đạt 70 - 75%). Sản phẩm rau sau khi gắn nhãn đã được tiêu thụ rộng rãi ở Hà Nội và đưa đi các tỉnh khác, trong đó sản lượng rau tiêu thụ tại Hà Nội chiếm khoảng 70%, còn lại 30% được đưa đi các tỉnh tiêu thụ. Qua trao đổi với một số lái buôn, chúng tôi ghi nhận sự tích cực từ phía người tiêu dùng khi sản phẩm rau gắn nhãn bán thuận lợi và nhanh hơn do người mua yên tâm về chất lượng.

Trưởng Phòng Kinh tế huyện Gia Lâm Phùng Xuân Việt khẳng định, RAT gắn nhãn tại Văn Đức bước đầu được người tiêu dùng đánh giá cao, thể hiện qua giá rau Văn Đức luôn cao hơn sản phẩm cùng loại trên thị trường từ 500 - 1.000 đồng/kg. Qua thông tin trên tem nhãn, người tiêu dùng một số tỉnh như Quảng Ninh, Đà Nẵng, Quảng Bình, cửa hàng, nhà hàng, khách sạn đã gọi điện đặt hàng mua rau Văn Đức. Như vậy, đã có tín hiệu tích cực từ việc quản lý RAT theo chuỗi thông qua khâu gắn tem nhãn, người tiêu dùng bắt đầu ấn tượng và có lòng tin khi mua được RAT có nguồn gốc, địa chỉ rõ ràng. Đây là tiền đề tốt để thực hiện các công đoạn tiếp theo trong chuỗi kiểm soát RAT.

 VẤT VẢ DÁN TEM

Tuy nhiên, Chi cục BVTV Hà Nội thừa nhận, do đang trong quá trình thí điểm nên việc gắn tem, nhãn với RAT đối với cán bộ Trạm BVTV, HTX và người nông dân hiện khá vất vả, lúng túng và mất nhiều thời gian. Chủ nhiệm HTX Dịch vụ nông nghiệp Văn Đức Chử Đức Nhị chia sẻ: Tập quán canh tác của người dân đa phần thu hoạch rau lúc chiều muộn, sẩm tối nên công việc gắn nhãn rất muộn, nhiều lúc 9 - 10h đêm cán bộ Trạm BVTV huyện và cán bộ HTX mới xong việc. Từ việc dán tem muộn, một số chủ hàng vì vội nên xếp thẳng rau vào xe không qua đóng bao túi. Cách thức gắn tem hiện nay rất mất nhiều thời gian vì phải kẹp vào quai túi, dán tem chống vỡ. Hơn nữa, việc gắn nhãn cho RAT chủ yếu với sản phẩm bán buôn nên nhãn chưa đến được tận tay người tiêu dùng.

Ông Nhị đề nghị, một khi tiến hành dán tem nhận diện, các cơ quan chức năng phải mạnh tay với mặt hàng rau không có tem mác tại các chợ đầu mối. Nếu xe rau nào không có tem nhãn thì không cho vào chợ, lúc đó buộc các chủ buôn và người trồng rau phải phấn đấu để được chứng nhận an toàn và tự gắn tem, cán bộ BVTV và HTX khi đó không phải vất vả, lọ mọ đêm hôm như hiện nay.

Về vấn đề này, đại diện Sở Công thương Hà Nội khẳng định, không thể cấm bán mặt hàng rau, củ, quả tại các chợ đầu mối không có tem, nhãn bởi vi phạm luật tự do buôn bán. Do đó, vẫn phải vận động, tuyên truyền dần để người SX và người tiêu dùng quen dần với sản phẩm RAT có tem mác. Sở Công thương Hà Nội đang tiến hành đề nghị TP Hà Nội ưu tiên cho phép xe ô tô tải chở RAT được lưu thông 24/24h trong TP để chở rau đến các điểm bán lẻ một cách nhanh chóng, kịp thời và thuận tiện hơn.

Trước vấn đề khó khăn đặt ra trong việc dán tem nhận diện cho RAT, Cục trưởng Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản Nguyễn Như Tiệp yêu cầu Chi cục BVTV Hà Nội cần xác định rõ việc dán tem là nhiệm vụ của ai. “Có thể, ban đầu cán bộ BVTV và HTX làm nhưng về lâu dài nên giao cho phía người dân tự dán dưới sự quản lý, giám sát chặt chẽ của cơ quan Quản lý thị trường, BVTV và HTX. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu để làm sao việc gắn nhãn sản phẩm đến được tay người tiêu dùng biết lựa chọn sản phẩm, nên sau dán tem nhãn với mặt hàng RAT bán buôn, sắp tới Hà Nội cần mở rộng việc dán tem với RAT bán lẻ", ông Tiệp lưu ý.

Kết luận tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Thị Xuân Thu đề nghị các cơ quan chuyên môn sớm công nhận các vùng SX rau VietGAP, vùng RAT bởi số cơ sở hiện tại quá ít. Đặc biệt, cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc tiêu thụ RAT bởi đây là khâu yếu nhất hiện nay. Thứ trưởng Nguyễn Thị Xuân Thu đề nghị các cơ quan của Bộ NN-PTNT, Sở NN-PTNT Hà Nội nghiên cứu phương án xây dựng Trung tâm Xúc tiến Thương mại nông nghiệp của Bộ NN-PTNT trở thành nơi chuyên trưng bày và giới thiệu các mặt hàng RAT cho Hà Nội và các vùng lân cận.