Huyện Nguyên Bình có 2 xã bị mất mùa là Yên Lạc và Phan Thanh khi trồng giống lúa Đại dương 1. Có chung một triệu chứng bệnh là khi lúa chỗ, xuất hiện bệnh đạo ôn cổ bông, sau đó dẫn tới bị lép hạt. Riêng xã Yên Lạc, tổng diện tích bị mất trắng lên đến 11,6ha, hàng chục hecta chỉ thu được khoảng 20% sản lượng. Nhưng chủ yếu là thóc lép sát mỗi bao chỉ được 6 – 7kg gạo nát có màu thâm đen. Có một điểm đáng chú ý, đây là giống lúa cấp phát hỗ trợ cho hộ nghèo theo QĐ 102 của TTg Chính phủ. Trong khi đó, người không phải hộ nghèo và không được hỗ trợ đã tự mua giống khác thì vẫn được thu hoạch.
 |
| Cả cánh đồng ở xóm Tàn Pà, xã Yên Lạc, huyện Nguyên Bình bị mất mùa. Người dân không gặt mà để khô ngoài đồng |
Trao đổi với Báo NNVN, một lãnh đạo UBND huyện Nguyên Bình cho biết giống lúa hỗ trợ người nghèo theo QĐ 102 là do người dân tự đăng ký, xã tổng hợp và được phòng Dân tộc huyện duyệt kinh phí. Hiện UBND đang chỉ đạo cơ quan chuyên môn thống kê, tổng hợp và tìm nguyên nhân của việc mất mùa để có hướng xử lý. Nếu lỗi do giống thì phía DN cung cấp phải đền cho dân. Còn do thời tiết thì huyện sẽ có các biện pháp hỗ trợ người dân theo quy định.
Giống lúa Đại dương 1 nằm trong chương trình hỗ trợ cho người nghèo theo QĐ 102 của Chính phủ. Theo đại diện cơ quan chủ trì thực hiện chương trình là Ban dân tộc tỉnh Cao Bằng cho biết đơn vị không trực tiếp triển khai thực hiện mà phân bổ cho các huyện, chỉ thực hiện việc kiểm tra giám sát. Nếu hỗ trợ không đúng đối tượng, hoặc cây, con giống không đảm bảo tiêu chuẩn thì các địa phương phải chịu trách nhiệm.
Theo tìm hiểu của PV, giống lúa Đại dương 1 là giống lúa lai 3 dòng có nguồn gốc tại tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc. Sau đó đã được Công ty CP ĐTTM Đại Dương (có trụ sở tại Nam Từ Liêm, HN), một DN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh giống cây trồng đưa vào Việt Nam. Được đánh giá có nhiều ưu điểm: đẻ nhánh khoẻ, thân cứng, cao cây, tỷ lệ hạt chắc trên bông cao,.... Đặc biệt khả năng kháng bệnh rất tốt, nhất là bệnh bạc lá, đạo ôn, đốm sọc vi khuẩn. Đó là những lời quảng cáo có cánh của DN cung cấp, còn thực tế người trồng lúa vụ hè thu này ở Cao Bằng đã bị mất mùa.
 |
| Người nghèo được hỗ trợ giống đang đối mặt với tình trạng thiếu lương thực |
Trao đổi vấn đề này với cơ quan chuyên môn của huyện Nguyên Bình, ông Đinh Văn Duyệt – Trưởng phòng NN&PTNT huyện giải thích trong thời gian lúa trỗ đã diễn ra mưa nhiều. Giống Đại dương 1 mẫn cảm với bệnh đạo ôn, tỷ lệ bị nhiễm cao nên dẫn tới bông bị khô, hạt bị lép. Nhưng khi PV hỏi về việc vì sao người trồng giống khác không bị mất mùa thì ông Trưởng phòng NN&PTNT cho rằng giống khác cũng bị, nhưng ít hơn nên vẫn được thu hoạch. Ông Duyệt còn cho biết đây lúa này đã được làm khảo nghiệm tại xã Tam Kim vào năm 2014. Được đánh giá là năng suất cao, chống chọi được với thời tiết. Cục trồng trọt cũng đã chấp thuận cho sản xuất đại trà từ năm 2015. Nên nhiều khả năng nguyên nhân mất mùa là do thời tết chứ không phải do giống.
Tuy nhiên có thể khẳng định chất lượng của giống lúa Đại dương 1 kém xa so với những lời quảng cáo có cánh. Khả năng chống chịu với thời tiết, bệnh tật đã được thể hiện tại Nguyên Bình là kém hơn các giống lúa khác trên thị trường rất nhiều. Với một giống lúa được nhập từ Trung Quốc vào Việt Nam thì liệu có kiểm soát được chất lượng giống năm nay cũng đạt như thời gian những năm trước đưa vào thử nghiệm. Trong khi đó, việc hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng có xuất xứ từ Trung Quốc được đưa vào các nước khác tiêu thụ đã và đang là vấn đề nhức nhối mà Việt Nam đang phải đối mặt.
 |
| Những bản vùng cao người dân tộc đang cần sự hỗ trợ của Nhà nước để vượt qua khó khăn vì mất mùa |
Hiện chưa có kết luận vì sao bị mất mùa, trách nhiệm thuộc về đơn vị, tổ chức nào. Nhưng hậu quả thì chính người dân nghèo đang phải gánh chịu, vô tình đẩy những người dân tộc nghèo miền núi vào cảnh thiếu lương thực. Nguy cơ sẽ xảy ra nạn đói nếu tỉnh Cao Bằng không có những chính sách hỗ trợ, cứu đói kịp thời trong thời gian tới.
