Lâu nay, việc trồng ngô vụ ĐX tại các dải đất ven sông suối vùng Trung du MNPB rất hay bị “hỏng ăn” do đầu vụ thì gặp hạn nặng, cuối vụ sắp thu hoạch lại thường dính lũ sớm gây ngập úng. Giống ngô lai LVN 25 của Trung tâm Nghiên cứu – SX giống ngô Sông Bôi (Viện Nghiên cứu Ngô) có thể “đặc trị” rủi ro này.
Chạy dọc theo dải đất phù sa ven sông Năng chảy qua các xã Bành Trạch, Thượng Giáo, Chợ Rã, Hà Hiệu... (huyện Ba Bể, Bắc Kạn) thời điểm này, chỉ thấy độc cây ngô đến kỳ thu hoạch ngút tầm mắt. Dẫn tôi ra thăm ruộng ngô lai LVN 25 bắp chín tròn lẳn ở cánh đồng ngô thôn Kéo Sáng (xã Thượng Giáo), nông dân Ma Thế Châu cười mừng như hoa khoe, không chỉ vùng ngô Thượng Giáo mà các xã khác ven sông Năng vụ ĐX năm nay được mùa ngô lớn. Đoạn ông Năng lo lắng: “Sớm thì cũng 1 tuần nữa các giống ngô dài ngày trồng đại trà mới có thể thu hoạch. Lạy trời từ nay đến đó đừng mưa to. Kẻo chỉ cần mưa lớn vài ba giờ, lũ về càn qua vùng ngô thì coi như đi tong. Cũng may, hầu hết các diện tích ngô lai LVN 25 nhờ ưu điểm ngắn ngày hơn các giống ngô khác từ 10 đến 15 ngày, nên hiện đã có thể thu hoạch được để chạy lũ an toàn”.
Cũng như các xã nằm ven sông Năng, vùng ngô bãi bồi ven suối suối Nam Cường chảy qua các xã Tân Lập, Đồng Lạc, Nam Cường... (huyện Chợ Đồn, Bắc Kạn) hiện cũng đang chín rộ, nhưng người dân vẫn nơm nớp lo lũ tràn về. Ông Chu Đức Hòe, Phó Chủ tịch UBND xã Nam Cường cho biết, mặc dù hơn 20 hecta đất bồi ven suối của xã rất tốt, trồng ngô dường như không phải đầu tư phân bón, nhưng theo dõi trong vòng 5 năm gần đây thì có tới 4 năm gần như ngô mất trắng. Nguyên nhân hoặc là do đầu mùa thường hạn nặng nên ngô còi cọc, hoặc đến cuối vụ ngô sắp thu hoạch lại bị lũ cuốn phăng. Vì vậy, việc tìm giống ngô có khả năng vừa chịu hạn tốt, đặc biệt là phải ngắn ngày để tránh lũ đầu mùa là mục tiêu lâu dài mà xã Nam Cường lựa chọn.
Vụ ngô ĐX năm 2010, xã Nam Cường quyết định trồng thử nghiệm hơn 2.000 m2 giống ngô lai LVN 25 do Trung tâm Nghiên cứu - SX giống ngô Sông Bôi (Lạc Thủy, Hòa Bình) cung cấp. Đến khoảng ngày 20/5/2010, sau hơn 3 tháng rưỡi tính từ ngày gieo giống, ngô đã chín và có thể thu hoạch, tránh được các đợt lũ chính vào cuối tháng 5, đầu tháng 6 hàng năm. Ông Chu Văn Tuấn, một trong 2 hộ dân tham gia trồng thử nghiệm giống ngô lai LVN 25 tại thôn Nà Lình (xã Nam Cường) nhận xét: “Vụ ĐX năm nay mưa muộn, tới cuối tháng 4 mới có mưa đầu mùa nhưng giống ngô LVN 25 sinh trưởng khá tốt. Tỉ lệ cây chết không đáng kể. Sau khi có mưa, ngô phát triển rất nhanh. Bên cạnh ưu điểm ngắn ngày, ưu điểm nổi trội của LVN 25 so với các giống ngô lai được trồng phổ biến tại địa phương đó là thân cây to, cứng, lá thưa, bộ rễ mọc 3 tầng nên bám đất rất chắc chắn... Ưu điểm này giúp ngô trụ vững, không bị gãy đổ khi gặp lũ quét hoặc lốc xoáy.
Theo quan sát của chúng tôi tại khu vực xã Nam Cường và các vùng lân cận ven thung lũng hồ Ba Bể, mặc dù mới chỉ qua một hai cơn lốc và mưa nhẹ đầu mùa nhưng hầu hết các giống ngô có thân yếu, lá dày đều đã bị gãy rạp. Tuy nhiên những diện tích trồng ngô lai LVN 25 vẫn an toàn.
Về năng suất, ông Nguyễn Kim Hòa (tiểu khu 9, thị trấn Chợ Rã, Ba Bể) tham gia trồng thử nghiệm hơn 1000 m2 giống LVN 25 nhận định, với ưu điểm độ dài bắp, dày hạt, dày hàng và lõi bé, giống LVN 25 có năng suất trên 2,5 tạ/sào, tương đương gần 7 tấn/hecta. Đây là năng suất mà nông dân trong vùng có thể chấp nhận được.
Nhận thấy những ưu điểm trên, ông Nông Văn Phú, Phó chủ tịch UBND xã Thượng Giáo (huyện Ba Bể) cho biết trong các vụ tới, sẽ tiếp tục mở rộng diện tích giống ngô lai LVN 25 vào cơ cấu các giống ngô trong xã.
Được biết, toàn tỉnh Bắc Kạn hiện có trên 20% diện tích đất nông nghiệp nằm ven các hệ thống sông Cầu, sông Năng thuộc các huyện Ba Bể, Chợ Đồn, Na Rì... với tiềm năng mở rộng vùng ngô rất lớn. Tuy nhiên việc SX gặp rất nhiều rủi ro do lũ quyét, hạn hán. Vì vậy, việc đưa cơ cấu giống ngô có năng suất cao, chịu hạn tốt, có thời gian sinh trưởng ngắn như giống ngô lai LVN 25 là yêu cầu hết sức cần thiết.
