Công trình cấp nước sinh hoạt thôn Hang Hớt tại xã Mê Linh, huyện Lâm Hà, Lâm Đồng đang xuống cấp. Ảnh: M.H.
Ở cạnh công trình cấp nước nhưng vẫn “khát”
Năm 2009, công trình cấp nước sinh hoạt thôn Hang Hớt được xây dựng trên triền đồi ở thôn Hang Hớt, xã Mê Linh (huyện Lâm Hà, Lâm Đồng). Đây là công trình lấy nước từ con suối ở địa bàn và lắng, lọc để đảm bảo các tiêu chí hợp vệ sinh rồi cung cấp cho hàng trăm hộ dân địa phương.
Công trình hoạt động đến khoảng năm 2017 thì bắt đầu xuống cấp khiến cuộc sống người dân tại đây bị ảnh hưởng.
Ông Rơ Ông Ha Li (40 tuổi, dân tộc K’ho Cil, ngụ thôn Hang Hớt) cho biết, hiện nay, vì vắng người trông coi trên nhiều hạng mục công trình đã bị ai đó đập phá, hư hỏng. Ở khu vực sân của công trình, cửa ra vào... đã bị bong tróc, cỏ mọc như những căn nhà hoang.
Theo ông Ha Li, ngày trước toàn bộ người dân ở thôn Hang Hớt lấy nguồn nước từ công trình để sử dụng nhưng bây giờ nhà máy xuống cấp, lượng nước cũng ít nên đa phẩn phải tự tìm nguồn khác.
Ông Ha Li cho hay: “Có gia đình thì tự ra suối mang nước về dùng, có nhà thì đến nhà thờ xin nước giếng khoan”.
Cũng theo ông Ha Li, công trình cấp nước sinh hoạt thôn Hang Hớt được xây dựng bài bản nhưng từ trước đến nay, hoạt động cấp nước cũng thường bị gián đoạn.
Về mùa khô, nguồn nước từ suối không đủ để về bồn nên người dân không có nước dùng. Về mùa mưa, nước suối bị vẩn đục, thậm chí đỏ au và hệ thống không thể lắng lọc hết nên nước cấp về cho dân không thể dùng nấu ăn được.
“Để có nước sinh hoạt, cả thôn chúng tôi kiến nghị lên cấp trên và đầu tháng 8 vừa rồi mới được UBND huyện Lâm Hà đầu tư khoan một giếng nước công cộng. Giếng sâu 100m, nước trong, sạch nên người dân tạm yên tâm”, ông Ha Li chia sẻ.
Bồn nước ở công trình cấp nước thôn Hang Hớt bị đập phá hư hỏng. Ảnh: M.H.
Theo Phòng Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng), toản tỉnh Lâm Đồng có 245 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn nhưng chỉ có 4 công trình thuộc hạng mục giếng khoan là được đánh giá hoạt động bền vững.
Còn lại 68 công trình (giếng khoan, nước tự chảy...) hoạt động tương đối bền vững. Còn lại 112 công trình hoạt động không bền vững, 61 công trình không hoạt động.
Thiếu kinh phí
Ông Phan Văn Hợi, Trưởng phòng Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng) cho biết, hiện nay, tỉ lệ công trình xuống cấp lên đến 40% trong khi tỉ lệ hoạt động bền vững chiếm chưa đến 2%. Nguyên nhân của sự việc này xuất phát từ việc công tác quản lý, vận hành sau đầu tư chưa tốt, kinh phí duy tu sửa chữa hạn chế.
Trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng chỉ có khoảng 4 trong tổng số 245 công trình hoạt động bền vững. Ảnh: M.H.
Cũng theo ông Hợi, hiện nay, các công trình cấp nước đều đã được giao về cấp huyện và cấp xã quản lý. Hơn nữa, nhiều công trình thiếu vắng người trông coi nên bị người dân đập phá gây hư hỏng nghiêm trọng.
“Bây giờ giao về cấp huyện quản lý và khi công trình hư hỏng thì huyện phải báo cáo, phải làm tờ trình xin chủ trương đề nghị cấp kinh phí sửa chữa. Quy trình sau đó thì cấp trên xem xét, kiểm tra... nên có khi phải đến cả tháng mới hoàn thành thủ tục để sửa chữa”, ông Phan Văn Hợi thổ lộ.
Ông Nguyễn Văn Huề, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Lâm Đồng cho biết, hầu hết các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung trên địa bàn tỉnh được xây dựng từ lâu, việc xây dựng không đồng bộ nên xuống cấp, hư hỏng.
Mặt khác, do nguồn kinh phí hàng năm bố trí cho việc duy tu, sửa chữa các công trình có hạn nên dẫn đến nhiều công trình ngưng hoạt động hoặc hoạt động kém bền vững.
Nhiều gia đình ở các vùng nông thôn đang vất vả tìm các nguồn nước khác để đảm bảo nhu cầu sinh hoạt hàng ngày. Ảnh: M.H.
Hơn nữa, các cán bộ làm công tác nước sinh hoạt nông thôn tại cấp huyện còn thiếu và chưa đáp ứng được yêu cầu nên việc quản lý gặp nhiều khó khăn. Có những địa phương không có cán bộ chuyên môn trực tiếp quản lý, vận hành.
Hiện nay, các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung ở tỉnh Lâm Đồng đa phần nằm ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa nên ý thức sử dụng nước và bảo vệ còn hạn chế hoặc công trình bị hư hỏng do tác động của thiên tai.
Hiện Sở NN-PTNT tỉnh Lâm Đồng đã xây dựng và trình kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để sửa chữa và nâng cấp, đầu tư xây mới 105 công trình và kiến nghị Bộ NN-PTNT hỗ trợ nguồn vốn để triển khai.
Theo kế hoạch, tỉnh Lâm Đồng sẽ sửa chữa, nâng cấp, xây mới 105 công trình với tổng kinh phí khoảng 607 tỷ đồng. Các công trình này dự kiến cung cấp nước cho khoảng 21 nghìn hộ dân. Trong 607 tỷ đồng này có 78 tỷ dùng sửa chữa, nâng cấp 89 công trình, 529 tỷ đồng đầu tư xây dựng mới 16 công trình.
Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có 245 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn tại 12 huyện, thành phố. Các công trình này cung cấp nước cho khoảng 15.520 hộ dân. Trong số 243 công trình có 59 công trình cấp nước tự chảy, 182 giếng khoan và 4 công trình khác.
