Tuyên bố đó của đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trong cuộc họp tại Phú Yên của đoàn công tác Bộ Công thương, do một thứ trưởng làm trưởng đoàn, đến kiểm tra công tác quy hoạch đầu tư xây dựng và vận hành thủy điện trên hệ thống sông Ba, ngay lập tức đã khiến dư luận xã hội nổi sóng.
Trong bất kỳ dự án thủy điện nào, bà con nông dân đều được các cơ quan chức năng ban phát một cách khá hào phóng những lời như gấm như hoa về lợi ích của thủy điện.
Nào là thủy điện phát điện không gây ô nhiễm môi trường. Nào là có hồ thủy điện tích nước, thì mùa khô hạn hồ sẽ cung cấp nước tưới cho nông nghiệp. Mùa lũ, hồ sẽ tích nước để giảm lũ, cắt lũ…
Nhưng rồi thực tế thì sao? Tại rất nhiều nơi, những người dân sống trong vùng được quy hoạch là lòng hồ thủy điện, sau khi đã nhường hết đất canh tác, đất rừng, đất ở, bỏ cả mồ mả cha ông… dưới lòng hồ để chuyển đến một nơi hoàn toàn xa lạ, cách nơi chôn rau cắt rốn hàng chục cây số, đã phải sống vất va vất vưởng: Đất canh tác không. Điện, nước, đường… đều không.
Số tiền đền bù rẻ mạt chỉ vài năm là “cuốn theo chiều gió”. Tại không ít nơi tái định cư thủy điện, sau cả chục năm bà con vẫn chưa có được đời sống như ở nơi cũ. Còn người dân sống dưới hạ du? Mùa khô thì dòng sông cạn kiệt do nước đã bị tích vào lòng hồ, nước tưới không có nên hoa màu chết khô.
Hỏi thủy điện thì được trả lời: Phải tích nước cho đủ kế hoạch hoặc “hồ đã dưới mực nước chết”. Mùa lũ thì xả vô tội vạ gây ngập úng vì “phải bảo vệ an toàn cho đập”.
Chỉ trong hai tháng mùa lũ năm 2013, EVN đã đồng loạt cho “xả lũ đúng quy trình” ở nhiều nhà máy thủy điện, khiến dân hạ lưu điêu đứng: người chết, nhà cửa, hoa màu bị vùi lấp hoặc bị cuốn trôi… Thảm họa ấy chắc chắn vẫn còn in đậm trong tâm trí không ít người.
Mùa lũ năm 2014 đã bắt đầu. Lời tuyên bố trên của đại diện EVN chắc chắn sẽ còn gây tâm lý tuyệt vọng cho hàng vạn hộ dân “thấp cổ bé họng” ở hạ lưu các nhà máy thủy điện.
