Vụ thu đông 2014, Trung tâm Chuyển giao công nghệ & khuyến nông (Viện Khoa học nông nghiệp VN) phối hợp với huyện Diễn Châu (Nghệ An) triển khai mô hình liên kết thâm canh lạc cao sản trên cánh đồng mẫu lớn tại xã Diễn Phong.
Ông Lê Văn Duy, xóm trưởng xóm 4, xã Diễn Phong tham gia mô hình nói: "Chúng tôi được dự án chọn tham gia mô hình ai cũng phấn khởi. Bà con làm đúng chỉ đạo của cán bộ kỹ thuật nên vụ này năng suất cao không kém vụ xuân.
1 gốc lạc nhổ lên có từ 25 - 30 củ là chưa từng có. Tôi đảm bảo phơi khô, quạt sạch sẽ không dưới 2,5 tấn/ha. Giá lạc giống năm nay khoảng 40.000 đ/kg thì bà con “hốt bạc” là cái chắc".
Ông Quế Văn Duyên, Phó Chủ nhiệm HTXNN Diễn Phong cho biết: "Bà con được chỉ đạo gieo trỉa vào ngày 24/8, sau đó mấy ngày thì gặp trận mưa lớn nên một phần diện tích lạc ở ruộng trũng có tỷ lệ nảy mầm khá thấp, phải trỉa dặm lại do đó năng suất bị giảm bớt và kéo dài thời gian sinh trưởng thêm khoảng 1 tuần. Dù vậy năng suất trên mô hình vẫn cao gấp đôi so với lạc trồng tại cùng một xứ đồng".
Th.S Nguyễn Doãn Hùng, Phó Trưởng phòng Nghiên cứu ứng dụng & phát triển dự án, Trung tâm CGCN & KN cho biết: "Dự án thuộc Chương trình KH-CN phục vụ xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015. Do chưa có nguồn để giải ngân nên chúng tôi phải vay từ giống đến phân bón cho kịp triển khai 8 ha lạc tại Diễn Phong để lấy giống làm 60 ha lạc vụ xuân tới tại 2 xã Diễn Phong và Diễn Thịnh".
TS Phạm Văn Dân, PGĐ Trung tâm CGCN & KN cho biết, lạc là một mặt hàng nông sản XK chủ lực của tỉnh Nghệ An. Cây lạc đã được đưa vào SX 3 vụ/năm, trong đó SX vụ hè thu và vụ thu đông chủ yếu để làm giống.
Thời gian qua, Nghệ An đã đưa rất nhiều giống lạc mới như lạc Sen lai 75/23, L14, L18, L20, L23, L26... cùng các TBKT như phủ nilon, IPM... để tăng năng suất.
Tuy nhiên, do SX nhỏ lẻ, manh mún; ngay trên cánh đồng mẫu lớn 50 ha có đến vài trăm hộ canh tác với nhiều giống khác nhau, nên năng suất lạc vụ xuân (vụ SX hàng hóa) mới đạt từ 25 - 27 tạ/ha.
Mặc dù quy trình thâm canh lạc đã được phổ biến đến tận nông dân, nhưng việc áp dụng chưa thật nghiêm túc nên vẫn chưa khai thác hết tiềm năng năng suất. Chất lượng lạc thương phẩm thiếu sự đồng đều gây khó khăn cho XK sang các thị trường khó tính.
Yếu tố khác khiến năng suất lạc ở Nghệ An thấp chính là bộ giống mà bà con đang sử dụng, phần lớn đều là giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc và hiện đã xuống cấp nghiêm trọng. Do đó, sản lượng lạc đạt tiêu chuẩn XK hàng năm chỉ chiếm tối đa 30% tổng sản lượng lạc hàng hóa của tỉnh.
"Việc chúng tôi triển khai dự án này tại vùng trọng điểm lạc huyện Diễn Châu nhằm chuyển giao giống lạc nguyên chủng, áp dụng cơ giới hóa vào các khâu làm đất, gieo hạt đến che phủ nilon, phun thuốc BVTV tới thu hoạch.
Đây là quy trình thâm canh lạc tiên tiến đã được đúc rút từ kinh nghiệm truyền thống và của quốc tế vào SX trên cánh đồng mẫu lớn nhằm giúp Nghệ An tăng năng suất lạc, đảm bảo tốt các tiêu chuẩn xuất khẩu, vừa tăng giá trị trên đơn vị SX...", ông Dân nói.
Ông Trần Quang Chiểu, thư ký Chương trình Giống quốc gia đánh giá cao sự cố gắng của BQL dự án, trong điều kiện chưa có kinh phí đầu tư mà vẫn thực hiện thành công mô hình 8 ha tại xã Diễn Phong.
"Lạc của Nghệ An XK khó là do kỹ thuật thâm canh không đồng nhất, dẫn đến năng suất, chất lượng không đồng đều. Việc đưa giống lạc L23 do Viện Khoa học nông nghiệp VN chọn tạo có các đặc điểm chịu thâm canh, năng suất cao, chất lượng tốt đảm bảo XK sẽ góp phần khắc phục những nhược điểm nói trên.
Vì vậy, các hộ tham gia mô hình lạc vụ xuân 2015 cũng phải đạt yêu cầu mà dự án đề ra, cam kết SX đúng giống, quy trình thâm canh để vừa cho năng suất cao vừa đảm bảo độ đồng đều của sản phẩm".
| Sẽ còn nhiều việc phải làm, song từ những kết quả bước đầu, hi vọng các địa phương ở Nghệ An sẽ phối hợp chặt chẽ với các nhà khoa học và BQL dự án triển khai mô hình 60 ha lạc vụ xuân 2015 thành công tốt đẹp. |
Ông Phạm Ngọc Thắng, Giám đốc DN tư nhân Sỹ Thắng, đơn vị chuyên thu mua lạc XK tại Diễn Châu cho biết: "Để có sản lượng lạc XK mỗi năm hàng trăm tấn, chúng tôi đã phải bỏ rất nhiều công sức để tuyển chọn từng hạt lạc. Vì thế dự án này triển khai sẽ giúp DN giảm chi phí, hạ giá thành.
DN cam kết sẽ thu mua toàn bộ sản phẩm lạc thương phẩm theo giá thị trường tại thời điểm. Trước mắt, sản phẩm lạc tươi tại mô hình sẽ được DN thu mua, sấy để đảm bảo tốt yêu cầu làm giống cho 60 ha mô hình lạc vụ xuân tới...".
Th.S Nguyễn Doãn Hùng, Chủ nhiệm dự án cho biết thêm: "Việc triển khai dự án nhằm giúp Nghệ An tổ chức lại SX, đưa cơ giới hóa vào để giải phóng sức lao động, áp dụng đồng bộ quy trình thâm canh, tạo ra sản phẩm đồng đều về năng suất, chất lượng, từ đó góp phần làm tăng giá trị SX, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm để XK.
Theo đó, dự án sẽ cung cấp giống lạc, đầu tư một phần kinh phí về vật tư nguyên vật liệu (thuốc BVTV, phân bón, nilon...). Phần còn lại sẽ do nông dân đóng góp và 100% công lao động. Bà con được hưởng lợi toàn bộ sản phẩm lạc thu được từ mô hình.
Riêng các thiết bị cơ giới hóa trong canh tác sẽ được dự án cung cấp và chuyển giao cho HTXNN. Dự án cũng sẽ hỗ trợ kinh phí cho DN khi cần đầu tư thêm một số thiết bị sấy, dây chuyền, thiết bị bóc vỏ, phân loại, đóng gói sản phẩm lạc...".
